'Trung tâm tài chính quốc tế như một căn nhà, nếu chưa hoàn chỉnh sẽ không ai dám vào đầu tư'

Sáng 11-6, sau khi nghe tờ trình cùng báo cáo thẩm tra, các đại biểu đã thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về trung tâm tài chính (TTTC) quốc tế tại Việt Nam.

Không làm sẽ mất cơ hội…

Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nhìn nhận nhu cầu về TTTC là rất lớn, nếu không làm thì sẽ mất cơ hội nhưng làm mà không vượt trội thì không thu hút được nhà đầu tư, không cạnh tranh được với các TTTC ở Thượng Hải, Hồng Kông, Singapore, Dubai…

“Vì vậy chúng ta phải có cơ chế vượt trội như quan điểm của Bộ Chính trị” – ông Bình nói và lý giải việc ban đầu Bộ Chính trị kết luận hai TTTC nhưng giờ chỉ có một, được đặt tại 2 nơi.

Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: QH

Theo đó, ban đầu chúng ta quyết định thành lập hai TTTC nhưng như vậy dễ dẫn đến cạnh tranh, giành giật nhà đầu tư của nhau và như thế sẽ làm suy yếu nhau.

Chính phủ đã báo cáo lại và được Bộ Chính trị đồng ý có một trung tâm đặt ở hai nơi, định hướng phát triển của hai nơi này là khác nhau. Ví dụ, ở TP.HCM là TTTC toàn phần như các TTTC trên thế giới, còn Đà Nẵng chỉ tập trung vào tài chính xanh, tài chính số…

“Như vậy, định hướng phát triển của 2 TTTC này là không xung đột nhau” – Phó Thủ tướng thường trực khẳng định và cho hay các chuyên gia quốc tế đánh giá đây là một quyết định sáng suốt, táo bạo của Việt Nam.

Còn về cơ chế giải quyết tranh chấp, ông Nguyễn Hòa Bình cho hay đứng từ góc độ Trung tâm trọng tài hiện có của Việt Nam thì rất cần có chính sách để Trung tâm trọng tài vào TTTC hoạt động. “Tuy vậy, có hai câu hỏi đặt ra là liệu các nhà đầu tư quốc tế có tin để lựa chọn trọng tài của chúng ta hay không? Năng lực của các trung tâm trọng tài có đủ để giải quyết những câu chuyện của TTTC hay không?” – ông Bình nêu vấn đề và nhìn nhận nếu không giải quyết được những vấn đề này thì nhà đầu tư không tin tưởng.

Từ đó, ông Nguyễn Hòa Bình thông tin TTTC cho phép các nhà đầu tư lựa chọn phương án giải quyết tranh chấp, nếu nhà đầu tư tin các trung tâm trọng tài của Việt Nam hiện hành, theo luật Việt Nam thì có thể lựa chọn để giải quyết xung đột này. Trường hợp họ không tin thì chúng ta phải hình thành một trung tâm trọng tài ở TTTC và trung tâm trọng tài này được phép sử dụng Common law (thông luật) là luật mà tất cả các TTTC đang vận hành.

Lý giải việc không sử dụng tòa đà Nẵng, tòa TP.HCM để xử lý tranh chấp, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nói “trong ngắn hạn chúng ta không đủ sức”.

“Chính vì vậy, cần cho phép các định chế tài chính và nhà đầu tư lựa chọn các phương án. Anh thích lựa chọn tòa án của chúng ta ở đây cũng được, tòa án Đà Nẵng, tòa án trong TTTC cũng được và tòa án Hồng Kông, Sinpapore cũng được…” – ông Bình nhấn mạnh và nói luật đang theo hướng cho phép làm điều ấy. Đồng thời, việc này chỉ áp dụng với các hoạt động thương mại trong TTTC, còn giết người, đánh nhau, gây rối… vẫn phải xử lý theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Theo ông Bình, nếu chúng ta không có quy định này, chúng ta rất khó vận hành TTTC. Chúng ta phải theo chuẩn mực quốc tế bởi có những việc luật pháp của Việt Nam chưa theo kịp chuẩn mực quốc tế.

Khắc phục những điểm yếu về nhân sự

Còn theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM), TTTC quốc tế tại Việt Nam nếu làm đúng sẽ đem lại sức bật cho sự phát triển của Việt Nam trong hàng chục năm tới. “Tuy vậy, TTTC quốc tế là câu chuyện của hàng thế kỷ, đã xây rồi thì sửa chữa là rất khó. Do đó, cần làm cẩn thận, kỹ lưỡng” – ông Nghĩa nêu rõ.

Ông Nghĩa cho rằng chúng ta có quyết tâm chính trị và có làm nền kinh tế đang tăng trưởng. Tuy nhiên, điểm yếu là Việt Nam đang tăng trưởng hội nhập sâu rộng nhưng thị trường tài chính Việt Nam phát triển thấp, chưa đồng bộ.

“Hơn nữa, việc xây dựng thị trường tài chính quốc tế không phải là việc có thể vừa học vừa làm hay vừa làm vừa rút kinh nghiệm” – ông Nghĩa nhìn nhận và cho rằng các nhà đầu tư quốc tế sẽ không thể vào Việt Nam đầu tư nếu không tạo cho họ niềm tin.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM). Ảnh: QUANG PHÚC

Ví TTTC quốc tế như một căn nhà, ông Trương Trọng Nghĩa nói nếu chưa hoàn chỉnh thì sẽ không ai dám vào ở, không ai dám vào đầu tư.

Đại biểu đoàn TP.HCM cũng nhấn mạnh một nhược điểm nữa cần khắc phục là vấn đề nhân sự. “Vấn đề tài chính rất phức tạp” – ông Nghĩa nói và dẫn chứng một ngân hàng Việt Nam muốn bán cho nước ngoài 10% thì người mua nước ngoài khi vào mua phải làm hai việc. Cụ thể, rà soát về tài chính và luật pháp. Tuy nhiên, nhân sự rà soát các lĩnh vực này Việt Nam đang rất thiếu và có khoảng cách giữa các cơ quan, đơn vị liên quan. Do vậy, ông đề nghị cần tính toán phương án để tăng cường chất lượng nhân sự về pháp luật.

“Một số chuyên gia cho rằng nếu TTTC quốc tế đi vào hoạt động thì họ phải nhìn thấy được sự minh bạch” – đại biểu đoàn TP.HCM nói và cho hay nhà đầu tư quốc tế họ cần sự ổn định, tính tiên liệu trước.

“Trong đó cần chỉ ra đâu là điều được làm, điều không được làm. Nếu vi phạm thì sẽ bị chế tài ra sao, có tranh chấp thì cơ quan nào thụ lý, xử theo luật nào…? – ông phân tích, đồng thời nhấn mạnh pháp luật và tư pháp là vấn đề quan trọng, quyết định sự thành công của TTTC.

Cạnh đó, ông cũng đề cập đến những nguy cơ, rủi ro lớn khi TTTC quốc tế ở Việt Nam đi vào hoạt động như khủng hoảng tài chính toàn cầu, sự ảnh hưởng của tài sản số, sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ…

“TTTC ra đời thì thị trường tài chính có nguy cơ lừa đảo, thao túng và trốn thuế rất cao” – ông Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh và đề nghị làm rõ việc có cho chuyển lỗ sau khi hết thời gian miễn thuế đối với các doanh nghiệp.

Mặt khác, với những cơ chế ưu đãi đặt ra trong nghị quyết cũng sẽ tạo ra các nguy cơ. Do vậy, cần phân tích các tác động như khi cho ưu đãi thì có quản lý được không, bởi lừa đảo về tài chính hiện nay rất tinh vi. “Có những cá nhân chỉ ngồi một chỗ lên mạng nhưng có thể chiếm đoạt hàng trăm triệu, hàng tỉ USD của người khác” – ông Nghĩa nói thêm.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa cũng cho rằng cần sửa một số luật, đánh giá, phân tích cụ thể sự vận hành giữa những đặc thù của TTTC với hệ thống tài chính của quốc gia, tương tác ra sao, giải pháp xử lý khi có xung đột…

Bày tỏ tán thành với việc lập trọng tài của TTTC quốc tế nhưng cần thiết kế lại tương quan với hệ thống trọng tài hiện nay, đại biểu Nghĩa đặt vấn đề các trọng tài hiện nay có được xử những hoạt động tài chính quốc tế hay không, làm sao để phân biệt…

Một lần nữa nhấn mạnh TTTC quốc tế không phải là một căn nhà mà liên quan đến nền kinh tế, tài chính của quốc gia cùng nhu cầu của thị trường tài chính, đại biểu Trương Trọng Nghĩa khẳng định TP.HCM có hệ sinh thái về tài chính phát triển nhất cả nước, trong đó có ngân hàng.

“Đây mới là điều mà các nhà đầu tư, chuyên gia các quỹ đầu tư, quỹ tài chính nhìn thấy và tham gia vào TTTC của Việt Nam” – ông phân tích và cho rằng trong nghị quyết chưa thấy rõ sự phân biệt giữa TTTC quốc tế ở TP.HCM và TTTC khu vực ở Đà Nẵng.

NHÓM PHÓNG VIÊN