Minh bạch xuất xứ, nâng cao sức cạnh tranh ngành hàng tiêu dùng nhanh

Tăng trưởng nhanh, dư địa lớn

Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) đang giữ vai trò thiết yếu trong nền kinh tế với tốc độ tăng trưởng trung bình 10% mỗi năm giai đoạn 2021 - 2024. Theo Bộ Công Thương, ngành hàng tiêu dùng nhanh đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, cung ứng các sản phẩm thiết yếu như thực phẩm, đồ uống, hàng vệ sinh cá nhân, chăm sóc sức khỏe... và có ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng sống của người dân.

Cùng với sự phục hồi kinh tế sau đại dịch, thị trường tiêu dùng đang chuyển dịch mạnh theo xu hướng "xanh, sạch, lành mạnh". Người tiêu dùng ngày càng chú trọng tới yếu tố an toàn thực phẩm, quy trình sản xuất và nguồn gốc nguyên liệu.

Sản phẩm tiêu dùng nhanh là một trong những mặt hàng tăng trưởng rất nhanh, liên tục tăng trưởng ở mức hai con số trong nhiều năm qua. Ảnh: Thành An

Theo bà Trần Diệu Hương - Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), giai đoạn 2021 - 2024, tổng mức bán lẻ ngành FMCG tăng trung bình 6%/năm, trong bối cảnh GDP năm 2024 tăng 7,09%, dự báo năm 2025 đạt 8%. Song song hệ thống phân phối hiện đại và thương mại điện tử tăng trưởng mạnh. Năm 2024, thương mại điện tử tăng trên 22%, dự kiến chiếm 10% tổng mức bán lẻ năm 2025.

Đánh giá của Bộ Công Thương cho thấy, ngành FMCG đóng góp lớn vào tổng mức bán lẻ, tác động trực tiếp đến ổn định xã hội và an ninh tiêu dùng. Một thị trường FMCG lành mạnh giúp đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng cho người dân.

Nhiều chính sách phát triển ngành hàng tiêu dùng nhanh đã được ban hành là những nền tảng quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, bà Hương cũng cho rằng, các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản như thiếu vốn, nhân lực công nghệ, hạ tầng chưa đồng bộ và áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt về giá, chất lượng, dịch vụ và thị phần.

Ngoài ra, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm ngày càng cao cũng đặt ra thách thức lớn cho doanh nghiệp trong quá trình thích nghi với thị trường mới.

Doanh nghiệp chuyển hướng phát triển bền vững

Trước những thay đổi nhanh chóng của thị trường, nhiều doanh nghiệp tiêu dùng nhanh đang lựa chọn chiến lược phát triển bền vững, lấy minh bạch và an toàn làm trọng tâm.

Bà Phạm Huyền Trang - Giám đốc ngành hàng của Công ty Cổ phần Dịch vụ Thương mại WinCommerce khẳng định: "Phát triển bền vững là kim chỉ nam trong mọi hoạt động vận hành của doanh nghiệp".

Theo bà Trang, doanh nghiệp ưu tiên hợp tác với các nhà cung cấp có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, thông qua hệ thống kiểm soát chất lượng chặt chẽ, đồng bộ. WinCommerce cũng khuyến khích đối tác áp dụng các tiêu chuẩn như VietGAP, GlobalGAP để đảm bảo an toàn và minh bạch cho người tiêu dùng.

Không chỉ dừng ở khâu phân phối, đơn vị này còn triển khai xây dựng các vùng nguyên liệu liên kết theo mô hình chuỗi giá trị bền vững, phối hợp cùng nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp sản xuất để đưa ra thị trường những sản phẩm ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường.

Sự chuyển đổi trong tư duy kinh doanh, từ ngắn hạn sang dài hạn, từ tối ưu chi phí sang tối ưu giá trị đang trở thành xu hướng nổi bật trong lĩnh vực hàng tiêu dùng nhanh.

Minh bạch thông tin nguồn gốc, xuất xứ

Song song với sự phát triển, ngành hàng tiêu dùng nhanh cũng đang đối mặt với vấn đề nhức nhối là tình trạng hàng giả, hàng nhái và nhãn mác thiếu minh bạch. Ông Vũ Văn Trung - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho biết, hàng giả không chỉ xuất hiện ở các kênh phân phối truyền thống mà còn lan rộng trên các sàn thương mại điện tử, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Hướng dẫn người tiêu dùng phân biệt hàng thật, tránh hàng giả. Đức Duy

Theo ông Trung, các đối tượng kinh doanh hàng giả thường trà trộn tinh vi vào hàng thật, chào bán với mức giá thấp để đánh vào tâm lý chuộng rẻ của một bộ phận người tiêu dùng.

"Không ít người mua hàng vì giá thấp mà không nhận ra mình đang vô tình tiếp tay cho hành vi kinh doanh phi pháp", ông nói.

Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam thời gian qua đã tiếp nhận nhiều phản ánh qua tổng đài hotline và ứng dụng trực tuyến, sau đó chuyển đến bộ phận chuyên trách tại 57 tỉnh, thành phố để xử lý theo quy định.

Trước đó, tại hội thảo "Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại đa kênh" do Báo Công Thương tổ chức ngày 25/6, các chuyên gia tại hội thảo cũng chỉ ra tình trạng nhiều sản phẩm ghi nhãn "đóng gói tại Việt Nam" nhưng không công khai rõ ràng nguồn gốc nguyên liệu.

Một số sản phẩm sử dụng các cụm từ như "phối trộn tại", "hoàn tất tại" hoặc "cơ sở đóng gói" trên bao bì nhập khẩu không cung cấp đủ thông tin về xuất xứ nguyên liệu, vi phạm quyền được biết thông tin chính xác của người tiêu dùng.

Do đó, các chuyên gia kiến nghị, bổ sung yêu cầu ghi rõ nguồn gốc nguyên liệu chính trên nhãn thực phẩm chế biến, đặc biệt là gia vị như bột ngọt, đường, muối. Nếu nguyên liệu nhập khẩu từ nhiều quốc gia, phải liệt kê theo tỷ trọng từ cao đến thấp.

Bên cạnh đó, làm rõ tiêu chí "sản xuất tại Việt Nam" và "đóng gói tại Việt Nam" để tránh nhầm lẫn. Các sản phẩm "đóng gói tại Việt Nam" phải công khai xuất xứ nguyên liệu.

Doanh nghiệp cần chủ động công khai thông tin về nguồn gốc nguyên liệu và nhà cung cấp. Thời gian qua, một số thương hiệu lớn hiện đã triển khai công khai thông tin minh bạch như Vedan, Ajinomoto, đường Biên Hòa, Tường An… với việc ghi rõ địa điểm nhà máy và tích hợp mã QR xác thực.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có bao bì rõ ràng và thông tin truy xuất minh bạch.

Cả nước vừa trải qua tháng cao điểm chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc. Trong đó, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều vụ hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ trong lĩnh vực thực phẩm, thuốc chữa bệnh, hàng tiêu dùng nhanh...Trong tháng vừa qua, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã kiểm tra 4.000 trường hợp, trong đó, có hơn 3.000 trường hợp vi phạm. Vi phạm lớn nhất là về an toàn thực phẩm.

Chí Tâm