Nhìn lại một thế kỷ báo chí nữ đồng hành cùng lịch sử dân tộc

Phóng viên Phạm Mai của Báo Điện tử VietnamPlus nhận Giải A Giải báo chí “Vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc” năm 2023-2024. (Ảnh: Hoài Nam/Vietnam+)

Từ những trang báo đầu tiên như Nữ giới chung (năm 1919) do bà Sương Nguyệt Anh làm chủ bút – đến Tiếng gọi phụ nữ (năm 1945), Phụ nữ Việt Nam (1948), Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh (1975), Phụ nữ Thủ đô (1986)… dòng báo chí nữ luôn đồng hành, phản ánh, dẫn dắt và cổ vũ cho sự nghiệp giải phóng và phát triển của phụ nữ Việt Nam qua từng giai đoạn lịch sử.

Ngày nay, trước yêu cầu của một nền báo chí chuyên nghiệp, hiện đại và nhân văn, việc nghiên cứu, đánh giá vai trò báo chí từ góc nhìn giới là rất cần thiết.

Đó là lý do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Phụ nữ với 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam” nhằm tôn vinh những đóng góp quan trọng của phụ nữ trong suốt chiều dài lịch sử của nền báo chí nước nhà.

Khẳng định vai trò của nữ nhà báo

Phát biểu tại hội thảo ngày 11/6, bà Trần Thị Kim Hoa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam cho rằng báo chí viết về phụ nữ là một dòng chảy quan trọng của báo chí nói chung, trong đó đặc biệt là báo chí cách mạng Việt Nam, phản ánh sinh động và chính xác tiến trình giải phóng, đồng thời tái định nghĩa vai trò của người phụ nữ trong xã hội.

Bà Trần Thị Kim Hoa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo bà Trần Thị Kim Hoa, lịch sử báo chí Việt Nam đầu thế kỷ XX đã ghi nhận hình ảnh và vị thế người phụ nữ không chỉ là đối tượng, nhân vật được phản ánh, một bộ phận công chúng, mà còn có những bằng chứng trực tiếp vô cùng phong phú, sinh động để khẳng định sự tham gia vào lịch sử báo chí của các nhà báo nữ, với một quá trình từng bước trở thành chủ thể kiến tạo và định hình nội dung truyền thông.

Bước vào thế kỷ XX, bắt đầu có sự xuất hiện mới mẻ, duyên dáng, mộc mạc mà không kém phần hấp dẫn của những tờ báo do chính phụ nữ sáng lập và điều hành. Thực tế này đã chính thức đặt nền móng cho sự phát triển của một dòng báo chí mang tính giới, nơi người phụ nữ không chỉ được nói đến, mà còn tự cất lên tiếng nói của mình.

Bên cạnh các nhà báo nữ có nhiều cống hiến trong sự nghiệp báo chí trong và sau chiến tranh, các nhà báo nữ trẻ hiện nay đa phần đều được học bài bản, có kỹ năng làm báo và được trang bị các phương tiện tác nghiệp mà thế hệ trước đây chỉ có thể mơ ước. Việc tận dụng các ưu thế của công nghệ hiện đại và mạng xã hội trong quy trình tác nghiệp giúp họ phát huy thế mạnh trong môi trường báo chí hiện đại. Nhiều nhà báo nữ đã rất dũng cảm và nhanh nhạy, có mặt ở những “điểm nóng,” cung cấp cho bạn đọc những thông tin chân thực và đầy đủ.

“Hơn 100 năm trước, chúng ta có tờ báo nữ đầu tiên cho riêng mình, và đến nay, nhà báo nữ đã trở thành một bộ phận quan trọng của lực lượng báo chí cách mạng. Không phải quốc gia nào cũng có được điều này. Phải thấy đó là sức mạnh, là khát vọng khẳng định, là vấn đề nữ quyền đã được ấp ủ từ nhiều thế hệ để lại, dồn nén trong những tên báo, trang báo,” bà Hoa nói.

Bà Nguyễn Thị Tuyến, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đánh giá vai trò của các nữ nhà báo, bà Nguyễn Thị Tuyến, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho rằng dòng báo chí nữ đã không chỉ hoàn thành sứ mệnh vẻ vang của báo chí cách mạng, mà còn trở thành lực lượng truyền thông đặc biệt trong bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của phụ nữ, thúc đẩy bình đẳng giới và truyền cảm hứng xã hội về sự tiến bộ của phụ nữ. Những nhà báo cầm bút-cầm súng, những nữ nhà báo nơi tuyến lửa hay trên mặt trận truyền thông thời bình, đã và đang là những chứng nhân và chủ thể quan trọng của sự nghiệp báo chí cách mạng và phát triển bền vững.

Bà Tuyến cũng chỉ ra thực tế là hiện nay, lực lượng các nhà báo nữ ngày càng mạnh cả về chất lượng và số lượng nhưng tiềm năng của họ chưa thực sự được phát huy hết. Hội nhà báo Việt Nam có hơn 40% hội viên là nữ nhưng đến nay vẫn chưa có lãnh đạo cấp Phó Chủ tịch Hội trở lên là nữ; số lượng nữ tổng biên tập chưa tương xứng với số lượng nữ nhà báo. Các sản phẩm báo chí thiếu nhạy cảm giới vẫn đang tồn tại, ảnh hưởng đến việc chuyển đổi nhận thức và hành động bình đẳng giới của cả cộng đồng.

Do đó, bà Tuyến cho rằng việc nghiên cứu, đánh giá vai trò báo chí từ góc nhìn giới là rất cần thiết.

Hỗ trợ nhà báo nữ phát triển sự nghiệp

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, báo chí nói chung và dòng báo nữ nói riêng đang đứng trước những thay đổi căn bản về tư duy, phương thức tổ chức, quy trình xuất bản và mô hình tiếp cận công chúng. Điều này buộc báo chí nữ phải đồng thời thực hiện 2 nhiệm vụ: Giữ gìn bản sắc và đổi mới nội dung để không bị tụt hậu giữa bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ mạng xã hội, các nền tảng nội dung số và xu hướng cá nhân hóa thông tin.

Ông Phan Toàn Thắng , Chánh Văn phòng Hội Nhà báo Việt Nam và bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam chủ trì hội thảo. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đó là quan điểm của Tiến sỹ Liêu Chí Trung, Phó Tổng biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam trong định hướng phát triển báo chí nữ.

Theo ông Trung, thứ nhất, cần tiếp tục nâng cao và đẩy mạnh tuyên truyền, nhận thức về vai trò, vị trí của phụ nữ trong xã hội nói chung và báo chí nữ nói riêng.

Thứ hai, cần có chính sách bảo đảm quyền lợi và cơ hội bình đẳng giới một cách thực chất, đầy đủ. Cụ thể, nhà nước và các tổ chức, cơ quan quản lý cần có chủ trương, chính sách phù hợp nhằm khuyến khích, tạo điều kiện để báo chí nữ và phụ nữ làm báo phát huy trong hoàn cảnh mới.

Thứ ba, đối với các cơ quan chủ quản báo chí, cần tăng cường quan tâm chỉ đạo, định hướng và tạo điều kiện, hỗ trợ để duy trì, phát huy hoạt động của các cơ quan báo chí của phụ nữ, nội dung hoạt động liên quan đến nữ giới cũng như vai trò của phụ nữ làm báo.

Thứ tư, các cơ quan báo chí của phụ nữ và báo chí về phụ nữ cần bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, cơ quan chủ quản, nghiên cứu để có chiến lược phát triển phù hợp trong giai đoạn mới.

“Trong kỷ nguyên số, phụ nữ làm báo và người làm báo về phụ nữ cần trang bị những yếu tố cần thiết về tâm lý, kiến thức, kỹ năng để đảm nhận tốt vai trò của mình trước những yêu cầu về chuyên môn cũng như những áp lực có thể xuất hiện bất cứ lúc nào từ phía dư luận, bạn đọc hay mạng xã hội.

Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Cùng quan điểm đó, Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, cho rằng sự phát triển của phụ nữ cần đặt trong sự phát triển chung của dân tộc, phát triển của đất nước.

“Trong kỷ nguyên phát triển mới, phụ nữ, nhà báo nữ ngày càng đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển nhanh, với sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, đã đặt ra nhiều vấn đề cần có giải pháp hiệu quả để thúc đẩy sự phát triển của phụ nữ,” ông Tạ Ngọc Tấn nói.

Ông cho rằng báo chí bảo vệ sự phát triển của phụ nữ, để phụ nữ được đánh giá, nhìn nhận với đúng vị trí, vai trò, vị thế của mình. Tỷ lệ lãnh đạo báo chí là phụ nữ hiện nay chưa cao, đây là một thực tế. Do đó, báo chí nói chung, các nhà báo nữ nói riêng cần nói lên tiếng nói của mình để thúc đẩy toàn xã hội cùng thực hiện các chiến lược phát triển đã được Đảng, Nhà nước đề ra./.

(Vietnam+)