Làm sâu sắc quan hệ Nga - Trung Quốc

Tổng thống Nga Vladimir Putin (bên trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong sự kiện kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nga - Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Quan hệ Nga - Trung Quốc ngày càng khăng khít

Theo giới quan sát quốc tế, nhiều năm trở lại đây, Nga xác định Trung Quốc và Ấn Độ là hai nước láng giềng lớn, là trung tâm quyền lực toàn cầu có chủ quyền. Nga cần ưu tiên định hướng phát huy những tiềm năng của mối quan hệ đối tác chiến lược với hai quốc gia này. Đây cũng là một trong những nội dung quan trọng theo khái niệm chính sách đối ngoại cập nhật mới nhất của Nga được Tổng thống Putin phê duyệt tháng 3/2023. Vì vậy, việc Tổng thống Putin tiến hành chuyến thăm Trung Quốc chỉ ít ngày sau khi tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ 5 là điều không gây bất ngờ quá lớn đối với dư luận quốc tế, đặc biệt là vào thời điểm hai nước tiến hành nhiều hoạt động kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Truyền thông quốc tế đưa tin về chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Putin cho thấy đậm nét tình hữu nghị. Ngay khi ông Putin cùng giới chức Nga bước ra khỏi chuyên cơ là sự đón tiếp trọng thị và thân mật từ phía Trung Quốc. Trên các nền tảng mạng xã hội lan truyền phát biểu của ông Putin ngay khi đến Trung Quốc, nổi bật trong đó là lời bày tỏ rằng, ông cảm thấy như đang ở nhà. Ngay từ những hình ảnh tiếp đón ban đầu đã cho thấy đậm nét về tình hữu nghị giữa hai quốc gia có chiều sâu.

Bình luận từ giới chuyên gia chính trị quốc tế, hai cường quốc ngày càng cho thấy nhiều quan điểm tương đồng, cũng như cùng chung lợi ích trong các vấn đề khu vực và thế giới. Nổi bật như, vào tháng 2/2022, Nga và Trung Quốc nhất trí về mối quan hệ Đối tác chiến lược không giới hạn, sau đó nhiều lần khẳng định mối quan hệ song phương chặt chẽ, bất chấp sức ép từ phương Tây.

Trong cuộc gặp gỡ giữa Tổng thống Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, hai nhà lãnh đạo cho thấy nhiều bước tiến tích cực trong quan hệ song phương. Nổi bật trong đó, ông Putin đánh giá, trong 5 năm qua, dù hai quốc gia gặp nhiều khó khăn nhưng kim ngạch thương mại song phương vẫn tăng trưởng đáng kể với khoảng 90% khoản thanh toán được thực hiện bằng các đồng nội tệ.

Thống kê cho thấy, năm 2023, kim ngạch thương mại song phương tăng gần 25% và đạt 227 tỷ USD. Hiện, Trung Quốc là đối tác chính của Nga trong lĩnh vực kinh tế và thương mại. Năm 2023, Nga đứng thứ tư trong danh sách các nước đối tác thương mại của Trung Quốc. Việc hai nước chuyển sang thanh toán bằng tiền tệ quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi để Nga và Trung Quốc tăng cường quan hệ thương mại và đầu tư. Tỷ trọng của đồng ruble Nga và nhân dân tệ (NDT) Trung Quốc trong các giao dịch thương mại Nga - Trung Quốc đã vượt mức 90% và tiếp tục tăng lên. Nhờ đó, thương mại và đầu tư song phương được bảo vệ khỏi ảnh hưởng tiêu cực của các nước thứ ba và xu hướng tiêu cực trên thị trường tiền tệ toàn cầu.

Mặt khác, Trung Quốc không chỉ trở thành quốc gia nhập khẩu các nguồn năng lượng lớn nhất từ Nga, mà còn là nhà cung cấp máy móc và thiết bị điện tử hàng đầu, đặc biệt là ô tô, trong bối cảnh Nga bị cấm vận về công nghệ. Theo một số thống kê trên truyền thông quốc tế, Nga nhập khẩu 90% linh kiện vi điện tử, cũng như 70% máy công cụ từ Trung Quốc. Tuyến đường vận tải phục vụ thương mại Nga - Trung Quốc hiện đã trở thành “huyết mạch” của hai quốc gia.

Khai phá kỷ nguyên mới

Nổi bật trong những nội dung hội đàm với Tổng thống Nga, ông Tập Cận Bình nhấn mạnh, hai bên cần trân trọng và tiếp tục củng cố quan hệ song phương, đồng thời cùng nhau đạt được sự phát triển và trẻ hóa hai quốc gia.

Sau cuộc hội đàm, hai bên đã cùng nhau ký kết 11 văn kiện, trong đó có Tuyên bố chung về việc làm sâu sắc thêm quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Nga - Trung Quốc trong kỷ nguyên mới. Trong Tuyên bố chung, hai quốc gia chung ý chí chấm dứt những bất ổn về an ninh tại châu Âu. Nga và Trung Quốc cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn xung đột leo thang, hoan nghênh sự sẵn sàng vào cuộc tìm giải pháp chính trị, cũng như các hành động góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng theo cách hòa bình.

Ông Alexei Maslov - Giám đốc Viện Nghiên cứu châu Á và châu Phi của Đại học Quốc gia Moscow (Nga) mang tên M.V. Lomonosov nhìn nhận, Nga và Trung Quốc có những cách tiếp cận giống nhau liên quan đến trật tự đa cực và cùng hướng đến một thực tế là thế giới cần triệt tiêu hành động trừng phạt và không được can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền.

Ở góc nhìn khác, bà Meia Nouwens - chuyên gia cấp cao về chính sách an ninh, quốc phòng Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (tổ chức tư vấn có trụ sở tại Thủ đô London, Anh) cho rằng, chuyến thăm của ông Putin diễn ra ngay sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trở về từ châu Âu. Điều này báo hiệu rằng, Trung Quốc sẽ không thay đổi quan điểm về quan hệ song phương với Nga, bất chấp sức ép từ phương Tây.

Nhiều chuyên gia cùng chung nhận định, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Putin lần này có thể coi là bước tiếp nối chính sách hướng Đông của Nga, ưu tiên thúc đẩy quan hệ với các nước đối tác truyền thống, trong đó có Trung Quốc. Việc củng cố quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc, Ấn Độ, các nước Đông Nam Á... là một lựa chọn chiến lược của Nga trên cơ sở lợi ích cơ bản của nước này và tình hình thế giới phức tạp hiện nay.

Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định, bất chấp nhiều sức ép, vượt qua nhiều khó khăn, mối quan hệ Nga - Trung Quốc đã có được một hành trang hợp tác thực tế vững chắc.

Theo giới chuyên gia, từ năm 2012, Nga định ra trọng tâm chính sách đối ngoại chuyển hướng tăng cường quan hệ với các đối tác châu Á. Những biến động an ninh châu Âu trong thời gian qua đã thúc đẩy mạnh mẽ hơn chính sách này, nhất là trong bối cảnh Mỹ và phương Tây áp dụng các biện pháp cô lập về chính trị và kinh tế chống Nga.

Cũng theo giới chuyên gia, trong tương lai gần, căng thẳng Nga - phương Tây sẽ chưa hạ nhiệt, nên việc tăng cường hướng Đông sẽ giúp đẩy mạnh các nỗ lực tự chủ kinh tế và thúc đẩy hợp tác với các quốc gia thân thiện nhằm né tránh các lệnh trừng phạt, duy trì đà phục hồi, phát triển đất nước. Đặc biệt, việc hướng Đông cũng sẽ giúp Nga thiết lập sự cân bằng cán cân sức mạnh với phương Tây.

Thanh Trúc