Từ vụ cháy nhà ở Trung Kính, cần cấm mô hình nhà trọ kết hợp kinh doanh trong khu dân cư

Vụ cháy nhà dân tại địa chỉ số 1, hẻm 31, ngách 98, ngõ 43 đường Trung Kính, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy (Hà Nội) có ngách thông sang ngõ 119 và các ngõ khác trên đường Trung Kính vào rạng sáng ngày 24/5 đã khiến 14 người tử vong, một số người bị thương được cứu và đưa đi cấp cứu tại bệnh viện. Bên hành lang Quốc hội sáng nay (24/5), Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Trịnh Xuân An đã có những chia sẻ bày tỏ quan điểm về vụ việc trên cũng như các nội dung sẽ được đề nghị điều chỉnh, sửa đổi, làm rõ tại dự án Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ sẽ được đưa ra Quốc hội xin ý kiến, thảo luận vào tháng 6/2024 tại Kỳ họp thứ 7.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Trịnh Xuân An chia sẻ thông tin bên lề hành lang Quốc hội (Ảnh: Thu Hường)

Thưa ông, vụ cháy rạng sáng ngày 24/5 vừa xảy ra tại Trung Kính (Hà Nội) đã khiến nhiều người chết và bị thương, ông nhìn nhận vấn đề này như thế nào?

Nguy cơ cháy nhà ở nhất là nhà dân, nhà trọ cho thuê có thể xảy ra bất cứ khi nào, nếu chúng ta không cẩn trọng thì hậu quả rất nặng nề.

Sau vụ cháy chung cư mini ở Thanh Xuân vào tháng 9/2023, các lực lượng chức năng của Hà Nội đã tổ chức rà soát, có cảnh báo cụ thể, tuy nhiên, chúng ta đang chấp nhận một thực trạng rủi ro đó hàng ngày, hàng giờ bởi nhu cầu của người dân, người lao động. Ở các thành phố lớn, người dân muốn thuê nhà để có nơi trú ngụ để làm việc, học hành đây là nhu cầu hết sức bình thường. Bên cạnh đó, người dân có nhà cho thuê để có thu nhập cũng là hoạt động bình thường.

Nhà ở trong các ngõ, hẻm như ở khu vực Trung Kính, Thanh Xuân là phổ biến và bình thường - đây cũng là đặc thù về cơ sở hạ tầng tại các thành phố lớn, nhưng nó dẫn đến khó khăn cho công tác chữa cháy nếu xảy ra.

Lâu nay chúng ta vẫn nói phải đầu tư thêm vào nhà ở xã hội, nhà cho thuê cho người có thu nhập thấp, chúng ta đã đưa ra giải pháp nhưng giải pháp đó mới chỉ là ý tưởng chứ chưa triển khai được nên người dân chưa có sự lựa chọn nào khác.

Vậy theo ông, trong khi quy hoạch, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ thì để không còn vụ việc thương tâm xảy ra như các vụ cháy thời gian qua, chúng ta cần làm gì?

Theo tôi, trước hết phải quan tâm khâu “phòng cháy”. Hiện người dân vẫn còn chủ quan đối với vấn đề này. Thứ nhất, người dân phải tăng cường ý thức về phòng chống cháy nổ để không để xảy ra rủi ro.

Sau vụ cháy chung cư mini ở Thanh Xuân, Công an Hà Nội đã tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn người dân cách sử dụng các thiết bị cứu hỏa và thoát hiểm

Thứ hai, liên quan đến vai trò của các cơ quan quản lý, các cấp chính quyền, tôi cho rằng lực lượng chuyên trách không đủ người để đến từng nhà canh chừng, nhưng chính quyền Phường, các tổ chức đoàn thể ở cơ sở phải rất sát, phải triển khai vận động tuyên truyền để mọi người nâng cao cảnh giác.

Thứ ba, tất cả những khu vực hiện nay ở TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, kể cả các thành phố lớn như Bình Dương, Đồng Nai hay Bắc Ninh những nơi tập trung đông người lao động, công nhân thì chúng ta phải có sự rà soát chặt chẽ, kỹ lưỡng tất cả những cơ sở, nhà ở theo dạng này.

Phải trang bị cho các khu vực đó Bình cứu hỏa, phải sắp xếp bố trí cầu thang, nơi thoát hiểm. Lâu nay chúng ta đã rà soát nhưng tôi cho rằng mới chỉ đang nhắc nhở. Như trường hợp ở Trung Kính vừa qua, ở trên sân thượng quây tôn bịt kín, ở dưới tầng 1 là khu vực kinh doanh xe, nếu chúng ta yêu cầu khu vực ở trên mái nhà không quây tôn kín, mở trống ra, yêu cầu mở đường đi hay lối thoát hiểm – đây là những chi tiết nhỏ nhưng hữu ích.

Phòng cháy chữa cháy không phải nằm ở những tiêu chuẩn, quy chuẩn - cái đó áp dụng cho công trình lớn, dự án lớn, còn đối với đối tượng đặc thù nhà ở, nhà cho thuê, nhà trọ, nhà kết hợp với cơ sở sản xúat kinh doanh thì việc phòng cháy, chữa cháy phải đi vào các chi tiết nhỏ, chúng ta hoàn toàn có thể làm được từ sớm, từ xa để phòng ngừa.

Tại Kỳ họp thứ 7 lần này, Dự án Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ sẽ được đưa ra Quốc hội xin ý kiến, thảo luận vào tháng 6/2024, vậy để hạn chế các vụ cháy nhà tại các khu dân cư ông có ý kiến đề xuất gì?

Chúng ta đang xây dựng Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, trong đó có nội dung quy định về phòng cháy chữa cháy với nhà ở. Điều này chưa giải quyết được nếu chúng ta vẫn giữ quy định chung chung. “Đối với nhà ở kết hợp với sản xuất kinh doanh phải có giải pháp ngăn cháy, phòng ngừa”.

“Phòng” giải quyết được nhiều hơn “Chữa”, trong trường hơp vụ cháy rạng sáng 24/5 để Chữa là hết sức khó khăn trong bối cảnh nhà trong ngõ, hẻm phương tiện, thiết bị phòng cháy, chữa cháy, cứu hộ khó tiếp cận…hiện trạng này không chỉ có ở Trung Kính mà còn ở nhiều khu vực khác tại các đô thị lớn cũng như vậy.

Công tác nâng cao nhận thức cho người dân đã được Hà Nội triển khai nhưng theo đánh giá người dân vẫn còn chủ quan

Phải quay lại công tác rà soát, cảnh báo để người dân làm tốt hơn nữa công tác Phòng. Rồi xa hơn nữa chúng ta phải có hệ thống đồng bộ trong quy hoạch đô thị, trong đầu tư các dự án nhà ở xã hội, nhà ở thu nhập thấp để chúng ta giảm dần vấn đề thuê trọ tự phát như hiện nay.

Tôi cho rằng, ở Hà Nội hiện nay chúng ta đang còn nhiều quỹ đất để triển khai xây nhà cho người có thu nhập thấp thuê, cần phải có những cơ chế thực chất hơn khi chúng ta đã có Luật Nhà ở, Luật kinh doanh Bất động sản.

Các cấp chính quyền phải có biện pháp “mạnh tay”, rà soát trên địa bàn mà thấy các trường hợp có nguy cơ cao đe dọa đến tính mạng của người dân thì yêu cầu/cưỡng chế người dân phải bỏ ngay các vật cản, phải thiết kế thêm lối thoát hiểm. Cái này phải ở cơ sở và quá trình thực tiễn. Phải đồng bộ cả giải pháp ngắn hạn và dài hạn, cả biện pháp kỹ thuật, biện pháp mang tính bắt buộc thì mới không để xảy ra các vụ hỏa hoạn thảm khốc như các vụ cháy thời gian qua.

Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ sẽ được Quốc hội đưa ra thảo luận trong kỳ họp này, tôi tin rằng các đại biểu Quốc hội sẽ tiếp tục quan tâm đến nội dung này. Theo tôi cần thiết kế mục riêng trong Chương phòng cháy nhà ở, chứ không phải 1 điều đơn giản. Chúng ta phải xây dựng điều đó phù hợp với cả quy hoạch hạ tầng đô thị liên quan đến cả thẩm quyền của địa phương trong quá trình quản tại cơ sở mình có quyền gì, yêu cầu gì để không ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của công dân, chúng ta phải đưa vào luật thì địa phương mới có đủ cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện.

Liên quan đến nhà ở kết hợp kinh doanh, ý kiến của đại biểu về vấn đề này thế nào?

Với đặc thù cơ sở hạ tầng đô thị như TP. Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh… theo tôi, trong quy định nhà ở kết hợp với sản xuất kinh doanh phải có phương án giải pháp phòng cháy, ngăn cháy. Phải thêm vào quy định này. Nếu trường hợp kết hợp với sản xuất kinh doanh trong điều kiện ngôi nhà đó kết hợp cả với phòng trọ thì tôi cho rằng chúng ta nên cấm điều đó. Chúng ta không thể tạo ra những rủi ro cao như vậy.

Những người chết vừa qua tại vụ cháy nhà ở Trung Kính, tôi cho rằng chắc chắn là bị ngạt khói và chết do ngạt trước khi bi lửa cháy. Vậy trong trường hợp này trong luật cần phải cấm không cho phép kinh doanh trong diện tích có đông số lượng người (ví dụ từ 10 người trở lên) hoặc trong trường hợp không đảm bảo phòng cháy, hệ thống chữa cháy.

Đối với loại hình nhà ở kết hợp kinh doanh ví dụ nhà mặt phố, nhà shophouse .. đã được pháp luật quy định cụ thể về phòng cháy, chữa cháy….Còn đối với các nhà ở dân cư kết hợp cho thuê trọ, kinh doanh cần phải cấm - đây là giải pháp hữu hiệu.

Chúng ta không thể đem nguy cơ rủi ro hàng chục tính mạng con người mà chúng ta biết rằng nếu xảy ra cháy chỉ có thể thiệt hại về người vì diện tích, điều kiện hạ tầng ngõ hẹp, phương tiện không tiếp cận được …. đối tượng trong khu nhà trọ đó sẽ không có cơ hội sống sót. Đây là nguy cơ hiện hữu trong các vụ cháy vừa qua đã thấy rõ.

Trong tiêu chuẩn các mặt hàng dễ cháy, chúng ta cho kinh doanh trong khu dân cư, thì cần rà soát lại.

Ví dụ trong khu nhà trọ kinh doanh vật liệu dễ cháy, hóa chất, xe điện... những hàng hóa nguy cơ cao thì phải có điều kiện khắt khe hơn trong phòng cháy, chữa cháy. Những mặt hàng có nguy cơ cháy, nổ cao nếu kinh doanh trong khu dân cư phải kểm soát chặt. Tới đây chúng ra phải rà soát và đưa vào trong luật vấn đề này.

Xin cảm ơn ông!

Bài và ảnh: Thu Hường