Hàng triệu người có cơ hội đóng BHXH, hưởng lương hưu khi về già

Trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), cơ quan soạn thảo cho biết quy định thêm nhóm người phải tham gia BHXH bắt buộc gồm: Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ 1 tháng (quy định hiện hành là đủ 3 tháng), kể cả trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác (biên bản, giao kèo) nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

6 đối tượng gồm những ai?

Tiếp đó, người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thôn, tổ dân phố; người làm việc không trọn thời gian, có tổng mức tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất; chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh.

Đề xuất lái xe công nghệ Grab, Gojek, Be… được đóng BHXH.

Thêm vào đó là người quản lý doanh nghiệp kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của HTX, liên hiệp HTX không hưởng tiền lương; người lao động nước ngoài có hợp đồng lao động ở Việt Nam từ 1 năm trở lên.

Với người hoạt động không chuyên trách ở thôn và tổ dân phố, Bộ LĐ-TB&XH lý giải quá trình tổng hợp ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương đối với dự luật, nhiều ý kiến đề nghị bổ sung quy định nhóm này thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, tương tự như cán bộ không chuyên trách ở cấp xã.

Theo Bộ LĐ-TB&XH, khi bổ sung người hoạt động không chuyên trách ở thôn và tổ dân phố tham gia BHXH bắt buộc thì việc thực hiện BHXH bắt buộc của họ sẽ được thực hiện tương tự người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đang thực hiện theo Luật BHXH năm 2014.

Bên cạnh đó, thời gian qua, nhiều cử tri cũng gửi ý kiến tới các kỳ họp Quốc hội mong muốn đưa nhóm trên vào tham gia BHXH bắt buộc, việc này cũng phù hợp với chủ trương Nghị quyết 28 của Ban chấp hành Trung ương.

Theo quy định của pháp luật hiện hành về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố, thì chế độ, chính sách đối với những người này được thực hiện tương tự như người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Đề xuất lái xe công nghệ Grab, Gojek, Be… được đóng BHXH

Về chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, cơ quan soạn thảo cho biết Nghị quyết 28 đặt ra yêu cầu mở rộng BHXH tới nhóm này. Thêm vào đó, pháp luật hiện hành quy định việc đăng ký hộ kinh doanh là quyền của các hộ kinh doanh, đồng thời cũng có quy định các hộ không phải đăng ký hộ kinh doanh là hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp.

Theo số liệu thống kê, hiện có khoảng trên 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó gần 2 triệu hộ có đăng ký kinh doanh.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi trong tổ chức thực hiện, ngày 10/10/2023, Chính phủ đã đề xuất bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh theo hướng là những "chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh", thay vì quy định "chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh" như dự thảo lần trước trình Quốc hội.

Liên quan đến việc mở rộng nhóm người tham gia BHXH bắt buộc, trong dự thảo báo cáo các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng khẳng định tại kỳ họp Quốc hội trước, có ý kiến đề nghị cần có quy định bắt buộc tham gia BHXH đối với lao động khu vực phi chính thức, lao động mới như lái xe công nghệ (Grab, Gojek, Be…), hoặc lao động tự do trên môi trường mạng… Ngoài ra còn có nhóm giáo viên của các nhóm trông trẻ, dược sĩ của các nhà thuốc tư nhân…

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng để từng bước mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, dự thảo luật đã quy định việc tham gia BHXH bắt buộc đối với các nhóm khác có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên do Chính phủ đề xuất phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

"Quy định này cũng nhằm bảo đảm quyền được tham gia BHXH bắt buộc đối với các nhóm khác xuất hiện trong các mô hình kinh tế mới phù hợp với sự thay đổi của quan hệ lao động, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, đời sống của người lao động và năng lực quản lý nhà nước…"- Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông tin thêm.

Đại diện Nghiệp đoàn xe ôm công nghệ quận Bình Tân, TP HCM, cho rằng việc đưa đối tượng tài xế công nghệ hoặc nhóm lao động trên nền tảng công nghệ thuộc nhóm đối tượng bổ sung tham gia BHXH bắt buộc là hợp lý.

Băn khoăn thu nhập người lao động còn thấp

Trong khi đó, với đề xuất người quản lý HTX được tham gia BHXH được đánh giá có ý nghĩa rất quan trọng, trong đó có ý nghĩa thu hút người lao động trẻ về làm việc tại HTX.

Nhiều HTX hiện nay vẫn đang nỗ lực để đóng BHXH cho người quản lý, người lao động, đơn cử như HTX Thủy sản Thạnh Lợi (Thạnh Phú- Bến Tre). Ông Nguyễn Văn Quyết, Giám đốc HTX cho biết, HTX được thành lập năm 2004, ban đầu có 230 hộ thành viên, đến nay phát triển lên 675 hộ thành viên. Tổng diện tích nuôi nghêu là 400ha (thực nuôi hơn 200ha) tại 3 lô nuôi, sản lượng 1.000 tấn, doanh thu năm 2023 là 19 tỷ đồng.

Người quản lý HTX, lao động HTX cần được đóng BHXH.

Trong năm 2023, HTX đã thu hoạch nghêu thịt hơn 950 tấn, doanh thu gần 19 tỷ đồng. Trong đó, có hơn 136 tấn nghêu lô 1, hơn 262 tấn nghêu lô 2, gần 509 tấn nghêu lô 3 và gần 45 tấn nghêu từ mô hình sản xuất nông nghiệp “Phát triển sản xuất nuôi nghêu thương phẩm cỡ lớn”.

Đối với phương án sản xuất, “HTX có chủ động, năng động, sáng tạo trong việc tổ chức sản xuất, đem lại lợi nhuận, kể cả các chính sách về lương, BHXH, BHYT cho người lao động giải quyết đúng theo quy định”, ông Quyết cho hay.

Tán thành với việc bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, song đại biểu Quốc hội Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang) cho rằng, vấn đề cần quan tâm khi mở rộng việc tham gia BHXH bắt buộc là nhiều người trong số nhóm đối tượng dự kiến được mở rộng đều là những người có thu nhập thấp. Chính vì vậy, cần tiếp tục rà soát và đánh giá kỹ hơn các tác động của các chính sách liên quan về BHYT, BHXH một lần…

Minh Hoàng