Tăng trưởng hai con số: Bài toán lớn về vốn và phân bổ nguồn lực

Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 trong phiên chuyên đề tài chính ngân hàng - Ảnh: VGP/HT

Đây là nội dung được các chuyên gia, nhà quản lý trao đổi tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 trong phiên chuyên đề tài chính ngân hàng.

Tăng trưởng hai con số: Từ yêu cầu đến nhiệm vụ tìm kiếm động lực mới

Phát biểu tại Diễn đàn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước đã đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 và tăng trưởng "hai con số" trong giai đoạn 2026-2030, hướng tới nhóm nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045.

Theo Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà, đây là những mục tiêu chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị, ý chí và khát vọng phát triển của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Để hiện thực hóa các mục tiêu này, nền kinh tế cần đạt tốc độ tăng trưởng cao liên tục, ổn định và bền vững trong thời gian dài. Trong đó, tăng trưởng hai con số có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo tiền đề rút ngắn khoảng cách với các quốc gia đi trước, đồng thời nâng cao năng lực tự chủ và hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà - Ảnh: VGP/HT

Năm 2025 được xác định là năm bản lề khi nhiều nghị quyết quan trọng được ban hành, hình thành "bộ tứ trụ cột" chính sách gồm: Nghị quyết 57 về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Theo Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà, đây là các trụ cột chính sách có vai trò tạo đột phá chiến lược, khơi thông và dẫn dắt các động lực tăng trưởng mới.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, các cú sốc kinh tế, chính trị và biến đổi khí hậu tiếp tục tác động đến nền kinh tế toàn cầu, Việt Nam vẫn kiên định mục tiêu tăng trưởng cao. Nhiều cơ chế, chính sách mới đã được triển khai; các công trình, dự án trọng điểm quốc gia được khởi động; nguồn lực về vốn và con người được chú trọng huy động và phân bổ hiệu quả hơn.

"Nhiệm vụ then chốt là phải bảo đảm huy động được nguồn lực tài chính đủ lớn, phù hợp với yêu cầu của mô hình tăng trưởng mới dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là yếu tố có ảnh hưởng mang tính quyết định đối với việc đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số", lãnh đạo NHNN nhấn mạnh.

Tài khóa - thị trường vốn - doanh nghiệp: Các cột huy động nguồn lực

Từ góc độ quản lý tài chính - ngân sách, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhìn lại giai đoạn 2021-2025 với nhiều biến động của kinh tế thế giới, song Việt Nam vẫn duy trì được ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm các cân đối lớn.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, trong 5 năm qua, tỷ lệ huy động ngân sách nhà nước đạt khoảng 18,3% GDP, trong khi Nhà nước vẫn thực hiện giảm, gia hạn thuế, phí với quy mô khoảng 1,1 triệu tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp và phục hồi tăng trưởng. Đồng thời, tăng thu, tiết kiệm chi khoảng 1,5 triệu tỷ đồng được sử dụng cho đầu tư phát triển, quốc phòng - an ninh, khoa học - công nghệ, cải cách tiền lương, an sinh xã hội và các chương trình mục tiêu.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030, tổng vốn đầu tư toàn xã hội được tính toán cần đạt bình quân khoảng 40% GDP. Điều này đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ tư duy huy động và sử dụng nguồn lực, trong đó lấy nội lực làm nền tảng chiến lược, lâu dài; ngoại lực giữ vai trò quan trọng, mang tính đột phá.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, trọng tâm không chỉ là huy động cho đủ vốn mà quan trọng hơn là phân bổ đúng chỗ, sử dụng hiệu quả và tạo giá trị gia tăng cao. Trên cơ sở đó, chính sách tài khóa cần tiếp tục đóng vai trò kiến tạo tăng trưởng dài hạn, được điều hành chủ động, bền vững, có trọng tâm, trọng điểm; cơ cấu lại chi ngân sách theo hướng tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển, tập trung cho hạ tầng chiến lược, hạ tầng liên vùng, hạ tầng số, năng lượng và chuyển đổi xanh.

Song song với đó, thị trường vốn cần được phát triển trở thành trụ cột huy động nguồn lực trung và dài hạn, từng bước giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Việc xây dựng thị trường vốn minh bạch, an toàn, có chiều sâu sẽ là điều kiện để thu hút hiệu quả các dòng vốn dài hạn trong và ngoài nước.

Nhận diện rủi ro và yêu cầu cân bằng hệ thống tài chính

Từ góc nhìn của khu vực ngân hàng, TS Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội ngân hàng cho rằng hệ thống ngân hàng thời gian qua đã nỗ lực rất lớn trong việc cung ứng vốn cho nền kinh tế. Tuy nhiên, nếu tiếp tục dựa chủ yếu vào tín dụng ngân hàng, rủi ro đối với hệ thống sẽ ngày càng gia tăng, nhất là trong bối cảnh các ngân hàng phải tiến tới tuân thủ các chuẩn mực quốc tế như Basel III.

TS Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội ngân hàng - Ảnh: VGP/HT

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, áp lực nợ xấu, thanh khoản và chi phí vốn có thể quay trở lại nếu tín dụng tiếp tục tăng nhanh trong khi thị trường vốn phát triển chưa tương xứng. Do đó, việc chuyển dịch cơ cấu đầu tư, tập trung nhiều hơn vào sản xuất - kinh doanh thay vì các lĩnh vực mang tính đầu cơ là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm tăng trưởng bền vững.

Chia sẻ từ góc độ quốc tế, đại diện Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) lưu ý, tăng trưởng tín dụng nhanh trong quá khứ thường đi kèm với nợ xấu và áp lực lên bảng cân đối kế toán của các ngân hàng.

Để duy trì tăng trưởng cao một cách bền vững, đại diện IMF cho rằng Việt Nam cần tập trung nâng cao tiềm năng tăng trưởng thông qua cải cách cơ cấu, cải thiện năng suất và tăng cường hiệu quả thực thi chính sách. Đồng thời, việc củng cố giám sát ngân hàng, nâng cao tính minh bạch và từng bước dựa nhiều hơn vào các công cụ thị trường là yêu cầu không thể thiếu.

Ở góc độ thị trường vốn và các định chế tài chính phi ngân hàng, ông Phạm Xuân Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, cho rằng việc phụ thuộc quá lớn vào hệ thống ngân hàng với tỷ lệ tín dụng/GDP cao tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ông Phạm Xuân Hòe đề xuất cần phát triển mạnh các định chế cho vay không nhận tiền gửi như công ty cho thuê tài chính, bao thanh toán, tài chính tiêu dùng, qua đó mở rộng các kênh cung ứng vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.

Ông Phạm Xuân Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam - Ảnh: VGP/HT

Bên cạnh đó, ông Hòe đồng tình với quan điểm Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) nên chuyển đổi theo mô hình quỹ đầu tư của Nhà nước. Phần vốn Nhà nước tập trung tại quỹ này sẽ được đầu tư vào những ngành then chốt, có tính dẫn dắt nền kinh tế. Nếu SCIC phát triển theo mô hình quỹ đầu tư lớn của Nhà nước như Temasek của Singapore, nguồn lực vốn cho các lĩnh vực chiến lược như công nghiệp chip, công nghệ cao sẽ được tăng cường đáng kể.

Về chính sách hỗ trợ phát triển bền vững và ESG, vị chuyên gia này cho rằng, dù chủ trương về tín dụng xanh và quản trị bền vững đã được nhấn mạnh, nhưng các chính sách cụ thể để doanh nghiệp thực hiện vẫn còn cần hoàn thiện. Các cơ chế thuế VAT, chi phí cầu đường, logistics cho hàng hóa xanh cần có cơ chế ưu tiên, giảm và kiểm soát bằng công nghệ số…

Ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương - Ảnh: VGP/HT

Kết luận phiên thảo luận, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương, cho rằng mục tiêu tăng trưởng hai con số đặt ra yêu cầu huy động nguồn lực tài chính rất lớn, song điều quan trọng hơn là phải đa dạng hóa kênh huy động và nâng cao hiệu quả phân bổ vốn.

Theo ông Hiển, một hệ thống tài chính phụ thuộc quá nhiều vào ngân hàng sẽ tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, cần phát triển đồng bộ thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu và các dòng vốn quốc tế, tạo nên một cấu trúc vốn cân bằng, cạnh tranh và hỗ trợ lẫn nhau.

Bên cạnh đó, hiệu quả sử dụng vốn phải trở thành tiêu chí xuyên suốt trong cả đầu tư công và đầu tư tư nhân. Điều này đòi hỏi cải cách mạnh mẽ về thể chế, nâng cao năng lực tổ chức thực thi và giám sát thị trường. Việc phối hợp chặt chẽ, thực chất giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ được xác định là yếu tố then chốt để vừa giữ ổn định kinh tế vĩ mô, vừa tạo niềm tin cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.

"Các ý kiến tại Diễn đàn sẽ là cơ sở quan trọng để các cơ quan chức năng tiếp tục hoàn thiện đề án huy động và phân bổ nguồn lực tài chính, phục vụ mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững trong giai đoạn phát triển mới của đất nước", ông Nguyễn Đức Hiển nói.

Huy Thắng