Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh: Rà soát, thể chế hóa chủ trương của Đảng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo

Toàn cảnh Phiên thảo luận ở Tổ 9

Đồng chí Vũ Đại Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh điều hành Phiên thảo luận tại Tổ 9.

Dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gồm 8 chương và 83 điều (tăng 2 điều so với Luật Khoa học và công nghệ năm 2013 do bổ sung nội dung đổi mới sáng tạo (ĐMST) và cấu trúc lại Luật nên về hình thức có nhiều thay đổi so với luật hiện hành.

Quan điểm xây dựng Luật là thể chế hóa đầy đủ, kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) để phát triển KH, CN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.

Thảo luận về dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Tổ 9 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Quảng Ninh, Tây Ninh, Bến Tre và Hòa Bình, các đại biểu đồng tình cao với sự cần thiết ban hành Luật này nhằm tạo hành lang pháp lý để KH,CN&ĐSMT đóng góp vào nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và sự phát triển của nhân loại.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu tại Phiên thảo luận ở Tổ 9

Phát biểu tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Cơ quan soạn thảo cần tiếp thu tối đa ý kiến của Chủ tịch Quốc hội và Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 44 về dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó, nghiên cứu, cân nhắc tên gọi của dự án Luật.

Đồng thời cần tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng, phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh, bền vững trong giai đoạn mới.

Liên quan đến một số cơ chế, chính sách thí điểm trong Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội mà đang đề nghị luật hóa trong dự án Luật KH, CN & ĐMST, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia mới được ban hành ngày 19/2/2025, chưa có thời gian kiểm nghiệm trong thực tế. Vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, cần xem xét, cân nhắc kỹ nếu luật hóa ngay một số quy định thí điểm trong Nghị quyết này vào dự án Luật KH,CN&ĐMST; đồng thời đánh giá kỹ sự cần thiết để đảm bảo tính khả thi, ổn định của Luật. Đối với các vấn đề liên quan đến các cơ chế, chính sách tài chính cho khoa học, công nghệ, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị chỉ nên quy định trong một Luật về thuế.

Quan tâm đến dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre cho biết, dự thảo Luật đã cụ thể hóa tương đối đầy đủ nội dung của các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; nhiều nội dung mới được sửa đổi, bổ sung. Điểm mới ưu việt của Luật này là thống kê, đo lường, đánh giá kế hoạch, chương trình, nhiệm vụ, tổ chức hoạt động KHCN, ĐMST để làm cơ sở đánh giá hiệu quả hoạt động KHCN, ĐMST.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre

“Đây là một hình thức định lượng đầu tiên để đưa vào hệ thống thống kê quốc gia. Điều này rất cần thiết để đánh giá thực chất hơn và có cơ sở định lượng chính xác hơn về hiệu quả hoạt động KHCN đối với thực tế đời sống và xã hội. Đây cũng là cơ sở cho việc phân bổ ngân sách và giao nhiệm vụ KHCN cho các tổ chức, cá nhân trên cơ sở các bộ tiêu chí đánh giá”, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy nêu rõ.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy đề nghị cần quy định thang điểm đánh giá khách quan, khoa học, và chi tiết, cụ thể, trên cơ sở có kiểm soát và khuyến khích nâng cao đạo đức nghề nghiệp và liêm chính khoa học để các tổ chức hội và các tổ chức khoa học độc lập tham gia đánh giá. Vì theo đại biểu, tại điểm d khoản 1 Điều 15 dự thảo Luật quy định việc đánh giá giao cho cơ quan Nhà nước. Đại biểu cho rằng, nếu các tổ chức đánh giá độc lập dùng kinh phí xã hội hóa thì sẽ đảm bảo tính khách quan.

Bên cạnh đó, đại biểu nhận thấy, dự thảo Luật đã cụ thể hóa các quy định chính sách mới kích thích KHCN, ĐMST có tính rủi ro cao, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy đề nghị cần có giới hạn trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản và khoa học tự nhiên, đối với các lĩnh vực này thì mới chấp nhận rủi ro. Do đó, cần phân loại tùy nhóm và lĩnh vực cũng như mức độ thì mới áp dụng chấp nhận rủi ro; đồng thời cần có chế tài để quản lý, nếu không thì sẽ khó kiểm soát.

Về đạo đức nghề nghiệp và liêm chính khoa học, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy cho rằng, đây là điểm mới của dự thảo Luật. Tuy nhiên, đạo đức nghề nghiệp và liêm chính khoa học cần đi kèm với hành lang về rủi ro và khoán chi, quy định về tài chính cho khoa học, qua đó tạo khuôn khổ pháp lý và hành lang vi phạm nên giao cho Chính phủ quy định chi tiết nội dung này. Đồng thời cần quy định chế tài tương ứng để tuân thủ đạo đức nghề nghiệp và liêm chính khoa học.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình

Tán thành với quy định tại Điều 9 của dự án Luật, ĐBQH Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình cho rằng, quy định này phù hợp với Nghị quyết 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Theo đại biểu, tại Khoản 1, Điều 9 quy định tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo không bị truy cứu trách nhiệm hành chính hoặc trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại gây ra cho Nhà nước nếu đã tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định. Đại biểu đề nghị dự thảo Luật bổ sung cụm từ “đã áp dụng đầy đủ các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu tối đa rủi ro, thiệt hại gây ra”. Vì thực tế thời gian qua cho thấy, đây là điểm nghẽn rất lớn trong hoạt động nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Việc quy định trong dự thảo Luật sẽ là cơ sở để giải phóng tối đa tiềm năng sáng tạo của các nhà khoa học.

Dẫn chứng từ thực tiễn lấy ý kiến tại địa phương, đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị dự thảo Luật cần quy định nhấn mạnh vai trò của chính sách vùng, chính sách ưu đãi đặc thù cho những địa phương trung du và miền núi. Đồng thời, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ phục vụ nông, lâm nghiệp bền vững để bảo tồn thiên nhiên. “Đây là một trong những mong muốn của những tỉnh còn phát triển khó khăn”, đại biểu bày tỏ.

Các đại biểu tham dự Phiên thảo luận ở Tổ 9

Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng, dự thảo Luật cần quy định rõ hơn các chính sách về đào tạo nhân lực tại chỗ, thu hút nhân lực trẻ, nhân tài làm việc cho các địa phương, đặc biệt là cần có chương trình phối hợp giữa Trung ương và các địa phương trong hỗ trợ chuyên sâu và đào tạo nguồn nhân lực cho các tỉnh có điều kiện còn khó khăn. Về tài chính cho khoa học công nghệ, cần tăng cường phân cấp giao quyền tự chủ tài chính cho địa phương trong việc thành lập các Quỹ Khoa học công nghệ cấp tỉnh. Đồng thời, có hướng dẫn cụ thể về Quỹ Trung ương với địa phương để quá trình tổ chức thực hiện bảo đảm được hiệu quả.

Cũng tại Phiên họp, các đại biểu tham gia đóng góp ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi). Các ý kiến khẳng định sự cần thiết ban hành các luật này. Về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, các đại biểu tập trung thảo luận vào một số vấn đề lớn như: tính khả thi của việc phân loại rủi ro theo ba mức trong thực tiễn quản lý; phạm vi áp dụng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp; việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân; vai trò của địa phương trong tổ chức thực hiện luật.

Về dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), các đại biểu tập trung cho ý kiến về quy định về cơ quan pháp quy hạt nhân và cơ chế cấp phép vận hành nhà máy điện hạt nhân; tính đồng bộ giữa dự thảo Luật với các luật liên quan như Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ môi trường; các điều kiện bảo đảm an toàn, an ninh hạt nhân và trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân…

Một số hình ảnh tại Phiên thảo luận ở Tổ 9:

Quang cảnh Phiên thảo luận

Đồng chí Vũ Đại Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh điều hành Phiên thảo luận tại Tổ 9.

Các đại biểu thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh tham dự Phiên họp

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu tại Phiên thảo luận ở Tổ 9

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre phát biểu

Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn - Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Bến Tre phát biểu

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương - Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh phát biểu

Bích Ngọc - Trọng Quỳnh