Tranh luận nhiều chiều về bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) tham gia thảo luận.

Sáng 27/5, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận về dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là đề xuất bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh như tội tham ô, nhận hối lộ, sản xuất buôn bán thuốc giả, vận chuyển ma túy... và thay vào đó là hình phạt tù chung thân không xét giảm án.

Đây là bước tiến rất dài trong chính sách hình sự, theo Phó thủ tướng Lê Thành Long.

Tham gia thảo luận, chủ trương giảm dần tội danh bị hình phạt tử hình được nhiều đại biểu ủng hộ, nhưng về từng tội danh thì còn băn khoăn.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM) tán thành việc bỏ hình phạt tử hình đối với 4 tội danh, còn với 4 tội danh tham ô, nhận hối lộ, sản xuất thuốc giả và vận chuyển trái phép chất ma túy, thì bà cho biết là rất băn khoăn.

Dẫn lại nội dung được nêu tại tờ trình dự án luật là bỏ hình phạt tử hình để đảm bảo tính nhân văn và phù hợp với xu thế chung của thế giới. Nhưng, "nếu nhân văn với tội phạm thì thân nhân của nạn nhân, của những người đã chết vì tội lỗi này sẽ cảm thấy như thế nào?", bà Lan đặt lại vấn đề.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương), từ năm 1999 tới nay, qua các lần sửa đổi Bộ luật Hình sự, số lượng tội danh có mức hình phạt tử hình đã giảm từ 29 xuống 18.

Quy định này, bà Nga cho rằng là rất phù hợp với xu hướng hệ thống pháp luật quốc tế. Nhiều quốc gia trên thế giới đã xóa hình phạt tử hình hoặc hạn chế áp dụng ở mức tối đa. Điều này khẳng định chính sách hình sự tiến bộ và nhân đạo của Việt Nam.

"Việc bỏ hình phạt tử hình trong một số tội danh không có nghĩa là khoan dung với tội phạm, mà là sự điều chỉnh phù hợp với bối cảnh pháp lý, nhận thức nhân quyền và thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm hiện nay", bà Nga phát biểu.

Nữ đại biểu Hải Dương cũng tán thành với quy định bổ sung hình phạt chung thân không xét giảm án, vì rất cần thiết trong bối cảnh đang từng bước thu hẹp hình phạt tử hình.

Hình phạt tù chung thân không xét giảm án sẽ là hình phạt thay thế hợp lý cho tử hình đối với những tội danh đặc biệt nghiêm trọng, nhưng có thể xét đến yếu tố nhân đạo, cải tạo lâu dài, bà Nga phân tích.

Tuy nhiên, một số vị đại biểu có quan điểm khác. Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) thẳng thắn, nhiều ý kiến chuyên gia nói hình phạt tử hình không có tác dụng răn đe là không đúng sự thật. Tử hình rõ ràng có tác dụng răn đe với nhiều tội phạm.

"Nhiều người phạm tội vì sợ tử hình, thậm chí sợ án chung thân, nên không dám thủ ác ở mức cao nhất", ông Nghĩa nêu quan điểm.

Vị đại biểu TP.HCM nhấn mạnh, việc bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh phải phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Hình phạt chung thân không giảm án sẽ có tác dụng tiêu cực khi xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân.

"Nhiều quốc gia trên thế giới cũng bỏ hình phạt tử hình từ lâu. Và tôi cũng mơ ước nước mình ngày nào đó cũng được như vậy", ông Nghĩa bày tỏ.

Cho rằng, đất nước đang hội nhập nên vừa phải sống theo pháp luật quốc tế vừa phải sống theo pháp luật quốc gia, song ông Nghĩa cho rằng, vấn đề là cần phải tìm được điểm hợp lý trong công tác lập pháp, lập quy trong hội nhập.

"Trong nội luật hóa các công ước quốc tế về quyền con người và quyền công dân, chúng ta đã không luật hóa một số quyền giống như một số quốc gia vì nó không phù hợp thực tiễn nước ta", ông Nghĩa lấy ví dụ.

Vẫn theo vị đại biểu TP.HCM, thay án tù chung thân không giảm án cho hình phạt tử hình là "không cần thiết".

Ông Nghĩa phân tích, hình phạt chung thân hiện tại đã có ý nghĩa "suốt đời" nếu như phạm nhân không cải tạo tốt, không lập công lớn, song nó lại có tác dụng giáo dục bao hàm khả năng giảm án, được hoàn lương, được gặp người thân, làm lại cuộc đời nếu như cải tạo tốt, hay lập công lớn.

Còn, quy định chung thân không giảm án vừa giao nhà nước trách nhiệm nuôi sống và bảo vệ phạm nhân suốt đời; vừa xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân và gia đình họ. Do đó, sẽ không có tác dụng tích cực với phạm nhân bị hình phạt này.

"Quyết thế nào là quyền của Quốc hội, lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Làm đúng thì phát huy, làm sai thì sửa. Nhưng riêng pháp luật nói chung và pháp luật nói riêng, tính ổn định, tiên lượng là một trong những yêu cầu của nhà nước pháp quyền. Sửa gì, sửa sao thì sửa nhưng đừng sửa đi, sửa lại, sẽ làm giảm niềm tin và tạo tâm lý không ổn định của người dân và doanh nghiệp vào hệ thống luật pháp", ông Nghĩa phát biểu.

Nguyễn Lê