Thách thức và triển vọng xuất khẩu tôm và cá tra Việt Nam

Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu tôm trong tháng 1/2025 đạt 311 triệu USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm trước. Hiện tôm Việt Nam đã có mặt tại 107 thị trường trên toàn thế giới, trong đó Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) vẫn dẫn đầu với kim ngạch 118 triệu USD, tăng vọt 179%.

Mức tăng trưởng ấn tượng này chủ yếu đến từ nhu cầu gia tăng phục vụ Tết Nguyên đán tại Trung Quốc, đặc biệt là phân khúc cao cấp. Xuất khẩu tôm hùm sang Trung Quốc đạt 70 triệu USD, chiếm một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang thị trường này và gấp 9 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Tại Mỹ, xuất khẩu tôm trong tháng 1/2025 giảm 13%, chỉ đạt 36 triệu USD. Ngành tôm Việt Nam tiếp tục đối mặt với các rủi ro từ thuế chống trợ cấp và chống bán phá giá. Ngoài ra, sự thay đổi trong chính sách thương mại của chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng là một yếu tố khó đoán định, có thể tác động đến xuất khẩu trong thời gian tới. Tuy nhiên, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, trước khi các chính sách mới được ban hành, doanh nghiệp Việt Nam và đối tác nhập khẩu Mỹ có thể tận dụng thời gian này để thúc đẩy giao thương, dẫn đến khả năng xuất khẩu tăng mạnh trong các tháng tới.

Xuất khẩu tôm sang EU cũng ghi nhận tín hiệu tích cực, tăng 15% so với cùng kỳ, đạt hơn 34 triệu USD. Một số thị trường nhỏ như Anh và Thụy Sĩ cũng tăng trưởng tốt.

Mặc dù có những tín hiệu khả quan trong tháng 1, VASEP cảnh báo ngành tôm vẫn đối diện nhiều thách thức, đặc biệt là nguy cơ thiếu hụt nguyên liệu do dịch bệnh, biến đổi khí hậu và biến động thị trường. Nếu không có giải pháp kịp thời, xuất khẩu tôm trong tháng 2 có thể khó duy trì đà tăng trưởng.

Trái ngược với tôm, xuất khẩu cá tra trong tháng 1/2025 giảm 19% so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt 133 triệu USD. Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất, chiếm 24% tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra, nhưng giá trị xuất khẩu sang thị trường này giảm mạnh 40%, chỉ còn 31 triệu USD.

Một diễn biến đáng chú ý là khối Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã vượt Mỹ, trở thành thị trường nhập khẩu cá tra lớn thứ hai của Việt Nam. Tuy nhiên, xuất khẩu sang khối này vẫn giảm 17%, chỉ đạt 21 triệu USD. Trong đó, Mexico là thị trường nhập khẩu lớn nhất với kim ngạch hơn 5 triệu USD, giảm 20% so với cùng kỳ.

Mỹ, vốn là thị trường tiêu thụ cá tra Việt Nam lớn thứ hai trong nhiều năm, đã tụt xuống vị trí thứ ba với kim ngạch xuất khẩu đạt 18 triệu USD, giảm nhẹ 2%. Theo VASEP, nguyên nhân chính của sự sụt giảm này là yếu tố mùa vụ - giai đoạn sau cao điểm tiêu thụ cuối năm thường chứng kiến sự chững lại trong sản xuất và xuất khẩu. Đồng thời, tồn kho từ cuối năm 2024 cùng với sự cạnh tranh của các loại cá thịt trắng khác trên thị trường Mỹ cũng tác động đến nhu cầu nhập khẩu cá tra.

Tại thị trường EU, xuất khẩu cá tra đạt hơn 13 triệu USD, tăng nhẹ 2%. Hà Lan vẫn là nước nhập khẩu nhiều nhất trong khối, với giá trị 3,4 triệu USD (giảm 9%), trong khi xuất khẩu sang Đức tăng trưởng mạnh 57%, đạt gần 3 triệu USD. Ngược lại, một số thị trường khác như Colombia, Tây Ban Nha và Anh giảm đáng kể từ 30% đến 38%.

Nhìn chung, ngành thủy sản Việt Nam khởi đầu năm 2025 với bức tranh trái chiều: Xuất khẩu tôm tăng trưởng mạnh nhờ nhu cầu từ Trung Quốc, trong khi cá tra chịu tác động từ thị trường Mỹ và Trung Quốc. Để duy trì sự phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần chủ động thích ứng với những biến động của thị trường, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Sơn Hưng