Sự thật về những lợi ích sức khỏe của trà lên men kombucha

Kombucha đang nổi lên như một thức uống "thời thượng" với niềm tin tốt cho sức khỏe. (Ảnh: iStock)

Những năm gần đây, kombucha - loại trà lên men có vị chua dịu và hơi gas tự nhiên - đang nổi lên như một xu hướng uống mới của người theo đuổi lối sống xanh.

Trên mạng xã hội, không khó để bắt gặp hình ảnh những chai kombucha nhiều màu sắc được quảng cáo là “thức uống thải độc,” “cân bằng hệ vi sinh đường ruột” hay “giúp giảm cân tự nhiên”.

Nhưng đằng sau sức hút đó, kombucha thực sự mang lại lợi ích sức khỏe ra sao, và có phải ai cũng nên uống?

Quá trình lên men - bí mật của sức sống trong thực phẩm

Kombucha được làm từ trà (đen hoặc xanh), đường và một “cộng sinh khuẩn men” gọi là SCOBY (Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast). Trong quá trình lên men, SCOBY biến đường thành acid hữu cơ, enzyme, vitamin nhóm B và một lượng nhỏ ethanol, tạo nên hương vị chua thanh, hơi sủi bọt, cùng cảm giác sảng khoái khi thưởng thức.

Thực chất, kombucha không đơn độc trong “họ hàng” đồ ăn thức uống lên men. Từ lâu, con người đã quen thuộc với kim chi, dưa cải, sữa chua, tương miso, nước mắm - những món ăn được lên men tự nhiên, giúp bảo quản thực phẩm và tăng giá trị dinh dưỡng.

Theo nghiên cứu của Đại học North Carolina (Mỹ, 2024), những người thường xuyên tiêu thụ thực phẩm lên men có hệ miễn dịch mạnh hơn và mức viêm trong cơ thể thấp hơn so với nhóm không sử dụng. Đó là lý do vì sao thực phẩm lên men đang “hồi sinh” trong các chế độ ăn hiện đại.

Lợi ích sức khỏe của kombucha

Các nhà khoa học cho biết phần lớn lợi ích được cho là của kombucha đến từ các hợp chất vốn có trong trà và quá trình lên men.

Trong kombucha có polyphenol - chất chống oxy hóa tự nhiên giúp trung hòa các gốc tự do, có thể góp phần giảm nguy cơ tim mạch, tiểu đường hay ung thư.

Kombucha mâm xôi. (Ảnh: iStock)

Ngoài ra, kombucha cũng chứa vitamin nhóm B, vitamin C, cùng các khoáng chất như đồng và kẽm - đều có vai trò hỗ trợ hệ thần kinh và miễn dịch.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy uống kombucha có thể giúp tăng sự đa dạng của vi khuẩn đường ruột, cải thiện tiêu hóa và giảm cảm giác đầy bụng.

Một thử nghiệm lâm sàng năm 2024 ghi nhận người uống kombucha trong sáu tuần có sự gia tăng các chủng lợi khuẩn Bifidobacterium và giảm nhẹ chỉ số mỡ máu. Tuy nhiên, hiệu quả về giảm cân, điều hòa đường huyết hay cải thiện cholesterol vẫn chưa đủ bằng chứng rõ ràng.

Nói cách khác, kombucha có tiềm năng, nhưng chưa thể xem là “thần dược” cho mọi vấn đề sức khỏe.

Rủi ro tiềm ẩn nếu sử dụng sai cách

Kombucha là sản phẩm lên men sống, do đó nếu quá trình ủ không đảm bảo vệ sinh, vi khuẩn gây hại hoặc nấm mốc có thể phát triển. Một số trường hợp tự ủ tại nhà đã được ghi nhận gặp vấn đề về tiêu hóa hoặc gan do nhiễm khuẩn.

(Ảnh: iStock)

Ngoài ra, kombucha chứa acid hữu cơ và caffeine, nên không thích hợp cho người bị đau dạ dày, phụ nữ mang thai, hoặc người nhạy cảm với caffeine. Với người tiểu đường, cần lưu ý hàm lượng đường còn sót lại trong các sản phẩm thương mại, đặc biệt là loại có hương vị ngọt.

Kombucha so với các đồ uống lên men khác

Trong khi kombucha đang “thời thượng,” nhiều loại đồ uống lên men khác như kefir (một loại đồ uống lên men truyền thống được làm bằng sữa hoặc sữa hạt và nấm kefir), hay sữa chua uống lại có nền tảng khoa học vững chắc hơn.

Hàng trăm nghiên cứu đã chỉ ra kefir có thể hỗ trợ kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ tiểu đường type 2, cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm triệu chứng ruột kích thích.

Tuy vậy, ưu điểm của kombucha là không chứa sữa, phù hợp với người ăn chay, người không dung nạp lactose, và mang lại cảm giác tươi mát, dễ uống hơn.

Với những ai thích trải nghiệm hương vị mới mẻ nhưng vẫn muốn bổ sung lợi khuẩn, kombucha là lựa chọn thú vị nếu dùng đúng cách.

Uống kombucha đúng cách

Nếu muốn thử kombucha, các chuyên gia khuyến nghị chọn sản phẩm có thương hiệu, được kiểm nghiệm an toàn, và bắt đầu với lượng nhỏ (100-150 ml/ngày).

Kombucha nên được bảo quản lạnh, không uống khi đã quá hạn hoặc có dấu hiệu lạ, sủi bọt bất thường.

Thời điểm tốt nhất để uống kombucha là buổi sáng hoặc đầu giờ chiều. Lúc này hàm lượng caffeine tự nhiên trong kombucha có thể mang lại sự tỉnh táo nhẹ, phù hợp để khởi động ngày mới.

Bạn cũng có thể uống kombucha trong bữa ăn có thể hỗ trợ tiêu hóa nhờ men vi sinh sống, giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

Tránh dùng kombucha tự làm nếu bạn không nắm rõ quy trình lên men, vì chỉ một sai sót nhỏ về vệ sinh hoặc vật chứa cũng có thể gây ô nhiễm vi khuẩn, kim loại nặng hay tăng độ cồn ngoài ý muốn.

Ngoài ra, đừng quên rằng kombucha không thể thay thế nước lọc hay thực phẩm giàu dinh dưỡng khác. Thức uống này chỉ nên được xem như một phần nhỏ trong lối sống lành mạnh tổng thể - cùng với chế độ ăn cân đối, vận động, nghỉ ngơi và kiểm tra sức khỏe định kỳ./.

(Vietnam+)