Thực hiện các hội thi, giải thưởng và cuộc thi sáng tạo, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Thanh Hóa:

Đồng chí Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy (nay là Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh) gặp gỡ, trao đổi với các đại biểu dự tọa đàm khoa học. Ảnh: Trần Hằng

Thực hiện Quyết định số 165/2006/QĐ-TTg ngày 14-7-2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức Giải thưởng sáng tạo KHCN và Hội thi sáng tạo kỹ thuật, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa giao nhiệm vụ cho Liên hiệp các Hội KH&KT Thanh Hóa chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức các hội thi sáng tạo kỹ thuật (hội thi), giải thưởng sáng tạo KHCN (giải thưởng), cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên nhi đồng (TTNNĐ) (cuộc thi), qua đó nhằm thúc đẩy phong trào lao động sáng tạo của các cá nhân các nhà khoa học và hội viên và tổ chức trong lĩnh vực KHCN, đẩy mạnh việc áp dụng có hiệu quả các giải pháp kỹ thuật mới vào sản xuất và đời sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Với vai trò là cơ quan chủ trì, đầu mối tổ chức, hướng dẫn phong trào quần chúng áp dụng các tiến bộ KHKT vào thực tiễn sản xuất và đời sống, Liên hiệp hội đã phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức Hội thi sáng tạo kỹ thuật Thanh Hóa, tặng thưởng và tổ chức tham gia Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc, tham gia Giải thưởng sáng tạo KHCN Việt Nam và Cuộc thi sáng tạo TTNNĐ toàn quốc. Ngoài ra, Liên hiệp hội còn triển khai nhiều hình thức khác như: Phối hợp với Liên đoàn Lao động tỉnh trao phần thưởng cho những cá nhân được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng Bằng Lao động sáng tạo; phối hợp tổ chức hội thi tin học trẻ hàng năm, phát động và đề nghị tôn vinh những cá nhân và tập thể có nhiều thành tích và công trình sáng tạo trong lao động sản xuất...

Hội thi sáng tạo kỹ thuật hằng năm được tổ chức ở hai cấp: Cấp tỉnh và toàn quốc định kỳ hai năm một lần chấm thi và trao giải thưởng. Từ năm 1998 đến nay, Liên hiệp các Hội KH&KT Thanh Hóa đã chủ trì phối hợp với Sở KH&CN, Tỉnh đoàn, Liên đoàn Lao động tỉnh và một số đơn vị có liên quan thành lập ban tổ chức hội thi, xây dựng thể lệ và kế hoạch thực hiện. Công tác phổ biến, tuyên truyền được ban tổ chức hội thi đặc biệt quan tâm: Từ việc ban hành, phổ biến thể lệ, nội dung ý nghĩa hội thi trên các phương tiện thông tin đại chúng: Báo Thanh Hóa, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh; các đơn vị trong ban tổ chức chủ động tuyên truyền và phổ biến trên website, chuyên san, đặc san, bản tin hoạt động theo định kỳ và có công văn triển khai đến tận cơ sở.

Trong 10 năm qua, Liên hiệp hội đã tổ chức thành công 5 lần hội thi và hiện đang phát động, triển khai hội thi lần thứ 6 (2020-2021). Số lượng các tác giả và giải pháp tham gia dự thi đều tăng qua các năm, kết quả hội thi từ năm 2010 đến nay đã có 136 giải pháp đạt giải cấp tỉnh, 16 giải pháp đạt giải toàn quốc, trong đó có các giải pháp đạt giải toàn quốc tiêu biểu như: Giải pháp: “Ứng dụng các biện pháp kỹ thuật để nâng cao khả năng sinh sản và sản xuất của đàn trâu trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa” của Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng KHKT chăn nuôi Thanh Hóa, đạt giải nhì toàn quốc. Giải pháp: “Bảng tra cứu các thông số kỹ thuật cơ khí” đạt giải nhì toàn quốc. Giải pháp: “Xây dựng mô hình hấp sấy gỗ bóc từ gỗ rừng trồng bằng nhiệt lò sấy thủ công thay hong phơi nắng tự nhiên” của nhóm tác giả Nguyễn Thành Công, Nguyễn Văn Long (Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Lang Chánh), đạt giải khuyến khích toàn quốc. Giải pháp: “Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và sinh sản nhân tạo giống ngao trắng trong ao (Meretrix lyrata) tại Thanh Hóa”, đạt giải ba toàn quốc...

Về Giải thưởng sáng tạo KHCN Việt Nam: Từ năm 2010 đến nay, Liên hiệp hội đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành lựa chọn được 87 công trình KHCN tiêu biểu trong số hàng trăm công trình đã được chấm điểm, đánh giá cao của các Hội đồng KHCN cấp tỉnh, bộ ngành, tổng công ty trên địa bàn tỉnh gửi tham gia giải thưởng. Kết quả có 23 công trình đạt giải quốc gia, tiêu biểu như: Công trình: Nghiên cứu sinh học nguồn lợi và thử nghiệm sản xuất giống loài phi (Sanguinolaria diphos, Linnaeus, 1771) tại Thanh Hóa, của nhóm tác giả Nguyễn Văn Hà, đạt giải nhì toàn quốc. Công trình: Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật phẫu thuật nội soi ngoài phúc mạc đặt mảnh ghép nhân tạo điều trị thoát vị bẹn tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa năm 2016–2017 của nhóm tác giả Lưu Ngọc Hùng, đạt giải nhì toàn quốc. Công trình: Sản xuất ống nhựa thoát nước thải từ rác thải màng co PVC, của nhóm tác giả Nguyễn Viết Thanh, đạt giải ba toàn quốc. Công trình: Xác định mùa vụ sinh sản của một số loài cá kinh tế ở vùng biển Thanh Hóa làm cơ sở khoa học cho công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản của nhóm tác giả Lê Đức Giang, đạt giải nhì toàn quốc. Công trình: Nghiên cứu xây dựng quy trình bảo quản thóc đóng bao trong môi trường áp xuất thấp của nhóm tác giả Nguyễn Văn Quý, đạt giải nhất toàn quốc. Công trình: Nghiên cứu sử dụng các hợp chất chiết xuất từ thực vật làm hạn chế quá trình xâm hại của côn trùng, bảo quản nông sản sau thu hoạch của nhóm tác giả Nguyễn Văn Sơn, đạt giải nhì toàn quốc...

Ngoài ra công trình “Xác định mùa vụ sinh sản của một số loài cá kinh tế ở vùng biển Thanh Hóa làm cơ sở khoa học cho công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản” của TS. Lê Đức Giang và cộng sự, thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đạt giải cao cấp tỉnh, cấp quốc gia và giành được Huy chương Bạc tại Triển lãm Quốc tế về KHCN tại Seoul, Hàn Quốc. Các công trình đạt giải cao cũng là một trong số các công trình được ghi trong “Sách vàng sáng tạo Việt Nam” hàng năm.

Về Cuộc thi Sáng tạo TTNNĐ cấp tỉnh và quốc gia, do đây là cuộc thi có tính đặc thù về lứa tuổi, trình độ, kinh nghiệm, với phạm vi rộng trong hệ thống của đoàn thanh niên, nên Liên hiệp hội đã thống nhất cùng các sở, ngành liên quan để Tỉnh đoàn là cơ quan thường trực, Liên hiệp hội chủ trì hỗ trợ kỹ thuật và kinh phí theo định mức tỉnh giao. Cách làm này đã có hiệu quả rõ rệt; thông qua sự chỉ đạo, tổ chức triển khai của cán bộ đoàn các cấp, cuộc thi đã tạo nên sân chơi bổ ích, gây sự thích thú, khơi dậy tiềm năng, thúc đẩy tư duy sáng tạo; đồng thời giúp các em học sinh, TTNNĐ trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, xây dựng ước mơ trở thành nhà sáng chế trong tương lai. Kết quả từ năm 2013 đến nay, đã có hàng ngàn em tham gia cuộc thi với rất nhiều mô hình, sản phẩm ý tưởng hay. Qua sơ khảo, lựa chọn, chấm điểm, xếp loại từ cơ sở đến ban tổ chức giải các cấp; kết quả đã có 78 công trình, sản phẩm sáng tạo đạt giải cấp tỉnh; có 9 công trình đạt giải cấp quốc gia, gồm: 2 giải nhì, 3 giải ba và 6 giải khuyến khích.

Với những kết quả đạt được, ban tổ chức các hội thi, cuộc thi và giải thưởng cấp Trung ương đã nhiều lần tặng Bằng khen cho tập thể, cá nhân Liên hiệp hội và tập thể Tỉnh đoàn Thanh Hóa; Chủ tịch UBND tỉnh cũng đã tặng Bằng khen và tiền thưởng (bằng 50% giá trị của cấp quốc gia) cho các tác giả, đồng tác giả công trình đạt giải tại các hội thi, cuộc thi và giải thưởng. Đây là sự đánh giá, nguồn động viên lớn cho phong trào thi đua lao động sáng tạo, sự thành công trong nghiên cứu KHCN của tập thể Liên hiệp hội và các tổ chức, đơn vị nói chung; các cá nhân tác giả nói riêng có công trình đạt giải trong các hội thi, cuộc thi, giải thưởng KHCN...

Bên cạnh đó, căn cứ vào các tiêu chí xét chọn do Hội đồng Trung ương quy định, Liên hiệp hội đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, đơn vị liên quan thành lập hội đồng xét chọn, giới thiệu và đã được Trung ương công nhận, trao danh hiệu trí thức KH&CN tiêu biểu năm 2015 cho ông Nguyễn Hồng Phong, Phó Chủ tịch Hội Giống cây trồng và Vật tư nông nghiệp tỉnh; năm 2017, ông Trần Văn Thịnh, Chủ tịch Hội Dân tộc học và Nhân học Thanh Hóa cũng được trao danh hiệu nêu trên, đồng thời được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; năm 2019 danh hiệu được trao cho ông Lê Đình Sơn, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Thanh Hóa và ông Lê Đình Nam, Chủ tịch Hội Quy hoạch và Đô thị Thanh Hóa; đồng thời Liên hiệp hội tỉnh đã phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Thanh Hóa, Sở KH&CN, Liên đoàn Lao động và Hội Nông dân Thanh Hóa lựa chọn và giới thiệu 4 công trình đề nghị đưa vào “Sách vàng Sáng tạo Việt Nam” các năm 2017, 2018 và 2020; giới thiệu với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam xét tặng 2 cá nhân danh hiệu “Nhà khoa học của nhà nông” các năm 2019 và 2020.

Mặc dù còn có một số hạn chế về công tác thông tin, tuyên truyền, về giá trị giải thưởng, về chất lượng các công trình, sản phẩm dự thi..., tuy nhiên, nhìn chung phong trào lao động sáng tạo do Liên hiệp hội phát động thông qua các cuộc thi, hội thi sáng tạo kỹ thuật và tham gia Giải thưởng sáng tạo KHCN Việt Nam, khen thưởng tôn vinh trí thức KHCN trên địa bàn tỉnh trong những năm vừa qua đã đạt được những kết quả khả quan; được chính quyền, đoàn thể và tổ chức các cấp ghi nhận và khen thưởng, đã được triển khai áp dụng rộng rãi trong đời sống và sản xuất, kinh doanh, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương, từng lĩnh vực khác nhau, từng bước khẳng định vai trò, vị thế của Liên hiệp các Hội KH&KT, tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức KHCN Thanh Hóa trên con đường CNH, HĐH quê hương, đất nước.

Thông qua việc tổ chức phát động hội thi sáng tạo kỹ thuật và phát động tham gia Giải thưởng sáng tạo công nghệ Việt Nam, Cuộc thi TTNNĐ toàn quốc, Liên hiệp hội đã động viên, khuyến khích các cán bộ khoa học, các nhà sáng tạo và mọi tầng lớp Nhân dân tích cực, hăng say nghiên cứu, sáng tạo KHCN và áp dụng vào cuộc sống, đem lại hiệu quả kinh tế cao, giải thưởng và hội thi, cuộc thi đã thu hút được sự quan tâm tham gia của các tầng lớp lao động, từ các nhà khoa học đến các nông dân trên đồng ruộng, công nhân trong nhà máy, xí nghiệp, giáo viên và học sinh trong các trường học, cán bộ, chiến sĩ trong các lực lượng vũ trang. Việc tổ chức trao giải được thực hiện theo quy định, long trọng góp phần tạo ra một môi trường tốt, tôn vinh các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu sáng chế, sáng tạo, thúc đẩy phong trào thi đua, nghiên cứu, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật trong địa bàn tỉnh. Các giải pháp công trình đoạt giải đã và đang áp dụng có hiệu quả vào sản xuất và đời sống góp phần tích cực vào công cuộc CNH, HĐH quê hương, đất nước. Quy mô và phạm vi áp dụng tiếp tục được nhân rộng, phục vụ sản xuất, an ninh - quốc phòng, tăng thêm thu nhập, góp phần bảo vệ môi trường, tạo nhiều việc làm cho người lao động.

Với những kết quả đạt được trong việc tổ chức triển khai và tham gia các cuộc thi, hội thi, giải thưởng KHCN trong tỉnh cũng như toàn quốc của Liên hiệp các Hội KH&KT Thanh Hóa trong thời gian qua so với tiềm năng và thế mạnh của Thanh Hóa còn rất khiêm tốn. Tin tưởng rằng trong thời gian tới với sự quan tâm, hỗ trợ, giúp đỡ của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp; sự nỗ lực của các nhà khoa học, hội viên trong toàn hệ thống Liên hiệp hội, các hoạt động khuyến khích tài năng sẽ phong phú hơn, sẽ kích thích và thúc đẩy hoạt động KHCN thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, góp phần xây dựng Thanh Hóa sớm trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, tỉnh kiểu mẫu của cả nước.

Nguyễn Văn Phát

Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Thanh Hóa