Đánh giá kỹ hơn tác động của các chế độ bảo hiểm xã hội

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Quochoi.vn.

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, sáng 27/5, Quốc hội họp phiên toàn thể ở hội trường, thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Quy định về việc thay thế “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu”để tính lương hưu và các chế độ bảo hiểm xã hội khi cải cách tiền lương từ ngày 1/7 tới đây, là một vấn đề mới được nhiều đại biểu quan tâm thảo luận.

LÀM RÕ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CHÍNH SÁCH MỚI

Theo Nghị quyết số 27-NQ/TW quy định bãi bỏ “mức lương cơ sở” khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương. Như vậy, theo lộ trình thực hiện, từ 1/7/2024, sẽ không còn mức lương cơ sở để làm căn cứ điều chỉnh tiền lương đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu và tính hưởng một số chế độ bảo hiểm xã hội.

Đại biểu Trần Thị Thu Phước, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum, đề nghị cần làm rõ những tác động, ảnh hưởng của các chính sách mới.

Đại biểu Phước cho biết theo báo cáo của Chính phủ tiếp thu, giải trình dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), để tiếp tục thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội hiện đang gắn với mức lương cơ sở, báo cáo có đề xuất sử dụng mức tham chiếu tính bảo hiểm xã hội để thay thế cho mức lương cơ sở. Cụ thể, mức tham chiếu được tính bằng 1,8 triệu đồng từ 1/7/2024 tới.

Theo dự kiến, từ ngày 1/7/2024 mức bình quân tiền lương chung của cán bộ công chức viên chức tăng khoảng 30%, vì thế đại biểu cho rằng cần có sự đánh giá toàn diện và kỹ càng hơn về vấn đề này. Bởi sau cải cách tiền lương, tiền lương đóng bảo hiểm xã hội từ ngày 1/7 đối với người thực hiện chế độ tiền lương do nhà nước quy định đều tăng. Do vậy, cần nghiên cứu mức tham chiếu tính bảo hiểm xã hội cho phù hợp hơn.

Đại biểu Trần Thị Thu Phước, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum. Ảnh: Quochoi.vn.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Trần Khánh Thu, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình cũng đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, dựa trên những căn cứ khoa học, tính thực tiễn, đánh giá kỹ lưỡng, tính toán cụ thể, tính dự báo cao những quy định về chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Đại biểu Trần Khánh Thu cho biết theo Nghị quyết số 27 về cải cách chính sách tiền lương, lương cơ sở sẽ được bãi bỏ, vì thế không còn căn cứ điều chỉnh tiền lương để tính lương hưu, cũng như các chế độ bảo hiểm xã hội khác.

Đại biểu cho rằng sau thời điểm 1/7, tiền lương đóng bảo hiểm xã hội của nhóm đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do nhà nước quy định, sẽ tăng lên so với quy định hiện hành. Điều này làm tăng chi phí ngân sách nhà nước cho các nhóm đối tượng đóng bảo hiểm xã hội theo chế độ này.

“Việc thực hiện chế độ tiền lương mới sẽ phát sinh chênh lệch lương hưu giữa người nghỉ hưu trước và sau thời điểm ngày 1/7”, đại biểu đoàn Thái Bình cho hay.

Trong khi đó, báo cáo Chính phủ đề xuất bổ sung quy định mức tham chiếu thay cho mức lương cơ sở để tính hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội, song đo đây là nội dung mới được đặt ra, nên chưa có đánh giá tác động đầy đủ.

Bên cạnh vấn đề liên quan đến quy định đóng bảo hiểm xã hội của các đối tượng đang thực hiện theo chế độ tiền lương do ngân sách nhà nước thực hiện, cũng chưa có căn cứ xác định mức đóng ở các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động tự chủ.

Trong khi đó, giá dịch vụ y tế, học phí hiện cũng chưa được điều chỉnh cho phù hợp với các luật đã ban hành, cũng như dự kiến Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Do đó, đại biểu cho rằng cần thiết có thời gian đánh giá tác động với các lĩnh vực này.

CHỈ NÊN BAN HÀNH LUẬT KHI ĐẢM BẢO QUYỀN LỢI CỦA NGƯỜI DÂN

Cũng theo đại biểu Trần Khánh Thu, ngoài Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bảo hiểm y tế cũng dự kiến được sửa đổi trong các kỳ họp tới. Vì thế, cần có căn cứ cũng như thời gian đánh giá để cân bằng phù hợp đối với 2 trụ cột an sinh, là bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế tại các dự án luật này.

Đại biểu Trần Khánh Thu, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình. Ảnh: Quochoi.vn.

Trước những thực tế đề cập như trên, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị Quốc hội xem xét thông qua Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 8 để có thêm thời gian đánh giá tác động thực tế, của việc thực hiện cải cách tiền lương đối với chính sách bảo hiểm xã hội, cũng như các dự án luật liên quan.

“Luật chỉ nên ban hành khi các chính sách bảo hiểm xã hội đảm bảo quyền lợi cho người dân trên cơ sở nguyên tắc đóng – hưởng. Một đạo luật tốt sẽ tạo nên sự an tâm cho người dân, người lao động, tăng tính an toàn trong tăng trưởng của Quỹ Bảo hiểm xã hội về dài hạn, cũng như tăng trưởng kinh tế trong từng thời kỳ”, đại biểu đoàn Thái Bình nhấn mạnh.

Đồng quan điểm về thời gian thông qua Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), đại biểu Trần Thị Hoa Ry, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu cũng đề nghị nên thông qua Luật này sau khi thực hiện chính sách cải cách tiền lương.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nội dung mức tham chiếu để làm căn cứ khi tính hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trước đó chưa được dự liệu đầy đủ khi Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp 6.

Vì thế, trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, qua nhiều lần đề nghị, ngày 15/5/2024, tại Báo cáo số 234/BC-CP, Chính phủ mới đề xuất thay mức lương cở sở bằng “mức tham chiếu” trong dự thảo Luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá đây là nội dung mới, nên đề nghị Chính phủ quan tâm đánh giá tác động và nghiên cứu bổ sung một số nội dung quan trọng trong dự thảo Luật. Trong đó tập trung vào các vấn đề về nguyên tắc cụ thể xác định mức tham chiếu trong dự thảo Luật, theo hướng bảo đảm tuân thủ quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 28-NQ/TW.

Quy định giao Chính phủ hằng năm báo cáo Quốc hội về việc xây dựng và tổ chức thực hiện mức tham chiếu này đối với các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế.

Quy định căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của khu vực doanh nghiệp ít nhất bằng 70% tổng tiền lương và các khoản thu nhập khác có tính chất lương của người lao động theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW để hài hòa với khu vực Nhà nước sau cải cách tiền lương, bảo đảm mọi người lao động khi về già có mức lương hưu đủ sống, không thấp hơn mức sống tối thiểu;

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo việc rà soát bổ sung đầy đủ quy định điều khoản chuyển tiếp trong các chính sách, pháp luật có liên quan đến “mức lương cơ sở” để ban hành hoặc trình ban hành quy định mới.

Thu Hằng