Giảm điều kiện, người lao động được lợi

Bên cạnh đó, cũng có một số ý kiến khác nhau về một số vấn đề cần được làm rõ. Ở góc độ các chuyên gia lao động xã hội, việc giảm thời gian đóng này là giảm điều kiện tiếp cận BHXH cho không ít người lao động và sau này về già họ sẽ có lương hưu.

Tại phiên họp vừa qua, theo báo cáo về việc tiếp thu, giải trình dự án Luật BHXH sửa đổi, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, hiện có 2 loại ý kiến: Ý kiến thứ nhất tán thành với việc đề xuất giảm số năm đóng BHXH hưởng lương hưu xuống 15 năm; Thứ hai là đề nghị giữ 20 năm như hiện hành để bảo đảm lương nhận được không quá thấp, tạo sự hấp dẫn cho chế độ hưu trí về mức hưởng.

Giảm điều kiện, các đối tượng tham gia thị trường lao động muộn, lớn tuổi cũng sẽ có lương hưu.

Bà Nguyễn Thúy Anh cho biết, Thường trực Ủy ban Xã hội tán thành với loại ý kiến thứ nhất và thấy rằng, việc bảo đảm số năm tối thiểu tham gia BHXH mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa đủ để được hưởng chế độ hưu trí tối thiểu đầy đủ mà còn phải bảo đảm cả điều kiện về tuổi nghỉ hưu.

Quy định giảm số năm đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí sẽ hấp dẫn người lao động hơn, tỉ lệ bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH sẽ tăng trong trung và dài hạn. Từ đó tạo điều kiện cho người lao động nhiều tuổi có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH, cải thiện tính công bằng.

Việc điều chỉnh số năm tối thiểu đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu lần này là thực hiện theo tinh thần của Nghị quyết số 28. Ngoài ra, nếu giảm số năm đóng BHXH đối với nam từ 20 năm xuống 15 năm, mức hưởng tiền lương tối thiểu (mức sàn) đối với đối tượng này chỉ còn 33,75% so với mức lương đóng BHXH, nếu đóng BHXH 20 năm sẽ là 45% như hiện hành; đối với nữ là 15 năm và mức hưởng 45% như hiện hành.

Theo bà Thúy Anh, việc điều chỉnh giảm thời gian tham gia BHXH để được hưởng chế độ hưu trí với mức tối thiểu là cần thiết. Từ đó khuyến khích người lao động có quá trình tham gia BHXH không liên tục bảo lưu thời gian, chờ nhận lương hưu khi đến tuổi quy định, tạo cơ hội giữ người lao động ở lại trong hệ thống BHXH.

Theo ông Lê Đình Quảng, Phó ban Ban Chính sách – Pháp luật (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), dự thảo Luật BHXH sửa đổi giảm số năm đóng BHXH từ 20 năm xuống còn 15 năm là đang thực hiện đúng theo tinh thần của Nghị quyết 28-NQ/TW. Nghị quyết 28-NQ/TW đã nêu rõ sẽ sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí, cụ thể là việc giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới chỉ còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp cho người lao động, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH.

“Điều này là rất có lợi cho một số nhóm đối tượng lao động, nhất là các lao động lớn tuổi mới tham gia BHXH. Ví dụ một lao động khi 45 tuổi mới tham gia BHXH, thì khi đến nghỉ hưu là 60 tuổi với nữ hoặc 62 tuổi với nam, họ vẫn đủ điều kiện để hưởng lương hưu vì đã đủ 15 năm đóng BHXH. Với điều kiện cũ phải đủ 20 năm đóng BHXH mới được hưởng lương hưu thì những người này sẽ không đủ điều kiện để được hưởng lương hưu. Họ sẽ rất thiệt thòi. Đương nhiên câu chuyện của BHXH sẽ là có đóng, có hưởng, họ đóng ít năm thì sẽ hưởng ít hơn. Tuy vậy, chúng ta phải đặt ra vấn đề an sinh xã hội sau này, dù mức lương hưu của họ có thấp một chút nhưng vẫn còn hơn là không có gì. Gánh nặng an sinh cho xã hội cũng sẽ giảm xuống. Cùng với đó, tham gia BHXH khi về hưu, họ còn được miễn phí BHYT, các chế độ tử tuất khi về già. Như thế là người lao động sẽ được lợi”, ông Quảng phân tích.

Theo ông Quảng, dù vẫn còn một số ý kiến nhưng sẽ không có chính sách nào ra đời mà toàn diện được mà quan trọng là giải quyết được lợi ích chung, của đa số. Việc giảm số năm đóng BHXH sẽ mở rộng được độ bao phủ BHXH, hoàn thiện dần lưới an sinh xã hội.

TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học lao động và Xã hội cũng đồng tình về giảm điều kiện tham gia BHXH này và cho rằng đây là tính linh hoạt trong chính sách BHXH. “Nguyên tắc của BHXH là đóng – hưởng, do đó anh đóng ít thì hưởng ít là điều tất yếu. Anh đóng có 15 năm thì anh phải chấp nhận việc hưởng mức thấp hơn người đã đóng đến 25 năm. Nhưng dù thấp vẫn hơn là không có lương hưu, cùng với đó nghỉ hưu còn các chế độ khác nữa.

Khi giảm thời gian đóng BHXH để có lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm sẽ có thêm nhiều người lao động có lương hưu, đạt được mục tiêu mở rộng bao phủ của BHXH. Cũng có ý kiến cho rằng, giảm điều kiện đóng xuống 15 năm thì nhóm nhận mức lương hưu thấp cũng sẽ tăng thêm vì thời gian đóng ngắn, mức lương cũng sẽ không cao. Tuy nhiên chúng ta phải nhận thức rõ rằng, đây chỉ là điều kiện đóng tối thiểu, tạo điều kiện cho những người lớn tuổi, tham gia thị trường lao động muộn, còn người lao động bình thường thì phải cân nhắc tham gia BHXH lâu dài để được hưởng mức lương cao hơn”, TS Nguyễn Thị Lan Hương chia sẻ.

Phan Hoạt