Cần mạnh mẽ đổi mới tổ chức chính quyền địa phương, tạo động lực thúc đẩy phát triển đất nước

Sáng 15/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luật dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Qua thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng hầu hết các nội dung của dự thảo luật đã thể chế hóa kịp thời các quan điểm, chủ trương, định hướng của Đảng về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”; thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, hợp lý giữa trung ương và địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; cơ bản tạo được hành lang pháp lý để xử lý những vấn đề thực tiễn đang đặt ra, tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế, giúp khơi thông nguồn lực, tạo ra các động lực mới góp phần thúc đẩy phát triển đất nước.

Tuy nhiên, một số đại biểu băn khoăn đề nghị nghiên cứu theo hướng đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị vì các mô hình thí điểm đang hoạt động hiệu quả.

Đề nghị nghiên cứu theo hướng đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị

Liên quan đến mô hình chính quyền địa phương, dự thảo quy định tại tất cả các đơn vị hành chính các cấp tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND, trừ trường hợp cụ thể Quốc hội quy định không phải là cấp chính quyền địa phương. Theo Chính phủ, quy định này để bảo đảm việc tiếp tục thực hiện tổ chức chính quyền đô thị tại một số thành phố trực thuộc Trung ương theo Luật Thủ đô và các nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) đề nghị cần nghiên cứu theo hướng đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị để thúc đẩy sự phát triển.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Trà Vinh) phát biểu tại hội trường.

Đại biểu cho rằng, hiện nay đang tiến hành cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy để hoạt động hiệu lực, hiệu quả; qua các kỳ đại hội Đảng, nhiều chủ trương, đường lối và định hướng của Đảng đã chỉ đạo phải đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm đô thị và đặc điểm vùng nông thôn, hải đảo. Và thực tiễn cũng đã cho thấy, sau khi sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019, các địa phương như TP Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và mới đây là TP Hải phòng đã được Quốc hội cho phép thực hiện chính quyền đô thị. Qua đánh giá, các nơi này đã triển khai thực hiện và mang lại kết quả rất tốt.

Trong điều kiện đang thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, thì tổ chức chính quyền địa phương cũng cần phải được xem xét thận trọng để có thể thiết kế lại cho phù hợp với đặc điểm của khu vực đô thị và đặc điểm của khu vực nông thôn. Điều này hoàn toàn không trái với Hiến pháp.

“Trong khi chưa thể đổi mới được tổ chức chính quyền địa phương ở nông thôn thì cần mạnh mẽ đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị giống như các nơi đã và đang thí điểm hiệu quả. Đây sẽ là cơ sở thực hiện tốt cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hiện nay, tạo động lực thúc đẩy phát triển đất nước"– đại biểu đề xuất.

Cùng quan điểm này, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng quy định như dự thảo không có gì đổi mới, ngược với xu hướng tinh gọn bộ máy hiện nay. Trong điều kiện đang thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy thì tổ chức chính quyền địa phương cũng cần phải được thiết kế lại, phù hợp với đặc điểm của đô thị và đặc điểm của nông thôn.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) phát biểu tại hội trường.

Đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu, trong khi chưa đổi mới được tổ chức chính quyền địa phương ở nông thôn thì cần mạnh mẽ đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị để thúc đẩy sự phát triển.

Đại biểu cho rằng, không nên giao Chính phủ quy định các ủy viên UBND, mà cần quy định cụ thể trong luật về cơ cấu tổ chức của UBND. Hơn nữa, không nên bao gồm các ủy viên là giám đốc các sở, ngành. Bởi lẽ các sở, ngành chỉ là cơ quan chuyên môn, tham mưu cho UBND. Cơ cấu tổ chức của UBND chỉ nên gồm chủ tịch, phó chủ tịch, người đứng đầu đơn vị Quân đội và Công an cùng cấp.

Tương tự, đối với UBND nơi không tổ chức HĐND, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị cũng nên đưa người đứng đầu Quân đội và Công an cùng cấp tham gia cơ cấu tổ chức UBND vì đó cũng là chính quyền địa phương.

Phân cấp, phân quyền, ủy quyền cho chính quyền địa phương

Khác quan điểm trên, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) bày tỏ đồng tình với việc duy trì cấp chính quyền như luật hiện hành, bởi “không thể không có HĐND cấp xã”. Còn những nơi được Quốc hội cho phép thực hiện chính quyền đô thị (không tổ chức HĐND quận, phường) đang phát huy hiệu quả thì đề nghị nghiên cứu áp dụng cho chính quyền đô thị trên toàn quốc, vì không chỉ thành phố trực thuộc trung ương mà thành phố thuộc tỉnh cũng là đô thị.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) phát biểu tại hội trường.

Phát biểu giải trình các ý kiến của đại biểu Quốc hội liên quan đến mô hình tổ chức chính quyền địa phương, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Chính phủ đề xuất giữ nguyên như luật hiện hành vì chúng ta đang tiếp tục đánh giá tổng thể mô hình tổ chức của cả hệ thống chính trị, sẽ có điều chỉnh, nên trước mắt tạm thời giữ nguyên.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, trọng tâm sửa đổi luật là phân định làm rõ việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền cho chính quyền địa phương. Việc này theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư là "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Cùng với đó, xây dựng cơ chế, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ tháo gỡ vướng mắc, điểm nghẽn trong luật chuyên ngành, đảm bảo khơi thông, thực hiện nguyên tắc phân cấp, phân quyền, ủy quyền của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình.

"Nếu không tạm thời giữ nguyên sẽ có sự hẫng hụt trong việc vận hành hệ thống tổ chức chính quyền địa phương và mô hình chính quyền địa phương” – Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết.

Đối với các chính quyền đô thị đang thí điểm vẫn thực hiện theo các nghị quyết của Quốc hội, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, các địa phương này vẫn có thể tiếp tục thí điểm, không có gì vướng.

Phương Thủy