'Phép thử' đầy thách thức

Quốc hội I-xra-en vừa giải tán sau khi liên minh cầm quyền của Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu không thể thông qua ngân sách trước thời hạn chót. Động thái này dẫn tới khả năng I-xra-en phải tiến hành cuộc bầu cử lần thứ tư chỉ trong vòng hai năm, và đẩy Nhà nước Do thái vào cuộc khủng hoảng chính trị chưa từng có.

Liên minh cầm quyền, do Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu và lãnh đạo đảng Xanh - Trắng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng B.Gan-dơ cùng dẫn đầu, đứng bên bờ vực sụp đổ trong nhiều tuần qua do bất đồng sâu sắc và hoài nghi giữa hai bên. Sự thiếu tin tưởng giữa ông Nê-ta-ni-a-hu, người đứng đầu đảng Li-cút và cựu đối thủ chính trị, lãnh đạo đảng Xanh - Trắng Gan-dơ đã khiến hai bên không thể đi tới thống nhất về một dự thảo ngân sách. Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu muốn thông qua dự thảo ngân sách thời hạn một năm, thay vì hai năm như thông lệ với lập luận rằng, điều này giúp chính phủ linh hoạt ứng phó dịch Covid-19. Trong khi đó, đảng Xanh - Trắng muốn một ngân sách hai năm như thông lệ. Hạn chót để liên minh cầm quyền thông qua ngân sách đã qua, khiến Quốc hội I-xra-en phải giải tán theo quy định của luật pháp. Chính phủ I-xra-en đã phải thông qua đề xuất của Bộ Tài chính gia hạn ngân sách nhằm ngăn chính phủ phải đóng cửa do thiếu ngân sách chính thức cho năm 2020 và 2021.

Sóng gió chính trường một lần nữa đẩy I-xra-en rơi vào khó khăn, trong đó những tranh cãi chính trị đã buộc I-xra-en phải tổ chức các cuộc tổng tuyển cử. Tại cuộc bầu cử Quốc hội lần thứ ba diễn ra hồi tháng 3 vừa qua, không có đảng nào hội đủ số phiếu cần thiết để thành lập chính phủ, dẫn tới các bên, trong đó đảng Li-cút của Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu và đảng Xanh - Trắng của ông Gan-dơ, phải thỏa hiệp thông qua việc thành lập chính phủ chia sẻ quyền lực. Theo thỏa thuận, ông Nê-ta-ni-a-hu đảm nhận vị trí thủ tướng trong thời hạn 18 tháng tính tới tháng 10-2021, trước khi ông Gan-dơ tiếp quản chức vụ trong 18 tháng tiếp theo. Tuy nhiên, chính trường rơi vào bế tắc do bất đồng chung quanh vấn đề ngân sách đã buộc I-xra-en phải tiến hành cuộc bầu cử mới, có thể sớm nhất vào ngày 23-3-2021.

Theo các nhà phân tích, Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu hy vọng sử dụng bế tắc trong việc thông qua ngân sách dẫn tới một cuộc bầu cử sẽ giúp ông không phải thực hiện thỏa thuận chia sẻ quyền lực với ông Gan-dơ. Chiến dịch tranh cử trong cuộc bầu cử quốc hội lần thứ tư đang được tiến hành, trong bối cảnh Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu đứng trước nhiều khó khăn và phải tranh cử tái nhiệm khi dịch Covid-19 vẫn hoành hành. GDP của I-xra-en dự báo sẽ giảm 4,5% và tỷ lệ thất nghiệp ở mức 12,1% do tác động của đại dịch. Bội chi ngân sách của I-xra-en từ đầu năm 2020 đến nay hơn 20 tỷ USD, so mức bảy tỷ USD cùng kỳ năm 2019. Hiện nhà lãnh đạo lâu năm nhất I-xra-en này chịu sức ép từ làn sóng biểu tình nhằm phản đối cách ứng phó của ông với đại dịch. Và ông cũng đối mặt các phiên tòa xét xử vì những cáo buộc tham nhũng.

Trong cuộc đua lần này, ông Nê-ta-ni-a-hu sẽ phải cạnh tranh với đối thủ mới từ cánh hữu G.Xa, một người từng rút khỏi đảng Li-cút. Tuy nhiên, Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu đã làm nổi bật nỗ lực của ông trong cuộc chiến chống đại dịch thông qua việc chính phủ thu xếp để chuyển hàng triệu liều vắc-xin ngừa Covid-19 đến I-xra-en. Chính phủ của Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu đã tung ra các gói hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động. Đồng thời chính phủ yêu cầu giảm 10% lương của các nghị sĩ, thủ tướng và quan chức chính phủ, nhằm san sẻ gánh nặng chung. Và ông cũng ca ngợi các thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa I-xra-en với một số nước A-rập là một thành tựu ngoại giao, nhằm mở ra các cơ hội hợp tác mới cho I-xra-en, giúp đưa Nhà nước Do thái thoát khỏi thế bị cô lập ở khu vực.

Bất đồng sâu sắc và những toan tính chính trị đặt các đảng phái đứng trước một “phép thử” đầy thách thức trong các bước đi tiếp theo trên chính trường I-xra-en. Trước hàng loạt vấn đề đối nội và đối ngoại cần giải quyết, các bên cần nhanh chóng hóa giải bất đồng, tiến tới thành lập một chính phủ đoàn kết nhằm tránh cho đất nước I-xra-en một lần nữa rơi vào khủng hoảng và bế tắc kéo dài.

MỸ VÂN