Mỹ và Saudi Arabia tiến gần tới thỏa thuận an ninh, hạt nhân lịch sử?
Mỹ và Saudi Arabia chỉ còn vài tuần, thậm chí vài ngày nữa, để hoàn tất thỏa thuận song phương lịch sử, nhằm thúc đẩy sự hợp tác trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, an ninh và quốc phòng, cùng một lộ trình bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel.
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Mỹ thừa nhận, mọi thứ sẽ còn phụ thuộc vào sự hạ nhiệt căng thẳng ở Dải Gaza và và lộ trình rõ ràng cho nhà nước Palestine.
Phát biểu tại phiên điều trần của Hạ viện Mỹ, Ngoại trưởng Antony Blinken hôm qua khẳng định, các cuộc đàm phán để bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và đồng minh Israel của Mỹ từng diễn ra rất thuận lợi, trước khi cuộc xung đột ở Dải Gaza nổ ra. Israel từng ở rất gần với việc bình thường hóa với Saudi Arabia - quốc gia Arab, Hồi giáo lớn nhất – có thể giúp định hình lại cục diện chính trị ở khu vực Trung Đông.
Tổng thống Mỹ Joe Biden tham dự cuộc họp song phương với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman ở Cung điện Hoàng gia Al Salam tại Jeddah, Saudi Arabia năm 2022. Ảnh: Reuters
“Chúng tôi đã cố gắng đạt được thỏa thuận. Thỏa thuận đòi hỏi hai điều. Thứ nhất là Mỹ và Saudi Arabia đạt sự thống nhất về hợp tác an ninh, năng lượng hạt nhân và hợp tác quốc phòng. Điều này về nguyên tắc đang ở rất gần với việc ký kết và chúng tôi có thể mất thêm vài tuần nữa. Nhưng để Israel và Saudi Arabia bình thường hóa quan hệ, phía Saudi Arabia đã nói rõ ràng là tình hình Gaza phải hạ nhiệt và có một lộ trình tin cậy để có được một nhà nước Palestine”.
Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh, các bên đang cố gắng làm việc để đạt được tất cả các mục tiêu. Tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ đưa ra sau khi truyền thông nước này đồng loạt đưa tin, rằng Mỹ và Saudi Arabia đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc tiến tới thỏa thuận này sau cuộc gặp của Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan và Thái tử Mohammad bin Salman trong chuyến thăm Saudi Arabia mới đây.
Theo một số nguồn tin, phần đầu của dự thảo thỏa thuận bao gồm một loạt văn kiện giữa Mỹ và Saudi Arabia, với các bảo đảm quốc phòng và hợp tác hạt nhân dân sự. Phần thứ hai nhằm bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel, nhưng điều đó còn phụ thuộc vào nội dung phức tạp và đầy tham vọng thứ ba là tạo ra con đường dẫn đến một nhà nước Palestine.
Bộ Ngoại giao Saudi Arabia cũng mô tả dự thảo thỏa thuận sắp hoàn thiện “gần như là phiên bản cuối cùng”.
Hiện chính phủ Mỹ rất đề cao thỏa thuận này, bởi đó có thể được xem là một chiến thắng về mặt ngoại giao, đối ngoại, đặc biệt khi cuộc bầu cử tổng thống đang cận kề. Bởi theo giới quan sát, ứng cử viên tiềm năng – cựu Tổng thống Donald Trump cũng có thể theo đuổi thỏa thuận Israel - Saudi Arabia nếu ông trở lại Nhà Trắng.
Dẫu vậy, trở ngại cuối cùng chính là việc Israel vẫn chưa chịu hạ nhiệt ở Gaza, với quyết tâm sẽ tiêu diệt hoàn toàn Hamas và không muốn công nhận một nhà nước Palestine. Lựa chọn của Chính phủ Thủ tướng Israel Netanyahu, giữa mục tiêu ở Gaza với cái bắt tay với Saudi Arabia, dường như đang khiến Mỹ “khó xử”.
