Ngành dệt may bứt phá từ nguồn nhân lực và sáng tạo mẫu mã

Như vậy, để đạt mốc 47-48 tỷ USD đề ra, mỗi tháng còn lại, xuất khẩu dệt may cần đạt trên 4 tỷ USD. Đây là điều không dễ, nhất là khi thuế quan Mỹ áp với Việt Nam ở mức 20%.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để cán đích 47–48 tỷ USD xuất khẩu như mục tiêu Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) đề ra, ngành không chỉ cần tận dụng “gió thuận” từ thị trường, mà quan trọng hơn là phải đầu tư cho đội ngũ nhân lực chất lượng cao và sáng tạo mẫu mã đang là hai yếu tố được coi là chìa khóa nâng giá trị, giữ vững sức cạnh tranh lâu dài.

Một nhà thiết kế giỏi có thể tạo ra sản phẩm giúp doanh nghiệp ký được đơn hàng hàng triệu USD

Nhân lực là nền tảng của sức bật mới

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VITAS nhận định, Việt Nam đang đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu dệt may, nhưng phần lớn vẫn gia công theo đơn đặt hàng của nước ngoài. Nếu không có đội ngũ thiết kế, phát triển sản phẩm và quản lý chuỗi cung ứng đủ mạnh, chúng ta khó bước lên nấc thang cao hơn của chuỗi giá trị.

Hiện lao động ngành dệt may Việt Nam chủ yếu ở khâu may, trong khi khâu thiết kế, sáng tạo và quản trị sản xuất vẫn thiếu hụt nhân sự giỏi. Điều này khiến doanh nghiệp phụ thuộc vào mẫu mã từ khách hàng nước ngoài, lợi nhuận bị giới hạn.

Một số doanh nghiệp tiên phong đã thay đổi chiến lược. Tại Công ty Cổ phần May Xanh Việt, đội ngũ thiết kế 3D được thành lập, ứng dụng phần mềm mô phỏng sản phẩm, rút ngắn thời gian từ ý tưởng đến bản mẫu chỉ còn vài ngày. Giám đốc công ty cho biết, đầu tư cho con người là khoản đầu tư lâu dài nhất. Một nhà thiết kế giỏi có thể tạo ra sản phẩm giúp doanh nghiệp ký được đơn hàng hàng triệu USD.

Ngoài đào tạo kỹ năng nghề, việc nâng cao đời sống người lao động cũng được nhấn mạnh. Nhiều doanh nghiệp đang cải thiện điều kiện làm việc, tăng phúc lợi, nhằm giữ chân thợ lành nghề - lực lượng khó thay thế trong ngành.

Sáng tạo mẫu mã là chìa khóa mở rộng thị trường

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với Bangladesh, Ấn Độ hay Thổ Nhĩ Kỳ, việc chỉ dựa vào giá rẻ là không đủ. Bà Nguyễn Thu Hà, chuyên gia tư vấn thời trang phân tích, muốn tăng giá trị xuất khẩu, phải tạo ra sản phẩm khác biệt. Những bộ sưu tập mang hơi thở văn hóa Việt Nam từ họa tiết thổ cẩm Tây Nguyên đến hoa văn trống đồng... nếu được thiết kế tinh tế, hoàn toàn có thể chinh phục thị trường cao cấp châu Âu, Mỹ.

Một số thương hiệu nội địa đã thành công khi phát triển dòng thời trang thân thiện môi trường, sử dụng sợi tái chế, nhuộm tự nhiên. Không chỉ đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh, sản phẩm còn đạt tiêu chuẩn ESG, mở cửa vào những thị trường khắt khe.

Công ty May Việt Tín là ví dụ. Năm 2024, họ lần đầu ra mắt bộ sưu tập thời trang thể thao từ sợi tái chế, đạt doanh thu xuất khẩu hơn 5 triệu USD sang Đức và Hà Lan. Giám đốc sáng tạo của công ty chia sẻ, chúng tôi không cạnh tranh bằng số lượng, mà bằng câu chuyện và ý tưởng. Khi sản phẩm có câu chuyện, giá bán sẽ cao hơn và khách hàng sẵn sàng chờ để mua.

Một số thương hiệu nội địa đã thành công khi phát triển dòng thời trang thân thiện môi trường

Sáng tạo mẫu mã ngày nay không chỉ dựa vào gu thẩm mỹ, mà còn cần dữ liệu. Các doanh nghiệp lớn đang áp dụng phân tích xu hướng từ mạng xã hội, sàn thương mại điện tử để xác định kiểu dáng, màu sắc “hot” cho từng thị trường. Công nghệ in 3D, AI hỗ trợ phối màu, cắt rập cũng được ứng dụng, giúp giảm thời gian và chi phí thử nghiệm.

Ông Lê Quốc An, nguyên Chủ tịch VITAS cho biết, doanh nghiệp cần coi công nghệ là đối tác sáng tạo. AI có thể gợi ý hàng trăm ý tưởng trong vài giờ, nhưng con người vẫn là người quyết định để sản phẩm mang dấu ấn riêng.

Từ góc nhìn chuyên gia và doanh nghiệp, có nhiều giải pháp cần ưu tiên đó là: Đào tạo nhân lực chất lượng cao; Kết nối trường nghề, đại học thời trang với doanh nghiệp để đào tạo theo nhu cầu thực tế; Khuyến khích nhân sự học tập quốc tế, tham gia các tuần lễ thời trang để cập nhật xu hướng; Xây dựng thương hiệu và bản sắc bằng việc phát triển các bộ sưu tập mang câu chuyện văn hóa Việt; Đầu tư marketing, tham gia hội chợ quốc tế để quảng bá sản phẩm; Ứng dụng công nghệ và sản xuất xanh; Tự động hóa khâu sản xuất, dùng năng lượng tái tạo, giảm lãng phí nguyên liệu và sử dụng công nghệ số để rút ngắn thời gian từ thiết kế đến sản xuất; Mở rộng thị trường và kênh phân phối, đa dạng hóa thị trường ngoài Mỹ, EU, hướng tới Trung Đông, Nam Á, châu Phi; Tận dụng thương mại điện tử xuyên biên giới để tiếp cận khách hàng nhỏ lẻ.

Ông Trương Văn Cẩm nhấn mạnh, để giữ vững vị trí top 2 thế giới, chúng ta không thể mãi đứng ở khâu gia công. Nhân lực và sáng tạo mẫu mã chính là chìa khóa để ngành dệt may bứt phá và tạo dấu ấn Việt trên bản đồ thời trang toàn cầu. Nếu những giải pháp về con người và ý tưởng được thực thi đồng bộ, ngành dệt may Việt Nam không chỉ đạt mục tiêu xuất khẩu, mà còn tiến gần hơn tới giấc mơ trở thành trung tâm thiết kế và sản xuất thời trang hàng đầu khu vực.

Đức Hiền