Amit Shah - cánh tay phải đầy quyền lực của ông Modi

"Bàn tay sắt" ở bang Gujarat

Một đêm khuya tháng 11/2005, một nhóm nhỏ cảnh sát mặc thường phục đã chặn một chiếc xe buýt ở miền Tây Ấn Độ và bắt giữ một người đàn ông tên Sohrabuddin Sheikh cùng với vợ anh ta, Kausar. Sheikh và Kausar được đưa vào những chiếc xe cảnh sát riêng biệt và đưa đi 900km xuyên bang, tới Gujarat. Họ sẽ không bao giờ gặp lại nhau nữa.

Sheikh và vợ đã không bị buộc tội bất cứ điều gì, vì không có căn cứ pháp lý. Khi đến Ahmedabad, thành phố đông dân nhất bang Gujarat, Sheikh và Kausar không bị đưa đến đồn cảnh sát, mà bị giam giữ trong những ngôi nhà gỗ riêng biệt trong một khu dân cư. Hai ngày sau, vào ngày 26/11, Sheikh bị đưa đến một giao lộ đường cao tốc ở phía nam Ahmedabad và bị bắn chết. Cảnh sát cho rằng Sheikh là thành viên của một nhóm khủng bố Hồi giáo và đã bị bắn khi cố trốn thoát. Bốn ngày sau cái chết của Sheikh, Kausar cũng bị giết.

Bộ trưởng Nội vụ Amit Shah với hình ảnh Thủ tướng Narendra Modi.

Theo hồ sơ mà các nhà điều tra chính phủ trung ương thu được sau đó, các sĩ quan được cho là có liên quan đã gọi điện nhiều lần vào khoảng thời gian 2 người bị giết. Trong mỗi lần gọi điện, đầu dây bên kia luôn là Amit Shah, khi ấy là Bộ trưởng Nội vụ bang Gujarat.

Những chi tiết này xuất hiện vào năm 2010, khi Cục Điều tra Trung ương Ấn Độ (CBI, tương đương với FBI của Mỹ), đang điều tra vụ giết người. CBI buộc tội Shah tội bắt cóc, tống tiền và giết người. Các cáo buộc cho rằng những sĩ quan cảnh sát giết Sheikh và vợ ông ta đã làm theo lệnh của Shah. CBI phát hiện ra rằng Shah đã trao đổi 5 cuộc gọi với viên đội trưởng cảnh sát tại hiện trường vào ngày xảy ra vụ bắt cóc. Trong vài ngày tiếp theo, họ nói chuyện thường xuyên. Vào ngày Sheikh bị giết, Shah đã nói chuyện với viên sĩ quan này năm lần. Cuộc gọi tiếp theo họ trao đổi là vào ngày Kausar bị giết.

Khi lệnh bắt giữ Shah được ban hành vào tháng 7/2010, ông ta đã trốn tránh việc bắt giữ trong bốn ngày, trước khi xuất hiện trong một cuộc họp báo để phủ nhận mọi hành vi sai trái. Shah nói với báo chí rằng ông ta là nạn nhân của một cuộc “săn phù thủy” chính trị được dàn dựng bởi chính quyền trung ương lúc đó do đảng Quốc đại Ấn Độ lãnh đạo. Rốt cuộc, Shah phải ngồi tù ba tháng và sau đó được tại ngoại.

Thế nhưng 4 năm sau, vào tháng 12/2014, mọi cáo buộc chống lại Shah đều được bãi bỏ. Không lâu trước đó đã diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội liên bang và đảng BJP đã giành chiến thắng, lập ra chính phủ mới, đứng đầu là cựu Thủ hiến bang Gujarat, ông Narendra Modi.

Ngày nay, Amit Shah không phải là Bộ trưởng Nội vụ của bang Gujarat mà là Bộ trưởng Nội vụ Ấn Độ. Từ trung tâm quyền lực ở Delhi, ông phụ trách chính sách đối nội, chỉ huy lực lượng cảnh sát thủ đô và giám sát bộ máy tình báo của Ấn Độ. Nói một cách đơn giản, ông là người đàn ông quyền lực thứ hai trong nước. Với việc BJP đã sẵn sàng giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử hiện tại, ông gần như chắc chắn sẽ giữ vững vị trí đó trong ít nhất 5 năm tới. Đối với Thủ tướng Modi, Shah được ví như các ông Dick Cheney và Karl Rove đối với Tổng thống George W. Bush - cơ bắp cũng như bộ não - hòa làm một. Trong thập kỷ qua, ông là kiến trúc sư chủ chốt trong việc tái thiết Ấn Độ theo hệ tư tưởng dân tộc chủ nghĩa Hindu của BJP.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Ảnh: CNN.

Lá chắn bảo vệ Thủ tướng Modi

Hai ông Shah và Modi lần đầu gặp nhau với tư cách là những thành viên cấp thấp của đảng BJP, đảng dân tộc chủ nghĩa theo đạo Hindu, vào những năm 1980. Trong 40 năm qua, họ đã cùng nhau thực hiện một hành trình vĩ đại, từ dưới chân đáy của nền chính trị Ấn Độ cho đến đỉnh cao của nó. Trong thời gian này, Shah đóng vai trò là người bạn tâm giao, người cố vấn và người thực thi của ông Modi.

Một trong những vai trò quan trọng của ông Shah là làm “lá chắn” bảo vệ Thủ tướng Modi. Ông Modi chỉ tham dự một cuộc họp báo ở Ấn Độ kể từ khi ông trở thành Thủ tướng cách đây một thập kỷ. Vào mùa hè năm 2019, tại trụ sở đảng mới ở Delhi, ông đã ngồi cùng nửa tá lãnh đạo của đảng BJP. Ngay bên cạnh ông là ông Shah, lúc đó là Chủ tịch đảng BJP, và chính ông Shah đã thay mặt ông Modi trả lời mọi câu hỏi.

Năm 2002 xảy cuộc bạo loạn tôn giáo giữa người theo đạo Hindu và người Hồi giáo tại bang Gujarat. Chính trong ngọn lửa của cuộc bạo loạn đó mà kỷ nguyên hiện tại của lịch sử Ấn Độ đã được khai sinh. Ngay sau vụ bạo loạn Gujarat, ông Modi đã thực hiện một “cuộc tuần hành tự hào” khắp bang. Và chính ông Shah là người phụ tá đắc lực của ông Modi trong chiến dịch đó, tập hợp cử tri theo đạo Hindu và mở đường cho chiến thắng bầu cử đầu tiên của ông Modi vào năm 2002. Ông Shah lúc đó là thành viên của hội đồng Gujarat, nhanh chóng được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Nội vụ bang.

Trước khi bị bắt và trục xuất vào năm 2010, Bộ trưởng Shah đã giúp ông Modi điều hành bang Gujarat một cách hiệu quả. Ông nắm giữ 12 chức danh, nhiệm vụ khác nhau trong nội các bang và ảnh hưởng của ông đối với bộ máy nhà nước vượt xa tất cả những chức danh đó. Năm 2012, ông được phép quay trở lại khi tòa án tối cao chuyển vụ án hình sự liên quan đến cái chết của Sheikh và vợ từ bang Gujarat đến Mumbai, cách đó 500 km. Tuy nhiên, sau khi ông Modi trở thành Thủ tướng vào năm 2014, thẩm phán đầu tiên xét xử vụ Sheikh đã bị thuyên chuyển ngay sau khi yêu cầu ông Shah ra hầu tòa. Sáu tháng sau, vào tháng 12, thẩm phán thứ hai, Brijgopal Harkishan Loya, bất ngờ qua đời vì một cơn đau tim khi đang tham dự một đám cưới. Thẩm phán thứ ba được bổ nhiệm phụ trách vụ án đã bác bỏ cáo buộc chống lại Shah trong vòng ba tuần sau khi nhận trách nhiệm.

Năm 2014, Thủ tướng Modi bổ nhiệm ông Shah làm Chủ tịch đảng BJP. Khi đó, Shah vẫn bị buộc tội giết người. Trong 5 năm tiếp theo, số đảng viên của đảng BJP, vốn đứng ở mức 35 triệu khi Shah lên nắm quyền Chủ tịch, đã tăng gần gấp sáu lần lên 180 triệu. Năm 2018, nhờ Shah, đảng đã lãnh đạo 21 trong số 28 bang của Ấn Độ.

Hình ảnh cuộc bạo loạn tôn giáo năm 2002 tại bang Gujarat.

Nhà tổ chức chính trị hiệu quả

Ông Amit Shah sinh năm 1964 trong một gia đình Gujarat thuộc tầng lớp thượng lưu, thịnh vượng về tài chính. Ông cố của ông là một cố vấn cực kỳ giàu có cho nhà vua cầm quyền ở bang Mansa nhỏ bé, cách Ahmedabad một giờ lái xe. Tuổi thơ của ông trải qua trong dinh thự của gia đình. Cha của ông là chủ tịch của sàn giao dịch chứng khoán Ahmedabad và công việc kinh doanh của gia đình là sản xuất ống dẫn bằng vật liệu nhựa nhiệt dẻo. Cuộc sống của Shah có thể dễ dàng là một cuộc sống buôn bán cổ phiếu hoặc hàng hóa, điều hành một hoạt động kinh doanh nào đó.

Vào năm 2016, Shah nói với các nhà báo rằng ông ta “không quan tâm đến việc học chính quy” và khi một thiếu niên đã theo học tại một trường địa phương của RSS, tổ chức theo chủ nghĩa dân tộc theo đạo Hindu, cánh chính trị của nó là đảng BJP. Khi Shah còn là một thiếu niên, gia đình ông chuyển đến Ahmedabad, thủ phủ của bang Gujarat khi đó. Và ở đó ông gặp ông Modi.

Có rất nhiều người ở Ấn Độ ngày nay tuyên bố đã từng theo học các trường RSS từ thời thơ ấu - việc đắm mình trong bầu không khí của chủ nghĩa dân tộc thượng đẳng của đạo Hindu giờ đây là nguồn tự hào về mặt chính trị.

Khi đang theo học ngành hóa sinh tại một trường đại học tư thục, vào đầu những năm 1980, Shah đã làm công việc kinh doanh của gia đình. Bạn bè của ông bao gồm các doanh nhân khác như Gautam Adani, hiện là người giàu nhất Ấn Độ. Là một người có nhiều tiền, kín tiếng và có mối quan hệ trong cộng đồng doanh nghiệp ở Gujarat, Shah rất hữu ích cho ông Modi. Khi leo lên các bậc thang trong đảng BJP, ông Modi luôn đưa Shah đi cùng. “Ông Modi đã thành công trong việc duy trì một hình ảnh trong sạch trước công chúng, bởi vì ông ấy đã giao mọi công việc thường ngày cho Shah” - một chính trị gia Gujarat nói với phóng viên Hindustan Times.

Không ai phủ nhận rằng Shah là một nhà tổ chức chính trị cực kỳ hiệu quả. Những người từng làm việc với ông đều nói rằng ông là một người quản lý vi mô đầy ám ảnh. Ông đã tập trung đội quân đảng viên của BJP xung quanh phòng bỏ phiếu địa phương. Có khoảng một triệu điểm bỏ phiếu ở Ấn Độ. Đối với mỗi địa điểm mà BJP điều hành, một nhóm nhỏ các nhà tổ chức sẽ xác định các cử tri tiềm năng của BJP và đảm bảo rằng họ sẽ bỏ phiếu. Những người tổ chức này báo cáo với người giám sát của họ, người này sẽ báo cáo với người giám sát khu vực, sau đó báo cáo lại với Shah, người sẽ điều chỉnh chiến lược của đảng cho phù hợp.

Quyền lực của Shah cũng không thể bàn cãi. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Modi, ông Shah với tư cách là Chủ tịch đảng BJP, về mặt kỹ thuật không phải là thành viên của chính phủ. Nhưng người ta thấy “các bộ trưởng trong nội các nhảy ra khỏi ghế khi có cuộc gọi từ ông ấy”.

Ông Modi sẽ bước vào nhiệm kỳ thứ ba vào tháng 6/2024 tới. Các thắng lợi chính trị của BJP một phần lớn nhờ vào một kế hoạch quyên góp tài chính độc đáo do ông Shah thiết kế và trực tiếp vận hành, đã mang về cho đảng BJP khoảng 1 tỷ USD tiền quyên góp. Kế hoạch tài chính đó chính là một đạo luật đã được ban hành vào năm 2017, trong đó giới thiệu một hình thức tài trợ chính trị mới, được gọi là “trái phiếu bầu cử”. Đây là những kỳ phiếu do ngân hàng quốc gia phát hành, các cá nhân và tập đoàn kinh tế mua chúng và trao cho một đảng chính trị mà không tiết lộ cho công chúng về danh tính của nhà tài trợ. Tuy nhiên, vào tháng 2/2024, tòa án tối cao đã bác bỏ hình thức tài trợ chính trị này vì cho rằng nó vi hiến.

An Châu (Tổng hợp)