Khởi đầu mới cho những thay đổi

Động thái này cho thấy mối quan hệ tưởng chừng như “rơi vào trạng thái hôn mê sâu” suốt thời gian dài đang có dấu hiệu hồi sinh, gợi lên hy vọng về một giai đoạn đối thoại mới giữa hai cường quốc.

Bấy lâu nay, các nhà phân tích và chính trị gia ở cả Nga và phương Tây đều cho rằng, cuộc đối đầu giữa Mỹ và Nga là điều tất yếu trong bối cảnh cạnh tranh quyền lực toàn cầu. Một số chiến lược gia Mỹ xem Nga như một đối thủ không thể không tồn tại. Trong khi đó, một số quốc gia có quan hệ thân thiện với Nga lại đưa ra cảnh báo với Moscow rằng, bất kỳ sự tiếp cận nào với Washington cũng sẽ là một cái bẫy.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Donald Trump tại một cuộc gặp.

Tuy nhiên, những tuần qua chứng kiến sự đảo ngược đáng chú ý khi hai bên bắt đầu ngồi vào bàn đàm phán. Điều này cho thấy, không có điều gì trong địa chính trị là được định sẵn và hoàn toàn cố định. Bắt đầu từ cuộc đàm phán tại Riyadh. Sự kiện này làm lung lay giả định lâu nay về sự thống nhất của cái gọi là “tập thể phương Tây”. Trong nhiều năm, giới hoạch định chính sách Nga tin rằng, chính trị toàn cầu được kiểm soát bởi một cấu trúc quyền lực “Anh - Mỹ” tập trung, vận hành liền mạch từ Washington đến Brussels. Tuy nhiên, sự phân hóa trong nội bộ phương Tây ngày càng rõ rệt, đặc biệt là từ thời kỳ Tổng thống Donald Trump. Ngay tại Washington, sự chia rẽ giữa các phe phái chính trị cũng tạo ra những biến động khó lường trong chính sách đối ngoại. Theo khảo sát năm 2024 từ Pew Research và Eurobarometer, mức độ ủng hộ của các quốc gia châu Âu đối với chính sách đối ngoại của Mỹ đang suy giảm. Điều này cho thấy sự phân hóa trong đồng thuận xuyên Đại Tây Dương đang mở ra những khoảng trống chiến lược mà Nga có thể khai thác. Giới chính trị gia Nga đánh giá sự phân hóa này là một cơ hội. Theo họ, sự rạn nứt trong đồng thuận xuyên Đại Tây Dương mở ra những khoảng trống mà một năm trước còn chưa tồn tại. Theo khảo sát từ Pew Research và Eurobarometer, mức độ ủng hộ của các quốc gia châu Âu đối với chính sách đối ngoại của Mỹ đang có xu hướng giảm dần trong những năm gần đây, cho thấy sự phân hóa ngày càng rõ rệt.

Trong bối cảnh đó, nếu các cuộc đàm phán tiến triển tích cực, một thỏa thuận hợp lý có thể giúp giảm căng thẳng và định hình lại cục diện địa chính trị trong nhiều năm tới. Ngược lại, thất bại trong đàm phán có thể dẫn tới leo thang căng thẳng, ảnh hưởng tới sự gắn kết của NATO và các liên minh quốc tế khác. Đáng chú ý, Nga hiện đang ở một vị thế mạnh mẽ hơn nhiều so với những năm 1990, khi mà ảnh hưởng toàn cầu đã được củng cố thông qua các liên minh kinh tế và quân sự như BRICS và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Điều này mang lại cho Moscow sự tự tin lớn hơn khi bước vào bàn đàm phán. Để đạt được điều này, cả Nga và Mỹ đều đang tính toán kỹ lưỡng các chiến lược ngoại giao nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia trong bối cảnh trật tự quốc tế biến động. Chính quyền của Tổng thống Donald Trump hiện nay đang gặp áp lực từ nội bộ và các đồng minh châu Âu về cách tiếp cận với Nga. Cả Nga và Mỹ đều sở hữu những nhà đàm phán dày dạn kinh nghiệm như Ngoại trưởng Sergei Lavrov và Thư ký Tổng thống Yury Ushakov (Nga) hay Ngoại trưởng Marco Rubio và Đặc phái viên về Trung Đông Steve Witkoff (Mỹ). Điều này hứa hẹn những cuộc đàm phán kịch tính và nhiều bất ngờ trong thời gian tới.

Tựu trung lại, trong địa chính trị, không có gì là cố định. Điều quan trọng là sự linh hoạt trong chiến lược và khả năng nắm bắt thời cơ của các nhà lãnh đạo. Lịch sử đã chứng minh rằng các bước ngoặt lớn trong quan hệ quốc tế thường xuất phát từ những cuộc đàm phán quyết định, khi các bên đều nhận thức được tầm quan trọng của sự nhượng bộ và hợp tác chiến lược. Nếu Nga và Mỹ có thể đạt được một thỏa thuận vừa bảo vệ lợi ích quốc gia vừa giúp giảm căng thẳng, đây sẽ là bước ngoặt lớn trong quan hệ quốc tế, định hình lại trật tự toàn cầu. Ngược lại, nếu đàm phán thất bại, căng thẳng có thể leo thang, ảnh hưởng trực tiếp tới an ninh khu vực và quốc tế. Không chỉ Nga và Mỹ, mà các nước đồng minh, đối tác khu vực như Trung Quốc, EU và các quốc gia Trung Đông cũng sẽ phải điều chỉnh chiến lược để thích ứng với những thay đổi trong cán cân quyền lực toàn cầu. Cả thế giới đang dõi theo từng động thái trong cuộc đàm phán Mỹ-Nga lần này, bởi mọi diễn biến đều có thể tác động sâu rộng tới cục diện địa chính trị toàn cầu, tạo ra những biến động lớn không chỉ trong ngắn hạn mà còn trong dài hạn.

Khổng Hà