Gỡ vướng trong đầu tư, xây dựng chợ: Phân cấp, dành chủ động cho địa phương

Nghị định số 60/2024/NĐ-CP ngày 5-6-2024 của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ với nhiều điểm mới sẽ tháo gỡ những nút thắt về vốn, đẩy mạnh phân cấp, tạo sự chủ động cho các địa phương.

Khách mua hàng tại chợ đầu mối phía Nam (quận Hoàng Mai). Ảnh: Quang Minh

Tháo gỡ nút thắt về vốn

Thành phố Hà Nội hiện có 455 chợ, trong đó có 15 chợ hạng 1; 59 chợ hạng 2; 350 chợ hạng 3; 31 chợ chưa phân hạng. Có 2 chợ đầu mối Minh Khai và chợ đầu mối phía Nam và 5 chợ đang hoạt động có tính chất đầu mối gồm: Chợ Long Biên chuyên hoa, quả, rau các loại; chợ thủy sản Yên Sở; chợ gia cầm Hà Vĩ; chợ vải Nành; chợ hoa Quảng An.

Trong giai đoạn vừa qua, công tác phát triển và quản lý chợ trên địa bàn thành phố Hà Nội còn một số hạn chế, trong đó có công tác đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp hệ thống chợ. Các chợ thành thị do nhà nước đầu tư đã xuống cấp, không thu hút được xã hội hóa, cần cải tạo, nâng cấp nhưng không đầu tư được từ ngân sách nhà nước. Một số địa phương có khả năng tự cân đối ngân sách để đầu tư nâng cấp chợ trên địa bàn nhưng không thể triển khai do vướng mắc trong thực tiễn và mâu thuẫn với các quy định của Nghị định về chợ.

Phó Giám đốc phụ trách Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Kiều Oanh cho biết, Nghị định số 60/2024/NĐ-CP ngày 5-6-2024 của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ (được ban hành thay thế các Nghị định: Số 02/2003/ NĐ-CP và Nghị định số 114/2009/ NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ) gồm 5 Chương, 38 Điều với nhiều điểm mới đã góp phần tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong đầu tư xây dựng chợ bằng nguồn ngân sách (đầu tư công) cho tất cả các hạng chợ 1, 2, 3.

Trước đây, Nghị định số 02/2003/ NĐ-CP và Nghị định số 114/2009/ NĐ-CP về phát triển và quản lý chợ, quy định vốn đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước được đầu tư đối với một số loại chợ và tại một số địa bàn nhất định. Cụ thể, vốn từ ngân sách địa phương hỗ trợ đầu tư xây dựng các chợ đầu mối nông sản, thực phẩm và chợ hạng 2, hạng 3 ở địa bàn nông thôn, miền núi, hải đảo. Vốn từ ngân sách trung ương hỗ trợ đầu tư chợ đầu mối chuyên doanh hoặc tổng hợp bán buôn hàng nông sản, thực phẩm, chợ trung tâm các huyện thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn, chợ biên giới và chợ dân sinh xã của các huyện thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.

“Với quy định hiện nay, Nghị định số 60/2024/NĐ-CP đã tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong việc sử dụng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước để đầu tư phát triển chợ đặc biệt từ việc sử dụng ngân sách địa phương”, bà Nguyễn Kiều Oanh cho biết.

Nâng cao hiệu quả công tác quản lý

Triển khai Nghị định số 60/2024/ NĐ-CP của Chính phủ, UBND thành phố Hà Nội đã giao Sở Công Thương, các sở, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã và các đơn vị có liên quan nghiên cứu thay thế Quyết định số 28/2018/QĐ-UBND ngày 16-11-2018 về phát triển và quản lý chợ trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Bà Nguyễn Kiều Oanh cho biết, về phía địa phương còn gặp một số khó khăn, vướng mắc trong triển khai nghị định. Cụ thể, về cơ quan quản lý nhà nước đối với tài sản kết cấu hạ tầng chợ, theo quy định cũ, Sở Công Thương là cơ quan thường trực tham mưu giúp UBND thành phố triển khai các nội dung liên quan đến phát triển và quản lý mạng lưới chợ trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, đối với các chợ do ngân sách đầu tư là tài sản công, UBND cấp tỉnh và cấp huyện giao cơ quan tài chính cùng cấp giúp UBND thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước đối với tài sản công quy định; đồng thời, trực tiếp quản lý, xử lý đối với một số loại tài sản công theo quy định. Do đó, hiện nay đang khó khăn trong việc xác định cơ quan thường trực quản lý nhà nước đối với tài sản kết cấu hạ tầng chợ là ngành Công Thương hay ngành Tài chính.

Bên cạnh đó, theo quy định của Nghị định số 60/2024/NĐ-CP và thực tế hiện nay, UBND cấp xã là một trong các trường hợp được giao tài sản kết cấu hạ tầng chợ; UBND cấp xã sẽ là cơ quan đứng ra thu giá dịch vụ sử dụng diện tích bán hàng tại chợ, tuy nhiên, không được xuất hóa đơn theo quy định của Luật Giá. Với mục tiêu phục vụ nhu cầu dân sinh, đầu tư kinh doanh, khai thác chợ hiệu quả không cao, do đó khó thu hút được xã hội hóa. Với những chợ đã chuyển đổi mô hình quản lý cũng không đủ khả năng duy trì, nâng cấp, cải tạo chợ. Trong điều kiện nguồn lực Nhà nước có hạn, việc kêu gọi xã hội hóa đầu tư kinh doanh, khai thác chợ là rất cần thiết. Sở Công Thương đề nghị các bộ nghiên cứu tham mưu Chính phủ có các cơ chế hỗ trợ (về miễn, giảm tiền thuê đất, về ưu đãi lãi suất cho vay đối với đầu tư xây dựng chợ…) đối với các doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia đầu tư xây dựng, quản lý, kinh doanh, khai thác chợ bảo đảm giảm chi phí đầu vào, bảo đảm an sinh, ổn định xã hội.

Thực tế, còn tồn tại nhiều chợ do doanh nghiệp, hợp tác xã quản lý, song trong quá trình hoạt động, khai thác chợ lại không bảo đảm theo phương án bố trí ngành hàng, nội quy được phê duyệt…Tuy nhiên, hiện nay chưa có chế tài xử phạt vi phạm trong quá trình hoạt động của chợ. “Đề nghị Bộ Công Thương tham mưu Chính phủ ban hành quy định xử phạt hành vi vi phạm trong hoạt động kinh doanh, khai thác chợ nhằm nâng cao hiệu lực của công tác quản lý nhà nước đối với tài sản kết cấu hạ tầng chợ”, bà Nguyễn Kiều Oanh nói.

Thanh Hiền