Nguy cơ đột quỵ não vào mùa hè ở người cao tuổi

Đột quỵ não (tai biến mạch máu não) là một trong những nguyên nhân gây tử vong và tàn phế hàng đầu ở người cao tuổi. Đặc biệt vào mùa hè, khi thời tiết nắng nóng gay gắt, nguy cơ đột quỵ tăng cao do nhiều yếu tố sinh lý và môi trường tác động. Việc nhận biết sớm, phòng ngừa đúng cách và xử trí kịp thời có thể giúp cứu sống người bệnh và giảm thiểu hậu quả lâu dài.

Người cao tuổi dễ bị đột quỵ vào mùa hè do mất nước và thay đổi nhiệt độ đột ngột, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu não. Ảnh minh họa

Nguy cơ đột quỵ tăng cao vào mùa hè

Mùa hè với nền nhiệt cao khiến cơ thể người cao tuổi dễ mất nước, rối loạn điện giải và bị ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tim mạch – thần kinh. Khi cơ thể mất nước do đổ mồ hôi nhiều, máu trở nên cô đặc hơn, làm tăng độ quánh của máu. Điều này gây nguy cơ hình thành cục máu đông (huyết khối), dễ gây tắc nghẽn mạch máu não.

Bên cạnh đó, những biến đổi đột ngột trong môi trường như đi từ ngoài trời nóng vào phòng điều hòa lạnh cũng khiến mạch máu co giãn thất thường, làm tăng nguy cơ vỡ mạch máu não. Nhiều người cao tuổi có thói quen ngủ trong phòng điều hòa ở nhiệt độ quá thấp hoặc tắm ngay sau khi ra nắng, vô tình tạo nên sự thay đổi nhiệt độ cơ thể đột ngột – một yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Thêm vào đó, phần lớn người cao tuổi sống chung với các bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ, là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ. Khi những bệnh lý này không được kiểm soát tốt vào mùa hè, nguy cơ đột quỵ tăng lên rõ rệt.

Những dấu hiệu không được bỏ qua để nhận biết sớm đột quỵ

Thời gian là yếu tố quyết định sự sống còn và chất lượng sống sau đột quỵ. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo là vô cùng quan trọng, đặc biệt với người cao tuổi.

Những dấu hiệu điển hình bao gồm:

Méo miệng, lệch mặt, đặc biệt khi cười hoặc nói.
Yếu hoặc liệt một bên tay, chân, không thể cử động bình thường.
Nói khó, nói ngọng, không rõ lời hoặc thậm chí mất khả năng ngôn ngữ tạm thời.
Chóng mặt, mất thăng bằng, đi đứng không vững.
Mất thị lực đột ngột, mờ mắt một bên hoặc cả hai bên.
Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân, có thể kèm theo buồn nôn, nôn.

Để giúp người dân dễ nhớ và phát hiện nhanh đột quỵ, các chuyên gia y tế thường sử dụng quy tắc "FAST":

F (Face - Mặt): Yêu cầu người bệnh cười – nếu thấy mặt bị lệch, méo là dấu hiệu cảnh báo.
A (Arms - Tay): Yêu cầu giơ cả hai tay lên – nếu một tay không thể nâng lên hoặc rơi xuống thì có thể đã có tổn thương não.
S (Speech - Nói): Yêu cầu lặp lại một câu đơn giản – nếu nói khó hoặc không nói được, cần cảnh giác cao.
T (Time - Thời gian): Gọi cấp cứu ngay lập tức – mỗi phút chậm trễ là hàng triệu tế bào não mất đi.

Thời gian vàng để điều trị đột quỵ thiếu máu não là trong vòng 4,5 giờ từ khi xuất hiện triệu chứng, để bác sĩ có thể sử dụng thuốc tiêu huyết khối hoặc can thiệp nội mạch hiệu quả.

Nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ giúp cứu sống người bệnh, đặc biệt khi triệu chứng xuất hiện đột ngột như méo miệng, liệt tay chân hoặc nói ngọng. Ảnh minh họa

Phòng ngừa đột quỵ não mùa hè ở người cao tuổi: Làm gì cho đúng?

Phòng bệnh vẫn là giải pháp tối ưu, đặc biệt với người cao tuổi – nhóm dễ tổn thương và có nguy cơ cao. Dưới đây là những khuyến cáo từ chuyên gia y tế:

Uống đủ nước mỗi ngày, trung bình từ 1,5 đến 2 lít. Đối với người già, cảm giác khát thường giảm nên cần duy trì thói quen uống nước ngay cả khi không cảm thấy khát.
Duy trì huyết áp, đường huyết, mỡ máu trong giới hạn an toàn. Người có bệnh nền cần tái khám định kỳ, uống thuốc đúng chỉ định và không tự ý ngừng thuốc.
Tăng cường vận động nhẹ nhàng: đi bộ, tập dưỡng sinh, yoga… giúp cải thiện tuần hoàn và giảm nguy cơ huyết khối.
Ăn uống lành mạnh: hạn chế chất béo bão hòa, giảm muối, tăng rau xanh và cá.
Tránh hoạt động thể lực cường độ cao vào giờ nắng gắt (10h–16h), không tắm nước lạnh ngay sau khi đi nắng.
Sử dụng điều hòa đúng cách: giữ nhiệt độ phòng từ 26–28°C, tránh để luồng khí lạnh thổi trực tiếp vào cơ thể, nhất là đầu và cổ.
Không hút thuốc, hạn chế rượu bia, vì đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Làm gì khi nghi ngờ người cao tuổi bị đột quỵ?

Trong tình huống khẩn cấp, điều quan trọng nhất là bình tĩnh và hành động nhanh chóng:

Gọi cấp cứu 115, không chờ đợi hoặc tự đưa bệnh nhân đến bệnh viện nếu chưa có phương tiện phù hợp.
Không cho ăn uống bất cứ thứ gì, vì bệnh nhân có thể mất phản xạ nuốt, dễ gây sặc.
Đặt bệnh nhân nằm nghiêng, đầu cao khoảng 30 độ, nới lỏng quần áo, quan sát tình trạng thở và ý thức.
Ghi nhớ thời gian khởi phát triệu chứng.

Đột quỵ não ở người cao tuổi trong mùa hè là mối nguy hiểm thầm lặng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu được nhận biết đúng và xử trí sớm. Mỗi phút cứu não, mỗi hành động đúng là một cơ hội sống cho người thân. Đừng chủ quan với những dấu hiệu nhỏ, bởi với đột quỵ, sự nhanh chóng chính là chìa khóa của sự sống.

Bs. Đỗ Thảo