Đổi mới tư duy, quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW

Sở Tư pháp TP Hà Nội tổ chức tập huấn kỹ năng rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật. Ảnh: Bạch Dương

Theo Vụ trưởng Vụ Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp Nguyễn Quốc Hoàn, năm 2025 là một năm đặc biệt quan trọng đối với công tác xây dựng pháp luật. Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Ban hành VBQPPL số 64/2025/QH15. Ngày 25/6/2025, Quốc hội thông qua Luật số 87/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành VBQPPL.

Đồng thời, Chính phủ ban hành các nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Ban hành VBQPPL số 64/2025/QH15 và sau đó là Nghị định số 187/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025 để sửa đổi, bổ sung các nghị định này. Những thay đổi đó đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc thống nhất nhận thức và nâng cao chất lượng xây dựng văn bản trong giai đoạn mới.

Ông Nguyễn Quốc Hoàn cho biết, khối lượng văn bản được ban hành hiện nay rất lớn, không chỉ từ Quốc hội và Chính phủ mà còn từ các cơ quan trong hệ thống hành chính Nhà nước. Điều đó đặt ra thách thức về thời gian, quy trình và trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo.

Vừa qua, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo "Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật", nhằm tạo diễn đàn để những người trực tiếp tham gia công tác soạn thảo, thẩm định và thẩm tra VBQPPL, chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi các vấn đề còn vướng mắc, cùng thống nhất cách hiểu và phương pháp triển khai các quy định mới của Luật Ban hành VBQPPL năm 2025.

Theo Cục Kiểm tra VBQPPL và Quản lý xử lý vi phạm hành chính, Bộ Tư pháp, công tác kiểm tra VBQPPL giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất của hệ thống pháp luật. Đây không chỉ là khâu "hậu kiểm" sau khi văn bản được ban hành, mà còn là cơ chế hữu hiệu giúp phát hiện, ngăn ngừa những sai sót, vi phạm ngay từ khâu soạn thảo và ban hành, góp phần duy trì kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động xây dựng pháp luật. Kiểm tra và xử lý văn bản là hai khâu có mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời, nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và minh bạch của hệ thống pháp luật.

Từ thực tiễn kiểm tra văn bản trong thời gian qua cho thấy, mặc dù công tác này đã có nhiều chuyển biến tích cực, song còn tồn tại những hạn chế nhất định như nhiều cơ quan ban hành văn bản chưa chú trọng đến công tác tự kiểm tra nội bộ; một số văn bản vẫn còn sai sót về thẩm quyền, hình thức, kỹ thuật trình bày hoặc chưa phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.

Trên cơ sở đó, Cục Kiểm tra VBQPPL và Quản lý xử lý vi phạm hành chính kiến nghị các cơ quan, đơn vị cần nâng cao trách nhiệm trong khâu soạn thảo, bảo đảm tuân thủ nghiêm quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành; tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ pháp chế; đẩy mạnh công tác phối hợp, giám sát, phản biện để kịp thời phát hiện và xử lý những quy định chưa phù hợp.

Cục Kiểm tra VBQPPL và Quản lý xử lý vi phạm hành chính khẳng định, nâng cao chất lượng công tác kiểm tra là góp phần hoàn thiện quy trình xây dựng và ban hành VBQPPL, đáp ứng yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và tiến trình cải cách, hội nhập quốc tế của Việt Nam hiện nay.

Về công tác tăng cường công tác truyền thông chính sách, dự thảo VBQPPL và phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), Cục PBGDPL và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp cho biết, việc đẩy mạnh truyền thông chính sách, dự thảo VBQPPL và PBGDPL có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thi hành Luật Ban hành VBQPPL năm 2025.

Thực hiện Luật PBGDPL năm 2012 và các văn bản hướng dẫn, công tác truyền thông chính sách đã có bước chuyển biến rõ rệt, góp phần đưa pháp luật đến gần hơn với người dân. Cả nước hiện có hơn 2.500 báo cáo viên pháp luật Trung ương, 9.000 báo cáo viên cấp tỉnh và 157.000 tuyên truyền viên pháp luật cấp xã. Nhiều mô hình sáng tạo được triển khai hiệu quả như "Mỗi tuần một câu hỏi, một đáp án", "Phiên tòa giả định", "Điểm hẹn pháp luật"…

Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra hướng tiếp cận mới. Cổng Pháp luật quốc gia (phapluat.gov.vn) sau 5 tháng vận hành đã ghi nhận hơn 875.000 lượt truy cập và 141.000 câu hỏi được AI pháp luật giải đáp, góp phần hiện đại hóa công tác truyền thông và hỗ trợ người dân tra cứu, tiếp cận pháp luật nhanh chóng, chính xác. Song, bên cạnh đó còn một số hạn chế như nguồn lực chưa đáp ứng yêu cầu, định mức chi còn thấp, một số địa phương chưa coi đây là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị.

Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông chủ lực quốc gia để đa dạng hóa hình thức truyền thông chính sách, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng AI trong PBGDPL; đồng thời kiến nghị bố trí nguồn kinh phí riêng cho công tác này.

Công tác truyền thông chính sách và PBGDPL được xác định là cầu nối giữa ý chí của Đảng, pháp luật của Nhà nước và niềm tin của Nhân dân, góp phần hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Đổi mới tư duy, quy trình và phương pháp xây dựng pháp luật là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh mới, nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, đặc biệt là tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Bạch Dương