Công ước Hà Nội - Dấu mốc toàn cầu về phòng chống tội phạm mạng và vị thế mới của Việt Nam

Bộ Công an, Bộ Ngoại giao họp báo về Lễ mở ký Công ước Hà Nội.

Tội phạm mạng - hiểm họa không biên giới

Trong thời đại số, tội phạm mạng đã trở thành "bóng tối toàn cầu", len lỏi vào mọi lĩnh vực đời sống, từ tài chính, thương mại đến an ninh quốc gia. Báo cáo của LHQ cho biết, thiệt hại kinh tế toàn cầu do tội phạm mạng gây ra đã vượt 8.000 tỷ USD mỗi năm, với hàng triệu vụ tấn công được thực hiện mỗi ngày. Các loại tội phạm không gian mạng không chỉ gây tổn thất vật chất mà còn làm xói mòn niềm tin của người dân vào các hệ thống công nghệ.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (ANM, Bộ Công an), số vụ lừa đảo trực tuyến tăng trung bình 25%/năm, với nhiều thủ đoạn tinh vi như giả mạo cơ quan công quyền, chiếm quyền điều khiển tài khoản ngân hàng, đầu tư ảo hoặc tuyển dụng qua mạng. Thiếu tướng Lê Xuân Minh- Cục trưởng Cục ANM nhận định: "Tội phạm trên không gian mạng đang chuyển từ các cuộc tấn công nhỏ lẻ sang có tổ chức, có yếu tố xuyên quốc gia và nhắm vào các hệ thống trọng yếu của nền kinh tế. Cuộc chiến này đòi hỏi hợp tác quốc tế sâu rộng, chứ không thể chỉ dừng lại trong biên giới một quốc gia".

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật (IoT) và dữ liệu lớn đang khiến rào cản giữa thế giới thực và thế giới ảo ngày càng mờ nhạt, kéo theo sự bùng nổ của các loại hình tội phạm mới như giả mạo nhân dạng bằng AI, tống tiền qua deepfake, hoặc thao túng thông tin qua mạng xã hội. Những thách thức đó đã thúc đẩy cộng đồng quốc tế đi đến thống nhất cần có một khuôn khổ pháp lý chung - Công ước LHQ về chống tội phạm mạng.

Từ ý tưởng đến "Công ước Hà Nội"

Quá trình hình thành Công ước LHQ về chống tội phạm mạng bắt đầu từ năm 2019, khi LHQ khởi xướng xây dựng một văn kiện pháp lý toàn cầu nhằm điều chỉnh, phòng ngừa và trừng trị tội phạm mạng xuyên biên giới. Việt Nam là một trong những quốc gia sớm ủng hộ sáng kiến này, đồng thời tích cực tham gia các vòng đàm phán với tinh thần xây dựng, trách nhiệm và cầu thị.

Từ tháng 2-2022 đến tháng 8-2024, Ủy ban đàm phán của LHQ đã tiến hành 8 phiên chính thức và 5 phiên giữa kỳ. Sau gần 30 tháng thương lượng, ngày 24-12-2024, Đại hội đồng LHQ đã chính thức thông qua Công ước - đánh dấu lần đầu tiên thế giới có "một công cụ pháp lý mang tính phổ quát và bao trùm toàn cầu" trong lĩnh vực phòng chống tội phạm mạng.

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang, Việt Nam không chỉ tham gia mà còn đóng góp tích cực trong quá trình soạn thảo, đặc biệt là việc đề xuất các nguyên tắc then chốt: Bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng; Tăng cường hợp tác quốc tế dựa trên tôn trọng luật pháp và quyền con người; Và khuyến khích chia sẻ trách nhiệm, cùng nhau hành động vì một không gian mạng an toàn và nhân văn.

"Công ước Hà Nội là sự ghi nhận những nỗ lực không ngừng của Việt Nam, thể hiện trách nhiệm của chúng ta với cộng đồng quốc tế. Đây là lần đầu tiên một công ước toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ mang tên một thành phố của Việt Nam- điều rất đặc biệt và đáng tự hào", ông Giang nhấn mạnh.

Sự kiện tầm vóc quốc tế tại Hà Nội

Theo kế hoạch, Lễ mở ký Công ước Hà Nội sẽ diễn ra trong hai ngày 25 - 26-10-2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, trùng dịp kỷ niệm 80 năm ngày thành lập LHQ (24-10-1945 - 24-10-2025).

Đến nay, gần 100 quốc gia cùng hơn 100 tổ chức quốc tế và khu vực đã xác nhận tham dự, với sự hiện diện của nhiều nguyên thủ quốc gia, lãnh đạo Chính phủ, Bộ trưởng các nước và Tổng thư ký LHQ António Guterres.

Chương trình dự kiến gồm: Phiên khai mạc với phát biểu của Chủ tịch nước Việt Nam Lương Cường và Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres; Lễ ký chính thức Công ước; Hội nghị cấp cao với 4 phiên thảo luận và 4 bàn tròn chuyên đề; Triển lãm công nghệ và Gala dinner văn hóa Việt Nam.

Thứ trưởng Đặng Hoàng Giang cho biết, đây là một trong những sự kiện đối ngoại quan trọng nhất của Việt Nam năm 2025, thể hiện hình ảnh một quốc gia năng động, có trách nhiệm và đáng tin cậy. Toàn bộ công tác tổ chức được Bộ Công an chủ trì, phối hợp cùng Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan, triển khai chặt chẽ, bài bản và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế của Liên hợp quốc.

Việt Nam - Từ quốc gia thụ hưởng đến quốc gia kiến tạo an ninh mạng

Trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đang nổi lên là điểm sáng về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng. Theo Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Việt Nam đã thiết lập cơ chế phối hợp 24/7 với nhiều đối tác quốc tế, đồng thời tham gia tích cực vào mạng lưới Interpol, ASEANAPOL và các nhóm chuyên trách của Liên hợp quốc về tội phạm công nghệ cao.

Sau khi Công ước Hà Nội được ký kết, Việt Nam sẽ tiến hành rà soát toàn bộ hệ thống pháp luật hiện hành để sớm phê chuẩn và thực thi. Các bước đi cụ thể gồm: Hợp nhất Luật An ninh mạng với Luật An toàn thông tin mạng, hình thành hành lang pháp lý thống nhất, hiện đại; Sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự để phù hợp với cơ chế hợp tác quốc tế trong điều tra, dẫn độ, trao đổi dữ liệu và thu hồi tài sản phạm tội; Xây dựng cơ chế phối hợp 24/7 giữa các cơ quan chức năng, cho phép phản ứng nhanh khi có yêu cầu hỗ trợ từ quốc tế.

Theo Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Việt Nam sẽ tiếp tục đầu tư mạnh cho công nghệ giám sát, phòng thủ an ninh mạng quốc gia, đồng thời nâng cao năng lực cho lực lượng chuyên trách, "bảo đảm vừa phòng ngừa, vừa chủ động tấn công triệt phá các đường dây tội phạm xuyên biên giới".

Công ước Hà Nội - Khẳng định vị thế và trách nhiệm của Việt Nam

Việc LHQ lựa chọn Hà Nội làm nơi mở ký Công ước toàn cầu không chỉ là vinh dự, mà còn là thước đo uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Trong bối cảnh thế giới đang phải đối diện với những mối đe dọa an ninh phi truyền thống, từ dịch bệnh đến tội phạm công nghệ, Việt Nam đã và đang thể hiện vai trò "đối tác tin cậy, thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế".

Theo các chuyên gia, Công ước Hà Nội mang ý nghĩa kép: vừa là "khiên bảo vệ" chống lại tội phạm mạng, vừa là "cầu nối hợp tác" giữa các quốc gia. Văn kiện này đặt nền tảng cho việc chia sẻ dữ liệu, phối hợp điều tra, truy tố và phòng ngừa tội phạm, đồng thời bảo đảm cân bằng giữa an ninh và quyền riêng tư cá nhân.

"Chống tội phạm mạng là chia sẻ trách nhiệm - hướng tới tương lai. Việt Nam mong muốn Công ước Hà Nội sẽ là khởi đầu cho một thế giới số an toàn, tin cậy và nhân văn hơn", Thứ trưởng Đặng Hoàng Giang khẳng định tại buổi họp báo quốc tế.

Công an TP Đà Nẵng và Công an TPHCM vừa triệt phá đường dây đánh bạc trên không gian mạng quy mô hơn 2.000 tỷ đồng.

Hà Nội - Từ thành phố vì hòa bình đến biểu tượng hợp tác số toàn cầu

Tám mươi năm trước, LHQ ra đời với sứ mệnh kiến tạo hòa bình và an ninh cho nhân loại. Hôm nay, khi Công ước Hà Nội được mở ký ngay tại thủ đô Việt Nam - Thành phố Vì hòa bình, một biểu tượng mới lại được khắc lên bản đồ thế giới: hợp tác, chia sẻ và trách nhiệm chung trong không gian mạng.

Trong hai ngày cuối tháng 10 tới đây, khi hàng trăm lãnh đạo thế giới hội tụ tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Hà Nội sẽ trở thành trái tim của sự hợp tác toàn cầu trong kỷ nguyên số. Từ đây, một chương mới của quan hệ quốc tế về an ninh mạng sẽ được viết ra - mang tên Việt Nam.

Công ước Hà Nội không chỉ là thành quả của ngoại giao đa phương, mà còn là bản cam kết toàn cầu vì một không gian mạng an toàn, nhân bản và vì con người.

Với sự kiện này, Việt Nam đã khẳng định mạnh mẽ vị thế, trí tuệ và trách nhiệm của mình trong cộng đồng quốc tế, đóng góp thiết thực vào hòa bình, an ninh và phát triển bền vững của thế giới số.

LÊ MINH HÙNG