Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

Hội thảo có sự tham dự của đại diện lãnh đạo một số đơn vị Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng, một số trường Đại học và các đơn vị nghiên cứu.

Tại Việt Nam, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trong thời gian qua đã có những bước phát triển vượt bậc

Thời gian qua, Ngân hàng nhà nước với chức năng hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế, chính sách để giúp toàn bộ ngành Ngân hàng tiến hành nâng cấp, phát triển hạ tầng thanh toán hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả và có khả năng kết nối, tích hợp với các hệ thống khác.

Thực tế, trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng và công nghệ, phát triển, đa dạng hóa các sản phẩm, phương tiện mới an toàn, tiện lợi... Theo số liệu tính đến hiện nay, có 11,9 triệu tài khoản được mở bằng phương thức e-KYC, trong đó có 10,8 triệu tài khoản đang hoạt động; thanh toán bằng phương thức QR Code tăng trưởng trong suốt giai đoạn 2020 - 2023; 90% giao dịch khách hàng của một số ngân hàng được thực hiện qua kênh số, nhiều dịch vụ của ngân hàng đã 100% số hóa hoàn toàn.

Hiện nay, 3 nhà mạng được thí điểm triển khai Mobile Money và đã có 2,835 triệu tài khoản được mở, 71% số tài khoản và hơn 62% điểm giao dịch được mở ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.

Theo bà Nguyễn Thị Hiền - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng cho biết, việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đóng vai trò quan trọng, giúp luân chuyển hiệu quả các nguồn vốn trong xã hội một cách an toàn, tiết kiệm chi phí, giảm thiểu rủi ro.

Vai trò này hiện nay ngày càng thể hiện rõ nét hơn trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0. thanh toán không dùng tiền mặt là một nhiệm vụ quan trọng, phức tạp và nhiều thách thức trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh, cũng như xu hướng thanh toán trên thế giới đang thay đổi nhanh chóng.

Bà Nguyễn Thị Hiền - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: SBV.

Theo báo cáo kết quả dự án của ThS. Lê Văn Tuyên - Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán - Ngân hàng nhà nước, sau 5 năm triển khai hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến mạnh mẽ, về cơ bản đã đạt được các mục tiêu tổng quát đề ra.

Cụ thể, khuôn khổ pháp lý, cơ chế chính sách liên quan đến hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đã cơ bản được bổ sung, hoàn thiện.

Công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến kiến thức về thanh toán không dùng tiền mặt được tăng cường với nhiều hình thức đa dạng, phong phú.

Tỷ lệ tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán tuy chưa được như kỳ vọng, nhưng có xu hướng giảm dần qua các năm.

Cùng với đó, công tác đảm bảo an ninh, an toàn và hiệu quả hoạt động của các hệ thống thanh quyết toán, các dịch vụ, phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt được coi trọng và tăng cường.

Cơ sở hạ tầng và công nghệ phục vụ thanh toán không dùng tiền mặt (nhất là thanh toán điện tử) tiếp tục được chú trọng đầu tư, nâng cao chất lượng, phát huy hiệu quả, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thanh toán ngày càng tăng của xã hội.

Vấn đề bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt cũng ngày được quan tâm, đẩy mạnh.

Ngoài ra, thanh toán điện tử có sự phát triển mạnh mẽ; số lượng và giá trị giao dịch thanh toán qua Internet Banking, Mobile Banking tăng trưởng mạnh; các hệ sinh thái thanh toán số đang dần được hình thành và phát triển, tạo cơ sở và tiền đề cho sự phát triển ngân hàng số. Thanh toán thẻ, thanh toán qua thiết bị chấp nhận thẻ tăng trưởng nhanh; tỷ lệ người dân có tài khoản tại ngân hàng ở mức khá cao.

Các dịch vụ, phương tiện thanh toán được phát triển mạnh và đa dạng. Hoạt động quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát trong lĩnh vực thanh toán, trung gian thanh toán được quan tâm và tăng cường, góp phần bảo đảm sự hoạt động ổn định, an toàn và hiệu quả của hoạt động thanh toán trong nền kinh tế, góp phần vào công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và tội phạm kinh tế.

Đồng bộ việc thanh toán không dùng tiền mặt vẫn còn nhiều thách thức

Trên thực tế việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt vẫn đang là một thách thức lớn đối với Chính phủ và các cơ quan hoạch định chính sách.

Đặc biệt, trong bối cảnh phát triển của các phương tiện, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, tội phạm trong lĩnh vực công nghệ cao, thanh toán điện tử gần đây có những diễn biến phức tạp với những hành vi, thủ đoạn mới, tinh vi hơn.

Yêu cầu đặt ra đối với việc nâng cấp thanh toán không dùng tiền mặt là phải bảo đảm an ninh, an toàn cho khách hàng, đồng thời sử dụng công nghệ cao, hiện đại và các giải pháp phòng chống rủi ro cần được tăng cường.

Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra một số vướng mắc, hạn chế trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt liên quan đến hành lang pháp lý; về cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ hoạt động thanh toán; thanh toán trực tuyến trong thương mại điện tử còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng phát triển; việc triển khai thanh toán không dùng tiền mặt trong lĩnh vực y tế, giáo dục, chi trả an sinh xã hội còn khá khiêm tốn.

Bên cạnh đó, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán ở Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn khởi đầu, cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát cần được tiếp tục hoàn thiện nhằm đáp ứng tình hình thực tế.

Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế, chính sách về thanh toán không dùng tiền mặt. Ảnh minh họa: IT.

Thời gian tới, để phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trong giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030, dự án xác định tập trung vào xây dựng 7 nhóm giải pháp quan trọng.

Các giải pháp bao gồm: Hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế, chính sách về thanh toán không dùng tiền mặt; nâng cấp, phát triển hạ tầng thanh toán hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả và có khả năng kết nối, tích hợp với các hệ thống khác; phát triển các dịch vụ thanh toán hiện đại, ứng dụng thành tựu của cách mạng công nghệ 4.0; đẩy mạnh thanh toán điện tử trong khu vực chính phủ, dịch vụ hành chính công; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đảm bảo an ninh, an toàn và áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế trong hoạt động thanh toán; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, đào tạo, hướng dẫn và bảo vệ người tiêu dùng và tăng cường cơ chế phối hợp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

Nguồn: SBV

Quang Minh