Tín hiệu khả quan từ tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa ở Yên Định
Vụ mùa năm 2024 tại huyện Yên Định, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã phối hợp thực hiện thí điểm Dự án 'Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa' đạt kết quả khả quan. Mục tiêu của dự án là áp dụng biện pháp canh tác tưới ướt khô xen kẽ và quản lý nước đồng bộ trên diện tích rộng, nhằm nâng cao hiệu quả canh tác lúa, tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng đến đăng ký tín chỉ theo tiêu chuẩn Gold Stand, thúc đẩy canh tác lúa bền vững và nâng cao thu nhập cho người trồng lúa.
Ban quản lý dự án “Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa” đánh giá thực tế kết quả trên đồng ruộng thực hiện dự án.
Vụ mùa năm 2024 dự án được triển khai thí điểm tại xã Yên Phong với diện tích 90,4ha. Để có cơ sở đánh giá khả năng mở rộng dự án, các chuyên gia kỹ thuật, quản lý và cán bộ kỹ thuật của dự án đã tham vấn các bên liên quan và nông dân, khảo sát hiện trạng (đặc điểm đồng ruộng, hệ thống tưới tiêu... để triển khai thực hiện; đơn vị chức năng của Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện tập huấn, tuyên truyền cho người dân về “Giảm phát thải khí mê tan trong trồng lúa; phương pháp thu thập thông tin, số liệu để tạo tín chỉ carbon” và đặt các ống đo nước tại các xã Định Tân, Định Tiến, Định Tăng; dự án lựa chọn 2 ruộng lúa cấy để đánh giá mức phát thải, trong đó có 1 ruộng ở vùng dự án và 1 ruộng đối chứng được lựa chọn để so sánh.
Tham gia thực hiện dự án, cán bộ quản lý dự án, cán bộ kỹ thuật địa phương, các công ty thủy lợi, lãnh đạo các thôn xóm, ban chủ nhiệm HTX và hộ dân tham gia dự án được tập huấn kỹ thuật, trong đó tập trung chính vào kỹ thuật quản lý nước, ưu điểm và một số vấn đề cần quan tâm trong hệ thống tưới ướt khô xen kẽ, quản lý cây trồng trong hệ thống tưới ướt khô xen kẽ, xác định mức phân bón và phương pháp bón phân cho lúa, quản lý sâu bệnh và dịch hại trên lúa, thực hiện đảm bảo các tiêu chí đăng ký tín chỉ carbon, lợi ích của việc tạo tín chỉ carbon trong canh tác lúa bền vững, quản lý nước trên đồng ruộng và điều tiết nước... Các lớp tập huấn bước đầu đã nâng cao nhận thức, kiến thức cho học viên về vấn đề giảm phát thải, phát triển canh tác lúa bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu.
Dự án đặt 20 ống nước PVC để theo dõi và điều tiết nước trên đồng ruộng ở khu vực cánh đồng thực hiện dự án của 4 xã: Yên Phong, Định Tăng, Định Tiến và Định Tân để theo dõi và khảo sát, thăm dò ban đầu giúp người dân tiếp cận dần với dự án và làm tiền đề thực hiện dự án ở mùa vụ tiếp theo. Tại mỗi xã sẽ có 1 cán bộ địa phương và 1 cán bộ của dự án phụ trách theo dõi mực nước thường xuyên để báo cáo cho cán bộ quản lý dự án hướng dẫn người dân biện pháp bón phân và biện pháp canh tác khác đồng bộ, theo đúng quy trình.
Ruộng đối chứng được áp dụng tưới ngập truyền thống, còn tưới ngập khô xen kẽ tại ruộng dự án. Hai ruộng đối chứng và ruộng dự án được cấy cùng một giống, cùng một ngày, sử dụng biện pháp bón phân, mật độ gieo cấy tương tự nhau. Tại mỗi ruộng lấy mẫu khí, dự án đặt 3 vị trí lấy mẫu cố định để thuận lợi cho quá trình lấy mẫu và không ảnh hưởng đến kết quả phát thải...
Sau vụ mùa 2024 ban quản lý dự án và các địa phương trong quá trình theo dõi đánh giá thực tế trên đồng ruộng cho thấy: So với những vùng ngoài dự án, ruộng thuộc dự án tiết kiệm được 3 - 4 lần tưới; cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, hạn chế nhánh vô hiệu, tăng nhánh hữu hiệu, thân cây cao, bộ rễ dài ít bị đổ ngã, ít bệnh và rầy nâu hơn, năng suất của giống lúa đạt 60,8 tạ/ha, tăng 7,23% so với năng suất tại ruộng không thực hiện dự án.
Mức độ phát thải khí mê tan ở hai chế độ tưới khác nhau. Với lúa tưới ngập khô xen kẽ luân phiên, mức phát thải khí nhà kính có biến động nhẹ, nhưng luôn dưới 235mg CH4/m2/ngày. Phương thức tưới ngập khô xen kẽ đã giảm được so với phương thức tưới ngập liên tục lượng khí phát thải CO2 là 57,18%. Kết quả này là cơ sở quan trọng để mở rộng hơn nữa mô hình dự án giảm phát thải và đăng ký tín chỉ carbon. Qua đó được sử dụng để tái đầu tư vào cơ sở hạ tầng và tăng thu nhập cho nông dân. Nhìn chung, dự án bước đầu cho kết quả tốt, giảm được gần 5 tấn CO2 quy đổi/ha, tương đương gần 5 tín chỉ cacbon/ha.
Thành công trong vụ đầu tiên triển khai là cơ sở, tiền đề để tiếp tục mở rộng diện tích tưới tiết kiệm nước, giảm phát thải trên diện tích lớn hơn ở vùng dự án và các huyện khác trong vụ tới, hướng đến canh tác xanh, thân thiện với môi trường, phục vụ phát triển bền vững. Vụ xuân năm 2025 huyện Yên Định triển khai dự án “Tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa” trên địa bàn 10 xã với quy mô 1.200ha. Đây là hướng đi quan trọng, không chỉ góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, mà còn mở ra cơ hội gia tăng thu nhập cho nông dân thông qua việc bán tín chỉ carbon.
