Ốc bươu: Hương vị quê nhà

Ốc bươu không phải là nguyên liệu chế biến những món ăn cầu kỳ mà là món ăn dân dã từ thiên nhiên. Những ngày tháng 3, hồi ấy, khi ao hồ cạn dần nước, đám ốc bươu mập tròn xuất hiện như một “lời hẹn”, anh em chúng tôi lội xuống mương chộp từng con bỏ vào giỏ, tiếng bì bõm hòa cùng tiếng cười rộn ràng. Đến khi mồ hôi thấm ướt lưng, giỏ ốc đầy, chúng tôi hớn hở quay về. Mỗi lần như vậy, má lại ngồi lựa ốc, tôi hí hửng phụ giúp, hứng khởi vì những món ngon từ ốc sắp được má nấu.

Và có lẽ, trong ký ức của nhiều người, những món ăn được má, được bà làm từ ốc bươu không thể nào quên: Từ ốc luộc chấm nước mắm gừng, ốc nấu canh chua đến món ốc xào sả ớt, xào lá lốt, xào khóm, hay nướng mỡ hành, nướng tiêu xanh, nấu chuối, đậu hũ, mỗi món đều mang sắc vị riêng.

Với những người lớn lên từ ruộng đồng, ốc bươu không chỉ là nguyên liệu của món ăn bổ dưỡng mà còn là lời nhắc nhở về một thời gian khó nhưng thấm đẫm yêu thương. Đó là những bữa cơm đạm bạc nhưng tràn ngập tiếng cười, là những ngày tháng cả nhà quây quần bên nhau trong căn bếp nhỏ gia đình.

Với người Nam Bộ, món ốc bươu xào sả ớt được ví như đặc sản. Để làm món này, ốc bươu phải được chọn từ những con to, chắc thịt. Sau khi bắt về, ốc được ngâm trong nước vo gạo qua đêm để nhả hết bùn đất. Nếu cần chế biến ngay, ngâm ốc với nước có vài trái ớt đập dập hoặc ít ớt bột để rút ngắn thời gian làm sạch ốc. Thịt ốc được tách ra khỏi vỏ, làm sạch với muối, giấm hoặc phèn chua để loại bỏ nhớt, rửa lại nhiều lần với nước sạch.

Thịt ốc bươu sau khi làm sạch được ướp với nước mắm, tiêu, hạt nêm, đường và một ít bột nghệ để tăng màu sắc và hương vị. Trong khoảng 10 - 15 phút chờ ốc thấm đều gia vị, sả băm nhuyễn được phi vàng thơm, cho thêm tỏi và gừng, rồi cho ốc vào, đảo nhanh tay trên lửa lớn để thịt ốc săn lại, rồi cho thêm chút nước, ngon hơn với nước dừa tươi. Khi ốc chín, rắc ớt thái lát và lá chanh thái chỉ để làm dậy hương thơm hấp dẫn.

Đĩa ốc xào sả ớt nóng hổi được bày ra, vừa thơm vừa giòn sần sật, không chỉ là món ăn với cơm trắng mà còn để cánh đàn ông chốn đồng bưng lai rai xị đế với một ít rau trái quanh nhà sẵn có.

Ốc bươu luộc chấm mắm gừng là món ăn “quốc dân”, dễ chế biến mà lại “bao dính”. Ốc sau khi làm sạch được luộc với vài lát gừng và lá chanh hay lá ổi để khử mùi tanh. Nước mắm gừng pha chua ngọt, cay nhẹ với gừng giã nhỏ hòa quyện cùng tỏi và ớt, tạo nên thứ hương vị đậm đà. Thịt ốc giòn dai ăn kèm rau răm, húng quế. Ốc bươu luộc ăn ngay khi còn nóng, thì “đã nư” dữ lắm!

Một món khác không thể bỏ qua là canh chua ốc bươu nấu măng, chắc chắn nhiều người nghe nói tên đã thấy lạ tai. Nhưng thử nấu, bao ngon! Măng được luộc để giảm vị gắt nấu cùng me hay cơm mẻ, cho ốc bươu đã thái lát mỏng vào, rau ngò ôm, ngò gai, kèm với ớt thêm sau cùng, tạo nên hương thơm đặc trưng và màu sắc bắt mắt cho món canh chua “trứ danh”.

Đối với những người xa quê hương, đặc biệt là những doanh nhân lớn lên từ đồng ruộng, ốc bươu quê nhà không chỉ là một món ăn quen thuộc mà còn gói trọn bao ký ức. Dẫu đã quen với bàn tiệc sang trọng, những món ăn cầu kỳ trong chế biến và trình bày, nhưng chỉ cần chạm đến hương vị dân dã ấy, có lẽ họ như được trở về với những ngày xưa cũ. Đó là hình ảnh má lom khom bên bếp lửa, tiếng xeo xèo của món xào, giọng gọi con dọn cơm, hay những bữa cơm sum vầy dưới ánh đèn dầu leo lét sáng. Tất cả không chỉ là kỷ niệm mà còn trở thành động lực, tiếp sức cho họ vững vàng trên con đường xa, dù đi đến đâu cũng luôn khắc sâu hai tiếng “quê nhà”.

Dẫu cho thời gian trôi qua, dẫu cho cuộc sống có hiện đại, những món ngon từ ốc bươu vẫn có vị trí trong tâm trí những người xa xứ là vì vậy.

Cao Minh Tèo