EURO 2024: Nhìn lại lịch sử giải đấu cao nhất châu Âu
EURO, hay còn gọi là Giải vô địch Bóng đá châu Âu, là một giải đấu có truyền thống lâu đời. Giải đấu thường được tổ chức 4 năm một lần kể từ năm 1960, ngoại trừ giải năm 2020 được tổ chức vào năm 2021 do đại dịch COVID-19.
Biểu tượng UEFA Euro 2024 tại sân vận động Olympic ở Berlin, Đức. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Ý tưởng tổ chức giải EURO được Tổng Thư ký Liên đoàn Bóng đá Pháp, Henri Delaunay, đề xuất từ năm 1927 nhưng mãi đến năm 1958 (tức 3 năm sau khi ông Delaunay qua đời) giải đấu mới được tổ chức. Chiếc cúp vô địch được đặt tên Henri Delaunay để tưởng nhớ đến công lao khai sinh giải đấu của ông.
EURO 1960 tại Pháp là giải vô địch bóng đá châu Âu đầu tiên được Liên đoàn Bóng đá châu Âu (UEFA) tổ chức. Đội vô địch là Liên Xô, sau khi đánh bại Nam Tư 2–1 trong trận chung kết tại Paris (Pháp). Giải đấu được tổ chức theo hình thức loại trực tiếp với 17 đội tham dự. Đáng chú ý, các đội mạnh như Tây Đức, Italy hay Anh từ chối tham dự giải.
Các đội đá hai lượt đi và về theo thể thức sân nhà – sân khách cho tới vòng bán kết. 4 đội mạnh nhất sẽ tham dự vòng chung kết được tổ chức ở 1 trong 4 nước giành quyền vào bán kết. Ở tứ kết, Tây Ban Nha từ chối đến Liên Xô và rút khỏi giải đấu, vì vậy lọt vào bán kết có 3 đại diện Đông Âu: Liên Xô, Nam Tư và Tiệp Khắc, cùng đội chủ nhà Pháp. Ở bán kết, Liên Xô dễ dàng vượt qua Tiệp Khắc tại Marseille với tỷ số 3–0. Trận bán kết còn lại có tới 9 bàn thắng và kết thúc với tỷ số 5–4 nghiêng về Nam Tư. Nam Tư đã hai lần bị đối phương dẫn trước với khoảng cách hai bàn, nhưng đã lật ngược tình thế thành công. Tiệp Khắc đánh bại Pháp 2–0 để giành vị trí thứ 3. Trong trận chung kết, Nam Tư ghi bàn trước, nhưng Liên Xô, có trong đội hình thủ môn huyền thoại Lev Yashin, gỡ hòa ở phút 49. Sau 90 phút, tỷ số là 1–1 và Viktor Ponedelnik ghi bàn khi hiệp phụ thứ hai còn 7 phút nữa là kết thúc, để mang chiếc cúp vô địch châu Âu đầu tiên về cho Liên Xô.
Nếu tính cả giải đấu năm 2024 này, có tổng cộng 17 kỳ EURO đã được tổ chức. 14 quốc gia đã thay nhau đăng cai gồm Pháp (1960, 1984, 2016), Tây Ban Nha (1964), Italy (1968, 1980), Bỉ (1972, 2000), Nam Tư (1976), Đức (1988, 2024), Thụy Điển (1992), Anh (1996), Hà Lan (2000), Bồ Đào Nha (2004), Thụy Sĩ và Áo (2008), Ba Lan và Ukraine (2012).
Kỳ EURO 2020 là một giải đấu đặc biệt được UEFA đăng cai. 12 thành phố đã tổ chức nên kỳ EURO này gồm: London (Anh), Munich (Đức), Baku (Azerbaijan), Saint Petersburg (Nga), Rome (Italy), Copenhagen (Đan Mạch), Bucharest (Romania), Amsterdam (Hà Lan), Dublin (CH Ireland), Bilbao (Tây Ban Nha), Budapest (Hungary), Glasgow (Scotland).
