Mỹ củng cố quan hệ ở Đông Nam Á

Trong một tuyên bố trên mạng xã hội Facebook hôm 22-7, Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội khẳng định chuyến công du thể hiện cam kết vững chắc của Washington đối với Đông Nam Á, cũng như quyết tâm của Washington trong việc duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và thúc đẩy vai trò trung tâm của khu vực.

Theo Reuters, dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden, Mỹ đang củng cố vai trò tại Đông Nam Á, nơi Trung Quốc có ảnh hưởng gia tăng về kinh tế nhưng lại khiến các nước trong khu vực lo ngại vì hoạt động quân sự hóa biển Đông.

Điểm dừng chân đầu tiên của ông Austin là Singapore, sau đó đến Việt Nam và Philippines. Trong chuyến thăm, theo trang phân tích địa chính trị Foreign Brief, Bộ trưởng Austin nhiều khả năng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác nội khối Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đối với yêu sách hàng hải phi pháp của Bắc Kinh.

Bên cạnh đó, ông chủ Lầu Năm Góc có thể sẽ khuyến nghị tăng cường hợp tác giữa các lực lượng tuần duyên Mỹ và ASEAN nhằm đối phó chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc - những hành động gây căng thẳng nhưng dưới mức châm ngòi chiến tranh, như triển khai lượng lớn tàu dân quân núp bóng tàu cá hay xây đảo nhân tạo phi pháp.

Tàu dân quân núp bóng tàu cá Trung Quốc neo đậu gần khu vực Đá Ba Đầu (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam) hồi tháng 3 Ảnh: REUTERS

Trong cuộc họp báo trước thềm chuyến công du, Bộ trưởng Austin ngày 21-7 nhấn mạnh tầm quan trọng của một biển Đông tự do và rộng mở đối với đồng minh, đối tác của Mỹ tại Đông Nam Á nói riêng và thế giới nói chung.

Bộ trưởng Austin tuyên bố sẽ làm việc với đồng minh, đối tác để bảo đảm tự do hàng hải, hàng không và mọi hoạt động hợp pháp trên vùng biển này và không bị ảnh hưởng bởi tham vọng của Trung Quốc.

Cùng ngày, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana cho biết người đồng cấp Mỹ dự kiến có mặt tại Philippines trong ngày 29 và 30-7. Xuyên suốt quãng thời gian này, theo ABS-CBN News, Bộ trưởng Lorenzana và Bộ trưởng Austin có kế hoạch tập trung bàn bạc Thỏa thuận các lực lượng thăm viếng quân sự (VFA), vốn đang bị đe dọa sau tuyên bố hủy bỏ của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte vào năm ngoái.

Theo Bộ trưởng Lorenzana, Philippines không có ý định thay đổi VFA mà chỉ muốn bổ sung phụ lục giải quyết một vài nỗi lo liên quan đến thỏa thuận hiện hành. Hiệp ước Phòng thủ chung (MDT) cùng những khía cạnh khác trong quan hệ Manila - Washington và tình hình biển Đông nhiều khả năng cũng sẽ được thảo luận, Bộ trưởng Lorenzana cho biết thêm.

Là một yếu tố then chốt trong liên minh an ninh Manila - Washington, VFA đề ra các quy tắc liên quan đến việc Mỹ điều quân đến Philippines. Tuy nhiên, thỏa thuận này cũng làm dấy lên nhiều tranh cãi, khi một vài ý kiến cho rằng VFA là biểu tượng về sự lệ thuộc của Philippines đối với Mỹ.

Theo tạp chí The Diplomat, tuyên bố của Bộ trưởng Lorenzana cho thấy thỏa thuận này nhiều khả năng "sống sót" trong nhiệm kỳ 6 năm duy nhất của Tổng thống Duterte và một khi ông chủ Điện Malacanang kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022, quan hệ Manila - Washington sẽ thân thiện trở lại. n

CAO LỰC