Hy Lạp trước bài toán chuyển Mirage 2000-5 cho Ukraine: Ngã rẽ giữa cam kết NATO và an ninh quốc gia
Khi NATO đề nghị Hy Lạp chuyển giao các tiêm kích Mirage 2000-5 cho Ukraine, Athens đối mặt một quyết định khó: củng cố tình đoàn kết trong khối hay bảo toàn năng lực răn đe quốc gia? Đằng sau yêu cầu này là một ván cờ địa chính trị phức tạp, nơi mỗi chiếc máy bay không chỉ mang sức mạnh quân sự mà còn là thông điệp ngoại giao.
Từ nhiều năm nay, Mirage 2000-5 là niềm tự hào của Không quân Hy Lạp. Được chế tạo bởi Pháp, loại máy bay này sở hữu radar RDY-2 hiện đại, có khả năng khóa nhiều mục tiêu cùng lúc và trang bị tên lửa không đối không MICA, giúp Athens duy trì ưu thế nhất định trên bầu trời Aegean trước lực lượng không quân Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, trong bối cảnh NATO đẩy mạnh hỗ trợ Ukraine đối phó với Nga, Hy Lạp đang được vận động xem xét chuyển một phần số Mirage 2000-5 của mình cho Kyiv.
Với Ukraine, đây sẽ là sự bổ sung đáng kể cho không quân vốn đang phụ thuộc vào các dòng máy bay MiG-29 và Su-27 cũ kỹ. Nhưng với Athens, điều đó lại là một bài toán đầy rủi ro.
Nếu đồng ý, Hy Lạp sẽ ghi điểm trong mắt các đồng minh phương Tây. Việc cung cấp Mirage 2000-5 sẽ thể hiện vai trò chủ động, sẵn sàng chia sẻ gánh nặng của NATO trong việc hỗ trợ Ukraine.
Đồng thời, đây cũng là cơ hội để Athens tái cấu trúc lực lượng không quân, từng bước loại bỏ dòng máy bay đã phục vụ hàng chục năm, mở đường cho việc thay thế bằng tiêm kích Rafale hoặc F-35 trong tương lai.
Trên phương diện ngoại giao, một quyết định chuyển giao có thể giúp Hy Lạp củng cố quan hệ với Pháp — quốc gia vừa là đối tác cung cấp Mirage 2000-5, vừa là nguồn cung cấp Rafale hiện nay.
Việc “nhả” Mirage có thể đi kèm các thỏa thuận hỗ trợ kỹ thuật, tài chính hoặc chính trị từ Paris, giúp Athens hiện đại hóa lực lượng và khẳng định vị thế trong Liên minh châu Âu.
Song, cái giá của hành động đó không nhỏ. Trước hết, Hy Lạp vẫn đang trong tình trạng căng thẳng với Thổ Nhĩ Kỳ – quốc gia sở hữu lực lượng không quân mạnh hơn cả về số lượng lẫn kinh nghiệm tác chiến.
Mirage 2000-5 đóng vai trò then chốt trong chiến lược răn đe của Athens tại Aegean, nơi hai bên thường xuyên có những vụ chạm trán trên không.
Nếu Hy Lạp chuyển một phần đáng kể phi đội Mirage sang Ukraine mà chưa có phương án thay thế, nước này sẽ đối mặt nguy cơ suy yếu tạm thời trong năng lực phòng thủ. Trong bối cảnh quan hệ với Ankara vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn, điều này là một rủi ro thực sự về an ninh quốc gia.
Thêm vào đó, Moscow có thể coi hành động này là một bước leo thang. Nga đã nhiều lần cảnh báo rằng việc cung cấp chiến đấu cơ cho Ukraine sẽ bị xem là hành động “tham chiến gián tiếp”.
Athens, vốn vẫn duy trì một mức quan hệ ngoại giao nhất định với Nga vì lợi ích năng lượng và du lịch, có thể chịu sức ép phản ứng hoặc trả đũa từ Moscow.
Một khía cạnh khác thường bị đánh giá thấp là vấn đề hậu cần. Mirage 2000-5 là hệ thống phức tạp, đòi hỏi bảo trì chuyên sâu và phụ tùng đặc chủng từ Pháp.
Dù Ukraine có kinh nghiệm vận hành nhiều loại vũ khí phương Tây, nhưng để làm chủ dòng tiêm kích này, Kyiv cần ít nhất vài tháng huấn luyện phi công và kỹ sư bảo dưỡng.
Nếu không có gói hỗ trợ kỹ thuật đầy đủ, việc tiếp nhận Mirage có thể biến thành gánh nặng. Pháp, trong trường hợp này, sẽ phải tham gia sâu hơn vào quá trình đào tạo và cung ứng phụ tùng — điều mà Paris vẫn đang cân nhắc để tránh vượt “lằn ranh đỏ” trong quan hệ với Moscow.
Athens có thể chọn hướng đi trung gian: chỉ chuyển số lượng hạn chế máy bay, chủ yếu là phiên bản đã gần hết niên hạn khai thác, đồng thời đàm phán nhận lại gói hỗ trợ hoặc hợp đồng Rafale ưu đãi từ Pháp.
Một kịch bản khác là Hy Lạp cho phép chuyển Mirage qua bên thứ ba – chẳng hạn để Pháp tái xuất chúng cho Ukraine, giúp Athens tránh rủi ro trực tiếp.
Ngoài ra, Hy Lạp có thể tiếp tục hỗ trợ Ukraine bằng cách khác, như cung cấp đạn pháo, xe thiết giáp hoặc thiết bị radar. Đây là giải pháp an toàn hơn, vừa thể hiện tinh thần đồng minh, vừa tránh ảnh hưởng tới khả năng phòng thủ khu vực.
Về bản chất, câu chuyện Mirage 2000-5 phản ánh một nghịch lý quen thuộc của NATO: sự khác biệt giữa khả năng thực tế của từng quốc gia thành viên và áp lực chính trị phải “đồng lòng” trong chiến tranh.
Với Hy Lạp, việc lựa chọn không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn là quyết định định hình vị thế quốc gia trong khối.
Nếu đồng ý chuyển giao, Athens sẽ thể hiện vai trò chủ động, song phải đánh đổi bằng sự giảm thiểu tạm thời khả năng phòng thủ.
Nếu từ chối, Hy Lạp bảo toàn sức mạnh quốc gia, nhưng có thể đối mặt với chỉ trích rằng họ chưa chia sẻ đủ gánh nặng của NATO.
Trong bối cảnh chiến tranh Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc, mỗi quyết định hỗ trợ đều trở thành dấu ấn chính trị.
Với Hy Lạp, chiếc Mirage 2000-5 giờ đây không chỉ là vũ khí bay trên bầu trời — mà là phép thử cho khả năng cân bằng giữa cam kết đồng minh và lợi ích dân tộc.
