Giảm thủ tục xây dựng từ 1/7: Doanh nghiệp đón tín hiệu cải cách

Doanh nghiệp đón tín hiệu cải cách thủ tục hành chính.

Doanh nghiệp kỳ vọng giảm thủ tục ngay từ khâu lập dự án

Hồi cuối tháng 5, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng, trong đó có yêu cầu cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với các công trình thuộc dự án đã có quy hoạch chi tiết (tỉ lệ 1/500) hoặc các công trình thuộc khu vực đã phê duyệt thiết kế đô thị.

Ý tưởng bỏ giấy phép xây dựng thay bằng cơ chế hậu kiểm đang được đặt ra như một giải pháp giảm gánh nặng thủ tục, tiết kiệm chi phí và thời gian cho cả doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên, thực tiễn lại không đơn giản khi hệ thống pháp luật, quy hoạch và quản lý đô thị còn nhiều chồng chéo.

Với doanh nghiệp, giấy phép xây dựng không chỉ là một bước bắt buộc mà còn là nút thắt của tiến độ dự án. Theo ông Trần Thanh Bình - đại diện một doanh nghiệp bất động sản ở Bắc Giang, việc xin phép xây dựng một dự án thường kéo dài từ vài tháng đến cả năm, ảnh hưởng đến tính toán tài chính và cơ hội đầu tư.

“Tôi không đặt nặng chuyện bỏ hay không bỏ, cái cần nhất là minh bạch, rõ ràng, đúng luật và đúng thời gian. Nếu có cơ chế thay thế hiệu quả như đăng ký xây dựng kèm kiểm tra thiết kế và hậu kiểm chặt chẽ thì doanh nghiệp rất ủng hộ”, ông Bình nói.

Việc cắt giảm thủ tục hành chính sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án.

Ông Vũ Kim Giang, Chủ tịch HĐQT SGO Group cho rằng việc cắt giảm thủ tục hành chính, đặc biệt là cấp giấy phép xây dựng, sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án.

Với dự án nhà ở, doanh nghiệp hiện phải trải qua hàng loạt thủ tục sau khi được giao đất, từ lập báo cáo nghiên cứu khả thi đến thiết kế bản vẽ thi công và xin cấp phép xây dựng. Thông thường, một dự án sẽ có hai phần cấp phép: hạ tầng kỹ thuật và công trình trên đất.

Riêng việc xin cấp phép hạ tầng, ông Giang cho biết mất khoảng 4-6 tháng, còn phần công trình kéo dài 6-9 tháng. “Để rút ngắn thời gian, chúng tôi thường xin phép theo từng phần để thi công sớm”, ông cho hay.

Ông Giang nhận định nếu miễn cấp phép xây dựng cho dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn. Tuy nhiên, đi kèm là trách nhiệm lớn hơn khi hậu kiểm. Ông cũng đề xuất, việc chỉ bỏ thủ tục cấp phép vốn chỉ rút ngắn được 20-30 ngày chưa đủ mạnh. Muốn cải cách hiệu quả, cần tinh giản từ bước lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cũng cho rằng nên sớm bỏ quy định cấp phép xây dựng đối với các dự án bất động sản, nhà ở thương mại đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500.

Theo ông Châu, việc dự án đã được duyệt quy hoạch 1/500 nhưng vẫn phải xin phép mỗi lần san lấp mặt bằng, làm hạ tầng nội khu hay các công trình đã được bộ chuyên ngành phê duyệt vẫn phải xin giấy phép xây dựng là bất cập, gây kéo dài thủ tục và phát sinh “giấy phép con”.

Ủng hộ việc bỏ cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ, song ông Châu cho rằng việc này chưa dễ thực hiện do phần lớn đô thị tại Việt Nam chưa có quy hoạch chi tiết 1/500 hay thiết kế đô thị cho các tuyến phố. Ông dẫn chứng mô hình tại Mỹ - nơi người dân được tự xây nhà nếu tuân thủ đúng các quy định quy hoạch đã được duyệt như một hướng tham khảo.

Tuy nhiên, để áp dụng tại Việt Nam, ông Châu nhấn mạnh cần đẩy mạnh xã hội hóa công tác lập quy hoạch và ưu tiên thực hiện trước ở những khu vực có nhu cầu xây dựng cao, nhằm tạo nền tảng pháp lý rõ ràng thay thế cho thủ tục cấp phép hiện nay.

Chưa miễn giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ

Chưa đầy 1 tháng sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 78 về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng, trong đó chỉ đạo rõ phải cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với công trình thuộc dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc công trình thuộc khu vực đã phê duyệt thiết kế đô thị, luật sư Nguyễn Văn Đỉnh cho biết chỉ đạo này đã được thể chế hóa thành pháp luật và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7.

Vị luật sư cho hay nội dung sửa đổi này được quy định trong Luật Đường sắt (sửa đổi), vừa được Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày 27/6.

Cụ thể, miễn giấy phép xây dựng với công trình trong dự án có quy hoạch chi tiết. Theo đó, Điều 56 Luật Đường sắt (sửa đổi) đã sửa đổi một số quy định của Luật Xây dựng hiện hành, trong đó có sửa đổi điểm h khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng để quy định “Công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại khu vực có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt” thuộc trường hợp được miễn giấy phép xây dựng.

Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh: Từ 1/7, miễn giấy phép xây dựng với công trình trong dự án có quy hoạch chi tiết.

Đồng thời, Luật Đường sắt (sửa đổi) cũng bổ sung khoản 3a vào Điều 166 Luật Xây dựng (điều khoản chuyển tiếp): “3a. Công trình xây dựng đã được cấp giấy phép xây dựng trước ngày 1/7/2025 nhưng thuộc đối tượng được miễn giấy phép xây dựng theo quy định của luật này thì không phải điều chỉnh giấy phép xây dựng”.

“Như vậy, nếu công trình đã được cấp giấy phép xây dựng từ trước nhưng nay thuộc trường hợp miễn giấy phép xây dựng (gồm công trình trong dự án có quy hoạch chi tiết 1/500) thì chủ đầu tư không phải làm thủ tục điều chỉnh giấy phép xây dựng”, luật sư Nguyễn Văn Đỉnh thông tin.

Cũng theo luật sư, đa số các điều khoản của Luật Đường sắt (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, tuy nhiên điều khoản sửa đổi quy định về cấp giấy phép xây dựng nêu trên có hiệu lực từ ngày 1/7.

Ngoài ra, luật sư Nguyễn Văn Đỉnh cho biết thêm nội dung sửa đổi điểm h khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng chỉ áp dụng cho công trình thuộc dự án tại khu vực có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã được phê duyệt. Như vậy, các công trình nhà ở riêng lẻ (nhà dân, không nằm trong dự án đầu tư xây dựng) sẽ không/chưa được miễn giấp phép xây dựng, kể cả nếu xây dựng tại khu vực có thiết kế đô thị được phê duyệt.

“Như vậy, pháp luật vẫn chưa thể chế đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 78 ngày 29/5/2025. Có lẽ nội dung này sẽ cần phải tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động để đề xuất sửa đổi trong các chương trình lập pháp của Quốc hội tiếp sau”, ông nói.

Lệ Chi