Đưa tranh dân gian vào không gian di sản truyền thống đô thị

Ngày 6.7, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã diễn ra lễ khai mạc triển lãm Đối thoại với dòng tranh dân gian Hàng Trống do Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phối hợp với các nhà sưu tập tranh, nghệ nhân tranh dân gian và nhóm họa sĩ trẻ thuộc dự án Từ truyền thống tới truyền thống tổ chức.

Các đại biểu cắt băng khai mạc triển lãm Đối thoại với dòng tranh dân gian Hàng Trống.

Tranh dân gian Hàng Trống là một trong những dòng tranh độc đáo, mang đậm tính thẩm mỹ và giá trị văn hóa của người Hà Nội xưa. Những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của dòng tranh này không chỉ gắn bó với đời sống sinh hoạt của người dân Việt Nam mà còn gây ấn tượng sâu sắc với công chúng thế giới.

Với sự đa dạng trong thể loại, tinh tế ở kỹ thuật tạo hình, tranh dân gian Hàng Trống đã góp phần làm phong phú đời sống văn hóa truyền thống, tạo nên cốt cách riêng trong thị hiếu của người Kinh kỳ và là bộ phận không thể tách rời của tranh dân gian Việt Nam.

Trước sự mai một và nguy cơ thất truyền của các dòng tranh dân gian trong đời sống đương đại hiện nay, nhiều hoạt động khôi phục, bảo tồn dòng tranh dân gian Hàng Trống của các đơn vị, cá nhân tâm huyết đã được triển khai.

Chính vì thế, triển lãm lần này được tổ chức với mong muốn quảng bá hơn nữa nét đẹp của dòng tranh độc đáo này đến đông đảo người yêu mến nghệ thuật truyền thống, đặc biệt là thế hệ trẻ và du khách quốc tế. Đây cũng là dịp để giới thiệu sản phẩm nghệ thuật được kết tinh từ quá trình khám phá các giá trị nghệ thuật của di sản tranh Hàng Trống nói riêng và văn hóa truyền thống dân tộc nói chung.

Triển lãm góp phần thúc đẩy tình yêu văn hóa truyền thống cho giới trẻ.

Phát biểu tại lễ khai mạc, ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám, cho biết: “Triển lãm Đối thoại với dòng tranh dân gian Hàng Trống được hình thành dựa trên những những nỗ lực không ngừng nghỉ của các nghệ nhân, họa sĩ trong hành trình gìn giữ, phát huy dòng tranh này trong đời sống đương đại.

Triển lãm cũng là động lực cho những sáng tạo mang dấu ấn cá nhân, góp phần thúc đẩy thế hệ trẻ ngày nay học hỏi kế thừa tinh hoa nghệ thuật truyền thống của cha ông”.

Chia sẻ về sự kiện, giám tuyển, nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn cho biết: “Trải qua ba năm khi dự án Từ truyền thống tới truyền thống được khởi xướng và thực hiện từ năm 2020 tới nay, đã mang đến được rất nhiều các phiên bản tương tác với các không gian trưng bày triển lãm mang nhiều yếu tố di sản truyền thống.

Với rất nhiều các phiên bản mở rộng trong suốt ba năm nay, thầy trò chúng tôi đã cố gắng khám phá các giá trị nghệ thuật của di sản dòng tranh dân gian Hàng Trống nói riêng cũng như các giá trị văn hóa truyền thống khác của dân tộc. Dự án đã mang tới sự khích lệ cho những sáng tạo cá nhân của các họa sĩ trẻ thông qua việc học hỏi nghiên cứu tìm hiểu từ tri thức tới các kỹ thuật truyền thống của dòng tranh dân gian Hàng Trống.

Không gian tiền đường nhà Thái Học của Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám cũng chính là nguồn cảm hứng rất lớn cho cả thầy và trò chúng tôi trong sáng tác và trưng bày các tác phẩm tương tác với không gian, hướng các tác phẩm có sự cộng hưởng của yếu tố nơi chốn.

Chính điều này đã tạo nên sự khác biệt trong mỗi phiên bản trưng bày của dự án, làm tăng thêm sức hút của nơi chốn trong mỗi dịp trưng bày theo hướng tương tác với không gian và ngữ cảnh”.

Sản phẩm sáng tạo của các họa sĩ trẻ lấy cảm hứng từ chất liệu truyền thống.

Nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn hy vọng thông qua triển lãm sẽ góp phần thúc đẩy nhiều năng lượng sáng tạo cho các họa sĩ trẻ khi lấy cảm hứng sáng tác từ văn hóa truyền thống và bản địa; Đồng thời, thúc đẩy tình yêu và sự quan tâm của những nhà sưu tập và của công chúng đối với các tác phẩm mỹ thuật truyền thống nói riêng và các tác phẩm nghệ thuật nói chung.

Triển lãm lần này cũng là một nỗ lực kéo dài và đẩy mạnh việc đưa không gian di sản truyền thống trong đô thị tham gia sâu sắc hơn vào các bức tranh của nền công nghiệp văn hóa sáng tạo, biến không gian di sản truyền thống trở thành một mắt xích quan trọng để thu hút sự sáng tạo của giới trẻ cũng như sự quan tâm của cộng đồng.

Tại triển lãm đã trưng bày 38 tác phẩm tạo hình của 22 tác giả được thực hiện trên các chất liệu lụa, sơn mài, giấy dó, sơn dầu và 29 tranh dân gian Hàng Trống trên chất liệu giấy dó. Các tác phẩm này đều phản ánh những nét đặc sắc trong đời sống sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của người Việt.

Các tác phẩm được trưng bày tại triển lãm.

Các tác phẩm được sắp đặt theo từng cặp, một bên là tác phẩm gốc của nghệ nhân Lê Đình Nghiên và một bên tác phẩm mới đương đại lấy cảm hứng từ tác phẩm gốc. Cách trưng bày này tạo nên một cuộc đối thoại giữa truyền thống và đương đại, giữa cũ và mới đầy thú vị.

Qua đó, đến với triển lãm, công chúng sẽ được thưởng thức bộ sưu tập tranh Hàng Trống đặc sắc cũng như sự kết hợp với những sáng tạo cá nhân của các những họa sĩ trẻ trên con đường sáng tác độc lập phía trước, luôn quan tâm đến các giá trị di sản văn hóa truyền thống, văn hóa bản địa để đưa vào các thực hành nghệ thuật, viết tiếp nên những giá trị sáng tạo mới.

Đây đồng thời cũng là một cách bảo tồn và phát huy các giá trị của di sản truyền thống một cách sáng tạo và hiệu quả hơn giữa bối cảnh đương đại.

Triển lãm Đối thoại với dòng tranh dân gian Hàng Trống diễn ra đến hết ngày 31.7.23 tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Bài và ảnh: Mộc Trà