Đại biểu Quốc hội Hoàng Đức Thắng: Chúng ta đã mất quá nhiều rừng tự nhiên!

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) nhìn nhận, những bất thường về lũ bão vừa qua đã có lát cắt về nguyên nhân thiên tai rằng do biến đổi khí hậu, hậu quả về hình thái phức tạp, nắng hạn quá lâu ngày, đất bị nung khô, gặp mưa lớn kéo dài, lượng mưa kỷ lục, độ ẩm đất dốc tăng nhanh, sức kháng của khối đất giảm đi, nên đồi, núi sạt lở, ngập úng lớn kéo dài.

“Nhưng chắc chắn có thể nhận ra là chúng ta đã mất quá nhiều rừng tự nhiên. Tấm lá chắn chắc chắn an toàn của mẹ thiên nhiên, thiên tai ngày càng dữ dội. Câu chuyện hủy hoại về rừng không còn là chuyện mới. Song nhìn lại lũ lụt, sạt lở miền Trung càng thấy thấm thía cái giá phải trả cho sự tàn phá này”, đại biểu nói.

Trong hơn 20 năm qua, các dự án thủy điện nhỏ ồ ạt được xây dựng với những quy mô khác nhau, cùng với mưu sinh của người dân và nhu cầu phát triển hạ tầng, hàng chục ngàn hecta rừng đầu nguồn mất đi, chỉ tiêu phấn đấu về độ che phủ rừng hằng năm đều tăng.

Nhưng điều đó không nói được nhiều về chất lượng, khả năng giữ đất, giữ nước, sức chống chịu thiên tai khi mà diện tích rừng tự nhiên, rừng phòng hộ ngày một giảm đi.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị) cho rằng thủy điện làm mất rừng là tác nhân khiến lũ dữ hơn.

“Thủy điện có thể không làm tăng lũ nhưng thủy điện làm mất rừng là tác nhân khiến lũ dữ hơn và tàn phá nặng nề hơn nếu Chính phủ không kiên quyết chỉ đạo tiếp tục tổng rà soát, đánh giá đầy đủ thực trạng rừng hiện nay, đặc biệt về chất lượng rừng, khả năng thực tế về độ che phủ, tình hình phát triển các dự án thủy điện nhỏ, nhất là khu vực miền Trung - Tây Nguyên để có các giải pháp căn cơ và lâu dài về môi trường, về khả năng chống chịu mưa bão, lũ lụt như vừa qua.

Tôi cũng đề nghị Quốc hội cần tăng cường các cuộc giám sát tối cao để có các quyết sách mạnh mẽ về mục tiêu, giải pháp, nhất là kiên quyết dừng, loại bỏ các dự án, công trình không hiệu quả, không bảo đảm an toàn, làm ảnh hưởng đến rừng, nhất là rừng đầu nguồn, rừng tự nhiên, tác động đến chế độ dòng chảy tự nhiên, môi trường và đời sống người dân”, đại biểu nói.

Khẳng định rừng có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống con người cũng như việc bảo vệ môi trường và phòng, chống thiên tai, đại biểu Triệu Thị Thu Phương (Bắc Kạn) lo ngại những năm trở lại đây, chất lượng môi trường nước ta đang biến đổi theo chiều hướng bất lợi.

Biểu hiện rõ nét nhất là ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiên tai liên tiếp xảy ra với mức độ ngày càng nghiêm trọng, như lũ quét, mưa đá, hạn hán, xâm nhập mặn gây thiệt hại nặng nề đến đời sống người dân và hạ tầng cơ sở.

Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện có hiệu quả kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng giai đoạn 2011-2020, làm tăng tỷ lệ che phủ rừng toàn quốc từ 39,7% năm 2011 lên 42% năm 2020. Chính sách giao đất, giao rừng sản xuất cho hộ gia đình, doanh nghiệp là giải pháp mang tính đột phá cho việc chăm lo giữ rừng, trồng rừng cũng như nâng cao thu nhập cho người dân.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện cho thấy việc lồng ghép chiến lược phát triển kinh tế - xã hội gắn với phát triển ngành lâm nghiệp chưa rõ nét. Một số chỉ tiêu về trồng rừng, phân tán rừng phòng hộ chưa đạt kế hoạch. Việc giữ rừng tự nhiên ở một số khu vực chưa hiệu quả.

Theo thống kê của Tổng cục Lâm nghiệp, chỉ trong 5 năm 2012 - 2017 diện tích rừng tự nhiên bị mất do chặt phá trái phép là 11% và 89% còn lại là do chuyển mục đích sử dụng rừng tại các dự án được phê duyệt, trong đó phần lớn là các dự án phát triển kinh tế.

Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh tiêu chí phân bổ ngân sách trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 cho các tỉnh có tỷ lệ diện tích che phủ rừng cao.

Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT - Nguyễn Xuân Cường cho biết, đến nay tổng diện tích rừng là 14,6 triệu hecta, trong đó rừng tự nhiên là 10,3 triệu hecta, rừng trồng là 4,3 triệu hecta.

“Đây là một sự cố gắng vượt bậc, cả hệ thống chính trị và toàn dân, bởi vì năm 1990, Việt Nam chỉ có 9 triệu hecta rừng. Lúc đó hệ số che phủ chỉ 27% mà trong vòng 30 năm một đất nước GDP còn thấp như vậy, chúng ta quyết tâm xây dựng một nền kinh tế bền vững, phát triển rừng là trọng yếu để bảo vệ môi trường.

Đến hôm nay chúng ta đã có tới 14,6 triệu hecta rừng, hệ số che phủ gần 42%, thế giới bình quân 29%”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

Về nguyên liệu trong 4,3 triệu ha rừng, chúng ta đã sản xuất nguyên liệu 30 triệu m3 để xây dựng một ngành kinh tế công nghiệp về lâm nghiệp, 4.600 doanh nghiệp chế biến, năm nay chúng ta có thể xuất khẩu tới 13 tỷ USD tiền lâm sản…

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nông nghiệp & PTNT, mặt trái của vấn đề ở đây là trong 30 năm phát triển rừng tự nhiên không thể phục hồi như ngày xưa bởi vì thời gian quá ngắn.

Trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đế quốc Mỹ đã rải 77 triệu lít thuốc hóa học hủy hoại 2 triệu hecta rừng của miền Trung thì bây giờ phục hồi phải từng bước, kể cả rừng tự nhiên cũng phải từng bước thì mới đạt hệ số che phủ theo kiến tạo như ngày xưa của tự nhiên…

H.L