Vì sao 11 tỉnh thành có chênh lệch lớn về diện tích lấy nước vụ Xuân?

Gần 25% diện tích vụ Xuân đã có nước

Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam, để bảo đảm dâng mực nước cho hạ du, các hồ chứa thủy điện Hòa Bình, Tuyên Quang và Thác Bà đã tăng cường phát điện từ ngày 13 giờ ngày 3/1/2023 (trước thời điểm bắt đầu lấy nước khoảng 2,5 ngày).

Mực nước sông Hồng tại trạm Thủy văn Hà Nội trong ngày 5/1 đạt trung bình 1,45m, cơ bản bảo đảm cho các công trình thủy lợi đủ điều kiện vận hành trước khoảng 1 ngày so với yêu cầu. Mực nước trong đợt 1 trung bình đạt 1,56m, cao nhất đạt 1,92 m. Tổng lượng xả của các hồ chứa thủy điện trong đợt 1 là 1,41 tỷ m3nước.

Công nhân vận hành trạm bơm dã chiến Phù Sa (thị xã Sơn Tây, TP Hà Nội). Ảnh: Lâm Nguyễn.

Hà Nội và 10 tỉnh, TP khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ đã tập trung vận hành tối đa các công trình lấy nước phục vụ sản xuất vụ Xuân 2023. Nhờ đó, diện tích có nước tính đến hết đợt 1 là 121.942ha/498.709ha, đạt gần 25% diện tích gieo cấy theo kế hoạch.

Diện tích có nước cụ thể của 11 tỉnh, TP là: Phú Thọ 51,2%, Nam Định 49,5%, Vĩnh Phúc 47,8%, Ninh Bình 40,1%, Hải Phòng 32,4%, Hà Nam 29%, Thái Bình 14,2%, Hải Dương 9,7%, Hà Nội 4,3%, Bắc Ninh 3,5% và Hưng Yên 0,1%.

Theo dữ liệu của Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT), so với một số năm gần đây, diện tích có nước cao hơn 3,4% so với năm 2021 (21,1%), thấp hơn giai đoạn 2018 - 2020 từ 5 - 30% (năm 2020 là 54%, năm 2019 là 54,4%, năm 2018 là 29,5%). Diện tích có nước cơ bản đạt theo kế hoạch đề ra của ngành nông nghiệp.

Cụm công trình đầu mối Liên Mạc (quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội).

Nhiều địa phương vẫn gặp khó về nguồn nước

Mặc dù tiến độ lấy nước gieo cấy vụ Xuân 2023 toàn khu vực cơ bản đảm bảo, tuy nhiên có thể nhận thấy, tỷ lệ lấy nước của các tỉnh, TP có sự chênh lệch rất lớn. Trong khi Phú Thọ, Nam Định và Vĩnh Phúc đã lấy được trên dưới 50% diện tích, thì nhiều địa phương có tỷ lệ cấp nước mới đạt dưới 10% (bao gồm cả Hà Nội).

Theo đánh giá của Tổng cục Thủy lợi, sở dĩ có sự khác nhau về tỷ lệ này là bởi các địa phương có tiến độ lấy nước tốt như Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Hải Phòng và Hà Nam đã tổ chức lấy nước sớm; các công trình thủy lợi đã được nâng cấp nên tiến độ lấy nước tương đối nhanh.

Các địa phương như Thái Bình, Hải Dương và Hưng Yên chủ yếu lấy nước để thau rửa hệ thống thủy lợi, tích nước trong hệ thống và chưa đưa nước lên ruộng do còn nhiều cây vụ Đông. Các địa phương này thường có tiến độ lấy nước rất nhanh nên sẽ hoàn thành lấy nước trong đợt 2.

Công nhân vận hành trạm bơm dã chiến Ấp Bắc (huyện Đông Anh, TP Hà Nội).

Cũng theo Tổng cục Thủy lợi, tỉnh Bắc Ninh đã cơ bản hoàn thành nâng cấp công trình thủy lợi, bảo đảm lấy nước chủ động, ít phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa nên sẽ cung cấp đủ nước phục vụ gieo cấy theo đúng thời vụ.

Riêng đối với TP Hà Nội, hiện chưa tập trung lấy nước vào ruộng do tập quán canh tác muộn và một số công trình thủy lợi chưa được nâng cấp, phải lấy nước bằng các trạm bơm dã chiến nên tiến độ lấy nước chậm. Hà Nội cũng là địa phương thường xuyên lấy nước chậm tiến độ so với các tỉnh, TP khác.

Để đảm bảo nguồn nước phục vụ gieo cấy và tiết kiệm lượng nước xả, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi Lương Văn Anh đề nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam chỉ đạo đơn vị liên quan vận hành tối đa công suất phát điện các nhà máy thủy điện để tăng cường nguồn nước về hạ du, nâng mực nước tại Trạm Thủy văn Hà Nội đạt trung bình khoảng 1,8 - 1,9m, tạo điều kiện nâng cao hiệu suất lấy nước của các công trình thủy lợi.

Đối với các địa phương đang có diện tích đủ nước thấp và nhiều diện tích khó cấp nước (Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên), ông Lương Văn Anh đề nghị cần tiếp tục rà soát diện tích gieo cấy khả năng bị thiếu nước. Lắp đặt các trạm bơm dã chiến và thực hiện phương án bổ sung nguồn nước...

Theo kế hoạch, đợt 2 lấy nước sẽ bắt đầu từ 0 giờ ngày 1/2 đến 24 giờ ngày 8/2/2023 (tổng cộng 8 ngày). Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ tăng cường vận hành phát điện tối đa công suất các tổ máy trước khoảng 2 - 3 ngày; dòng chảy được duy trì ở mức cao (mực nước dự kiến trung bình đạt khoảng 1,8 - 1,9m tại Trạm thủy văn Hà Nội) nên các công trình thủy lợi sẽ có điều kiện thuận lợi để lấy nước...

Trọng Tùng