HNX có vai trò thế nào trong 'đại án' Tân Hoàng Minh?

TAND TP Hà Nội quyết định ngày 19/3 sẽ xét xử bị cáo Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Tân Hoàng Minh và con trai là Đỗ Hoàng Việt, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Tân Hoàng Minh về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Phiên tòa dự kiến diễn ra trong 20 ngày do Thẩm phán Nguyễn Xuân Văn làm chủ tọa phiên tòa.

Hành vi phạm tội của bị cáo Đỗ Anh Dũng thể hiện qua việc, thông qua các công ty con phát hành 9 gói trái phiếu riêng lẻ để chiếm đoạt hơn 8.600 tỷ đồng của 6.600 nhà đầu tư.

Bị cáo Đỗ Anh Dũng và con trai là bị cáo Đỗ Hoàng Việt.

HNX có vai trò thế nào trong vụ Tân Hoàng Minh?

Bên cạnh việc làm rõ trách nhiệm các cá nhân ở doanh nghiệp, CQĐT tiến hành xác minh tại cơ quan quản lý. Trong kết luận của CQĐT có nhắc đến vai trò của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).

HNX đơn vị thành viên của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam, được Bộ Tài chính giao nhiệm vụ tiếp nhận nội dung công bố thông tin doanh nghiệp phát hành trái phiếu và thực hiện trách nhiệm theo quy định.

Tại kết luận của CQĐT nêu: Căn cứ chức năng, nhiệm vụ như trên, đối với các gói trái phiếu riêng lẻ của các Công ty Ngôi Sao Việt, Soleil, Cung Điện Mùa Đông phát hành năm 2021 - 2022, HNX đã thực hiện như sau:

Tiếp nhận việc công bố thông tin trước mỗi đợt phát hành và công bố thông tin kết quả phát hành của các gói trái phiếu doanh nghiệp: các tổ chức phát hành gửi hồ sơ đăng ký sử dụng hệ thống chuyên trang công bố thông tin đến HNX, qua Phòng Thị trường trái phiếu để được cấp tài khoản, mật khẩu sử dụng chuyên trang công bố thông tin.

Trụ sở Tập đoàn Tân Hoàng Minh thời điểm bị khám xét.

Sau khi được cấp tài khoản, mật khẩu thì các tổ chức phát hành thực hiện thông báo, công bố thông tin liên quan đến các gói trái phiếu, gồm công bố thông tin trước đợt phát hành theo Điều 19 (Công bố thông tin trước đợt chào chào bán trái phiếu của doanh nghiệp).

Sau khi tiếp nhận báo cáo thông qua hình thức trực tuyến, HNX kiểm tra thủ tục báo cáo theo biểu mẫu, hồ sơ (bản scan) kèm theo và thực hiện công bố công khai lên chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp.

Đối với 9 gói trái phiếu của các công ty thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh thì có 08 gói trái phiếu đã hoàn thiện công bố thông tin trước đợt trái phiếu phát hành và công bố thông tin kết quả phát hành, gồm 02 gói Ngôi Sao Việt (800 tỷ đồng và 1.900 tỷ đồng), 03 gói Soleil (800 tỷ đồng, 450 tỷ đồng và 500 tỷ đồng), 03 gói Cung Điện Mùa Đông (254 tỷ đồng, 196 tỷ đồng, 3.230 tỷ đồng).

Riêng đối với gói Cung Điện Mùa Đông 1.900 tỷ đồng thì Công ty này mới công bố thông tin trước đợt phát hành tháng 3/2022 nhưng chưa có công bố thông tin kết quả phát hành do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ra quyết định hủy các đợt phát hành (đối với cả 09 gói trái phiếu trên).

HNX chưa được phân công nhiệm vụ tổ chức và giám sát trái phiếu tại thời điểm 2021- 2022

Đối với nhiệm vụ tổ chức và giám sát giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ: Tại thời điểm năm 2021-2022, HNX chưa triển khai tổ chức và giám sát việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp nghiệp riêng lẻ do chưa được Bộ Tài chính phân công thực hiện.

Đối với chức năng, nhiệm vụ quản lý, giám sát thực hiện chế độ công bố thông tin và báo cáo với doanh nghiệp phát hành, tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành và tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu: Qua giám sát chế độ công bố thông tin, HNX đã phát hiện 1 trường hợp Công ty Ngôi Sao Việt chậm công bố thông tin trước đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp đối với gói trái phiếu 800 tỷ đồng. Cụ thể, thời gian dự kiến phát hành là ngày 5/7/2021 nhưng khi báo cáo lên HNX là 8/7/2021, HNX đã có công văn số 546/SGDHN-TTTP ngày 13/4/2022 yêu cầu doanh nghiệp giải trình và báo cáo UNCKNN. Ngoài ra, đối với việc phát hành các gói trái phiếu riêng lẻ khác của các công ty thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh, HNX không phát hiện vi phạm nào khác của tổ chức phát hành và tổ chức liên quan.

Đối với các tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành và tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu là các công ty chứng khoán: định kỳ 6 tháng hàng năm, các tổ chức này gửi báo cáo theo biểu mẫu. HNX căn cứ báo cáo của các tổ chức này để tổng hợp chung về tình hình thị trường và định kỳ báo cáo lên UBCKNN và Bộ Tài chính theo quy định.

Việc phân công cán bộ tiếp nhận, theo dõi công bố thông tin trái phiếu của các tổ chức phát hành được lãnh đạo Phòng Thị trường trái phiếu phân công cho cán bộ trực hằng ngày để tiếp nhận thực hiện, kiểm tra rà soát việc công bố thông tin đúng biểu mẫu hồ sơ đính kèm thì đồng ý đưa lên hệ thống, không qua lãnh đạo phòng hoặc lãnh đạo HNX phê duyệt. Bộ Tài chính, UBCKNN và HNX không có quy định về quy trình, thủ tục, thời hạn kiểm tra, rà soát để đồng ý hay không đồng ý tiếp nhận công bố thông tin của doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Kết quả ghi lời khai Lê Xuân Tùng và Lê Xuân Lịch, chuyên viên vòng Thị trường Trái phiếu HNX: Quá trình trực hệ thống chuyên trang thông tin trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, các cá nhân này được Lãnh đạo phòng phân công tiếp nhận công bố thông tin phát hành trái phiếu riêng lẻ của các công ty Ngôi sao Việt, Soleil và Cung điện Mùa Đông. Quá trình tiếp nhận thông báo đã kiểm tra, xác định việc gửi thông báo của các doanh nghiệp phát hành lên chuyên trang thông tin là đảm bảo theo mẫu, hồ sơ, theo quy trình, quy định không phỉa làm việc trực tiếp với doanh nghiệp, kiểm tra nội dung, tính chất hồ sơ.

Theo các quy định pháp luật, đối với việc phát hành các gói trái phiếu riêng lẻ của các công ty thuộc Tân Hoàng Minh, HNX chỉ tiếp nhận công bố thông tin trước đợt phát hành, kết quả đợi phát hành của tổ chức phát hành và báo cáo định kỳ của đại lý đăng ký, lưu ký trái phiếu mà không phải phê duyệt hồ sơ phát hành, quản lý, giám sát việc giao dịch mua trái phiếu.

Căn cứ quy định pháp luật hiện hành về vai trò, trách nhiệm của HNX trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và tài liệu điều tra đến nay chưa đủ cơ sở xác định hành vi sai phạm của các cá nhân liên quan.

Tuy nhiên, căn cứ vào các quy định của Nghị định 153/2020 thấy HNX còn có "nhiệm vụ tổ chức và giám sát việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ" nhưng trên thực tế, Bộ Tài chính đến nay vẫn không phân công, hướng dẫn thủ tục nghiệp vụ để HNX chưa triển khai tổ chức và giám sát việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Nhiệm vụ của HNX vẫn đang thực hiện theo Thông báo số 284/TB-BTC ngày 19/3/2019 của Bộ Tài chính theo Nghị Định 163/2018, không còn phù hợp với thực tiễn và quy định của pháp luật, cần kiến nghị Bộ Tài chính, UBCK và HNX khẩn trương có biện pháp điều chỉnh quy định liên quan, có quy trình để HNX thực hiện "nhiệm vụ tổ chức và giám sát việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ" đảm bảo trái phiếu doanh nghiệp được giao dịch công khai, minh bạch, đúng quy định pháp luật, phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật.

Nhị Hà