Những lợi ích và nguy cơ khi ăn cá rô phi

Cá rô phi hiện được nuôi ở rất nhiều quốc gia. Đây là loài cá lý tưởng để nuôi vì chúng dễ nuôi, không ngại sống chen chúc, lớn nhanh và chi phí thức ăn thấp. Những lợi ích dinh dưỡng và nguy cơ của cá rô phi với sức khỏe người tiêu dùng phụ thuộc phần lớn vào sự khác biệt trong phương pháp nuôi.

1. Cá rô phi - nguồn cung cấp protein và chất dinh dưỡng tuyệt vời

Cá rô phi là nguồn cung cấp protein khá ấn tượng. Trong 100 g cá chứa 26 g protein và chỉ 128 calo. Thậm chí còn ấn tượng hơn nữa là lượng vitamin và khoáng chất trong loại cá này. Cá rô phi rất giàu niacin, vitamin B12, phốt pho, selen và kali.

Tuy cá rô phi là một nguồn protein tốt và có hàm lượng calo thấp nhưng không phải là lựa chọn tối ưu.

Một khẩu phần 100 g cá rô phi chứa:

Lượng calo: 128 kcal
Carbs: 0 g
Protein: 26 g
Chất béo: 3 g
Niacin: 24% RDI (khẩu phần ăn hằng ngày tham khảo)
Vitamin B12: 31% RDI
Phốt pho: 20% RDI
Selen: 78% RDI
Kali: 20% RDI

Cá rô phi cũng là nguồn cung cấp protein nạc, chỉ có 3 g chất béo trong mỗi khẩu phần. Tuy nhiên, loại chất béo trong loài cá này góp phần gây nên "tiếng xấu" xuất phát từ sự mất cân bằng trong tỷ lệ giữa các loại acid béo quan trọng, đặc biệt là tỷ lệ omega-6 trên omega-3.

2. Tỷ lệ omega-6 trên omega-3 của cá rô phi có thể gây viêm cho người ăn

Cá gần như được coi là một trong những thực phẩm lành mạnh nhất. Bởi cá chứa lượng lớn acid béo omega-3 như cá hồi, cá hồi vân, cá ngừ vây dài, cá mòi... Cá hồi đánh bắt tự nhiên chứa hơn 2.500 mg omega-3 trên mỗi khẩu phần 100 g.

Acid béo omega-3 là chất béo lành mạnh giúp giảm viêm và triglyceride trong máu. Chúng cũng đã được liên kết với việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Cá rô phi chỉ chứa 240 mg acid béo omega-3 trên mỗi khẩu phần, ít hơn mười lần so với cá hồi tự nhiên. Hơn nữa, cá rô phi còn chứa nhiều acid béo omega-6 hơn omega-3 (acid béo omega-6 được coi là kém lành mạnh hơn omega-3).

Khi nói đến sức khỏe, các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyến nghị duy trì tỷ lệ omega-6 và omega-3 gần bằng nhau (1:1) trong chế độ ăn uống. Các loại cá béo như cá hồi là nguồn cung cấp omega-3 dồi dào, giúp dễ dàng cân bằng tỷ lệ này nhưng cá rô phi không mang lại lợi ích tương tự. Trên thực tế, các chuyên gia cảnh báo không nên tiêu thụ cá rô phi nếu đang cố gắng giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm.

3. Một số phương pháp nuôi cá rô phi có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe con người

Để tận dụng tối đa lợi ích của cá rô phi và giảm thiểu rủi ro, điều quan trọng là phải chọn cá có nguồn gốc rõ ràng.

Khi nhu cầu của người tiêu dùng đối với cá rô phi tiếp tục tăng, việc nuôi cá rô phi mang đến một phương pháp sản xuất hiệu quả về chi phí để tạo ra sản phẩm tương đối rẻ cho người tiêu dùng.

Việc nuôi cá rô phi với mật độ quá cao trong ao, lồng bè chật hẹp làm tăng khả năng lây lan dịch bệnh giữa các cá thể. Điều này có thể dẫn đến việc sử dụng kháng sinh tràn lan để kiểm soát dịch bệnh, gây ra nguy cơ tồn dư kháng sinh trong thịt cá và góp phần vào tình trạng kháng kháng sinh ở con người.

Môi trường nuôi ô nhiễm do chất thải, thức ăn thừa hoặc không được xử lý đúng cách có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn, ký sinh trùng và nấm phát triển, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cá và gián tiếp đến người tiêu dùng.

Cá rô phi có thể bị ô nhiễm hóa chất độc hại, bao gồm dư lượng thuốc thú y và các chất phụ gia không an toàn bị cấm hoặc hạn chế sử dụng. Khi những chất này đi vào cơ thể con người thông qua việc tiêu thụ cá, chúng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí có nguy cơ gây ung thư.

4. Cách an toàn nhất để ăn cá rô phi và các lựa chọn thay thế tốt hơn

Do những lo ngại về phương pháp nuôi cá rô phi, tốt nhất là nên tránh cá rô phi không rõ nguồn gốc hoặc được biết nuôi không đảm bảo.

Lý tưởng nhất là cá rô phi đánh bắt tự nhiên được ưu tiên hơn cá nuôi. Tuy nhiên, cá rô phi tự nhiên rất khó tìm. Phần lớn cá rô phi có sẵn cho người tiêu dùng là cá nuôi.

Ngoài ra, nên lựa chọn các loại cá khác có thể lành mạnh và an toàn hơn để tiêu thụ. Ví dụ, các loại cá như cá hồi, cá hồi vân và cá trích có lượng acid béo omega-3 trên mỗi khẩu phần nhiều hơn đáng kể so với cá rô phi để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng và giảm nguy cơ viêm. Thêm vào đó, những loại cá này dễ tìm thấy hơn dưới dạng đánh bắt tự nhiên, điều này sẽ giúp tránh được một số hóa chất bị cấm được sử dụng trong một số trang trại nuôi cá rô phi.

Lưu ý, luôn nấu chín cá kỹ lưỡng để tiêu diệt vi khuẩn có thể có.

Cử nhân dinh dưỡng Tạ Thu Hương