Cảng biển, hàng hải Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ quốc tế

Thống kê của Cục Hàng hải Việt Nam, năm 2024, sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển ước đạt 864,4 triệu tấn, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, hàng container thông qua hệ thống cảng biển ước đạt 29,9 triệu Teus, tăng 21%.

Cảng biển, hàng hải Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ quốc tế.

Sản lượng tàu thuyền qua cảng cũng tăng khi trong năm 2024, số lượt tàu biển thông qua cảng biển ước đạt 102,67 nghìn lượt, tăng 2% so với cùng kỳ năm 2023. Với phương tiện thủy nội địa tăng trưởng cao hơn ở mức 8%, đạt khoảng 380,1 nghìn lượt. Đáng chú ý, khối lượng hàng hóa do đội tàu biển Việt Nam vận chuyển năm 2024 cũng tiến triển tích cực, tăng 3%.

Ngoài tăng trưởng về sản lượng hàng hóa và số lượt tàu qua lại, thời gian qua, hoạt động vận tải biển, lưu thông hàng hóa cũng luôn ổn định và có nhiều điểm sáng.

Những kết quả tích cực đã được ghi nhận khi cụm cảng Cái Mép lọt top 7 về chỉ cố CPPI (chỉ số hoạt động cảng container), cảng biển Hải Phòng xếp vị trí thứ 70, theo công bố của Ngân hàng Thế giới World Bank và Hãng tin Tài chính S&P Global Market Intelligence năm 2024.

Gỡ "điểm nghẽn" hạ tầng và khát vọng vươn ra biển lớn

Ông Nguyễn Cảnh Tĩnh - Tổng Giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cho biết, thời gian qua, sự gia tăng không ngừng về kích thước tàu biển và sản lượng hàng hóa đã tạo áp lực lớn lên hệ thống cơ sở hạ tầng hàng hải của Việt Nam.

Hiện nay, sản lượng hàng hóa qua các cảng biển Việt Nam đã đạt 30 triệu TEU, vượt xa dự báo cách đây 10 năm. Trong khi đó, Singapore - cảng trung chuyển lớn nhất khu vực - đang xử lý khoảng 37 triệu TEU. Với tốc độ tăng trưởng đó, lãnh đạo VIMC tin tưởng Việt Nam hoàn toàn có khả năng vượt qua Singapore trong tương lai gần.

Nhưng theo ông Tĩnh, để phát triển ngành hàng hải, thách thức lớn nhất hiện nay là việc nạo vét luồng lạch. Các dự án nạo vét cần phải triển khai nhanh chóng để đáp ứng yêu cầu của các tàu lớn.

Ông Nguyễn Cảnh Tĩnh - Tổng Giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam.

Tuy nhiên, theo Cục Hàng hải Việt Nam, ngân sách dành cho hoạt động này còn hạn chế và chưa nhận được sự quan tâm đúng mức. Trong khi, các cảng cần áp dụng mô hình "cảng mở", tích hợp hệ thống hải quan nhằm giảm thời gian thông quan, giúp vận chuyển hàng liên cảng và tăng tính cạnh tranh.

Để giải quyết những điểm nghẽn này, VIMC đã tập trung nguồn lực vào các dự án cảng nước sâu mang tính chiến lược. Điển hình là dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, được kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng mới của ngành hàng hải Việt Nam. Với vị trí chiến lược, cảng Cần Giờ không chỉ rút ngắn quá trình vận chuyển, giảm mạnh chi phí logistics của hàng hóa nội địa, còn mở ra cơ hội cho Việt Nam để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

"Chúng tôi rất mong Thủ tướng Chính phủ phê duyệt dự án này và đề nghị TP. HCM sớm hoàn thiện các thủ tục lựa chọn nhà đầu tư. Đây sẽ là bước đi quan trọng để nâng tầm ngành hàng hải Việt Nam, cạnh tranh sòng phẳng với các cảng biển lớn trên thế giới", Tổng Giám đốc VIMC chia sẻ.

Khi đi vào hoạt động, cảng Cần Giờ cùng cụm cảng Cái Mép - Thị Vải sẽ trở thành tổ hợp cảng giúp nâng cao tính cạnh tranh của ngành hàng hải Việt Nam, tái định tuyến lại bản đồ hàng hải của khu vực hiện tại và tương lai là Châu Á.

Không những thế, cụm cảng còn giúp hàng hóa Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào trung chuyển qua Singapore, tạo ra những tuyến vận chuyển hàng đi thẳng quốc tế từ Việt Nam, gia tăng đáng kể năng lực cạnh tranh của hàng hóa nội địa trên thị trường quốc tế.

Cùng với việc nâng cấp hạ tầng cảng biển, VIMC cũng đặt mục tiêu phát triển nhanh đội tàu biển quốc gia thông qua chiến lược hợp tác với các hãng tàu lớn nhất thế giới.

Nhấn mạnh mục tiêu phát triển đội tàu mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu vận tải hàng hóa trong nước và phục vụ các tuyến đường quốc tế, ông Tĩnh nhận định, đây là bước đi quan trọng để đưa hàng hóa Việt Nam trực tiếp ra thế giới mà không phải trung chuyển qua các nước khác.

Năm qua, sản lượng vận tải hàng hóa và sản lượng hàng hóa qua hệ thống cảng của VIMC đều tăng trưởng.

Với sự hỗ trợ từ chính phủ và các bộ, ngành, VIMC sẽ tiếp tục thực hiện những dự án mang tính đột phá để hiện thực hóa mục tiêu đưa ngành hàng hải Việt Nam vươn tầm khu vực.

Ngoài những mục tiêu kinh tế, các chiến lược của VIMC còn hướng tới việc đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của Việt Nam. Các dự án cảng nước sâu tạo công ăn việc làm, cũng thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp phụ trợ. Từ đó, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân và khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ hàng hải thế giới.

Để hiện thực hóa chiến lược này, ông Tĩnh nhấn mạnh cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, các bộ ngành. Đặc biệt, những cơ chế chính sách khuyến khích phát triển doanh nghiệp lớn như phân cấp phân quyền mạnh mẽ cho đại diện vốn chủ sở hữu, trao quyền tự quyết cho doanh nghiệp là điều kiện tiên quyết để các tập đoàn Việt Nam vươn ra biển lớn.

"Với sự đồng hành từ Chính phủ và các bộ ngành, VIMC sẽ không chỉ đạt được các mục tiêu kinh doanh mà còn góp phần nâng tầm vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu", ông Tĩnh khẳng định.

Khơi thông thể chế, đón cơ hội

Thời gian qua, nhiều chính sách đã được Chính phủ, Bộ GTVT và Cục Hàng hải Việt Nam ban hành nhằm tháo gỡ khó khăn, giúp doanh nghiệp ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh như Nghị định 57/2024 về quản lý hoạt động nạo vét liên quan đến kết cấu hạ tầng hàng hải, kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa trong vùng nước cảng biển và vùng nước đường thủy nội địa;

Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh.

Thông tư 31/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 12/2024 quy định cơ chế, chính sách quản lý giá dịch vụ tại cảng biển Việt Nam…

Cùng đó, Quy hoạch phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quy hoạch phát triển hệ thống cảng cạn thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, hay các Đề án phát triển đội tàu vận tải biển Việt Nam, Tiêu chuẩn cơ sở về tiêu chí cảng xanh Việt Nam…giúp ngành hàng hải thêm đà hướng tới phát triển bền vững.

Tại hội nghị tổng kết ngành GTVT, về vấn đề phát triển hàng hải, cảng biển, Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh khẳng định, Việt Nam tiếp tục duy trì đội tàu trong danh sách trắng, góp phần nâng cao vị thế của ngành hàng hải trên trường quốc tế. Thu ngân sách và nộp ngân sách Nhà nước đều tăng. Công tác giải ngân tới nay đã đạt khoảng 2.800 tỷ đồng, đạt 96%.

Thời gian tới, Bộ GTVT yêu cầu Cục Hàng hải Việt Nam tiếp tục chuyển đổi số tích cực và mạnh mẽ hơn, ứng dụng CNTT, trí tuệ nhân tạo trong quản lý hoạt động hàng hải. Với các doanh nghiệp cảng, cần cập nhật CNTT trong quá trình bốc xếp hàng hóa, giảm thời gian tàu chờ đợi tại cảng.

Đặc biệt, tiếp tục rà soát và trình cấp thẩm quyền phê chuẩn, ký kết các hiệp định vận tải song phương, đa phương, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

"Lĩnh vực hàng hải cần thúc đẩy kết nối, học hỏi các quốc gia có kinh nghiệm trong xây dựng và phát triển cảng xanh, cảng thông minh…đáp ứng các cam kết của Việt Nam trong việc bảo vệ môi trường", Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh.

Phi Long/VOV.VN