Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học

Lợi ích khi học tiếng Anh từ nhỏ

Tại Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, phường Tương Mai, những tiết học tiếng Anh tăng cường đang tạo nên bầu không khí sôi nổi ngay từ học sinh lớp 1. Các em được làm quen với ngôn ngữ qua trò chơi, bài hát, giao tiếp tự nhiên – một bước chuẩn bị cho định hướng đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường.

Học sinh Nguyễn Bùi Minh Khôi, lớp 1A, Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, phường Tương Mai, TP Hà Nội, phát biểu: “Hello, I’m Minh Khoi. I’m 6 years old. I love English, I love Quynh Loi.
Con tên là Minh Khôi, con yêu thích môn tiếng Anh. Con được làm quen với môn này từ khi 4 tuổi. Lên lớp 1, con thích học hơn vì được chơi trò chơi, hát và nói chuyện bằng tiếng Anh.”

Học sinh Hoàng Bảo Châu, lớp 1B, Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, phường Tương Mai, TP Hà Nội, bày tỏ: “Khi học tiếng Anh, con được nghe, nói, đọc, viết. Con mong rằng tiếng Anh sẽ trở thành ngôn ngữ thứ hai trong cuộc sống hàng ngày của con.”

Theo đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến năm 2045”, bậc tiểu học sẽ đưa tiếng Anh thành môn học bắt buộc ngay từ lớp 1 thay vì từ lớp 3 như hiện nay. Với giáo viên, việc học sinh bắt đầu học tiếng Anh từ lớp 1 được xem là “thời điểm vàng”.

Cô giáo Nguyễn Thị Kim Cúc, giáo viên tiếng Anh, Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, phường Tương Mai, TP Hà Nội, cho biết: “Việc cho học sinh học từ lớp 1 là cần thiết – đây là thời điểm vàng để học ngôn ngữ thứ hai. Ở lứa tuổi này, các con giao tiếp tự nhiên, nhanh nhạy, phát triển toàn diện, có thêm hiểu biết về thế giới và tự tin hơn khi giao tiếp.”

Nhà trường ủng hộ chủ trương này như một bước đi chiến lược để phát triển nguồn nhân lực thời kỳ mới, gắn với mục tiêu xây dựng công dân toàn cầu.

NGƯT Nguyễn Thị Thắm, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, phường Tương Mai, TP Hà Nội, cho biết: “Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai – đây là định hướng phát triển giáo dục phù hợp với Nghị quyết 71 về đột phá giáo dục. Đề án mang tính chiến lược, góp phần phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn mới, xây dựng công dân toàn cầu.”

Hiện nay, theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, học sinh bắt đầu học tiếng Anh từ lớp 3. Tại Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, học sinh lớp 5 mỗi tuần có 8 tiết tiếng Anh, gồm 4 tiết chính khóa, học với giáo viên nước ngoài, cùng các học phần tích hợp như tiếng Anh robotic và toán tiếng Anh – giúp tăng cường năng lực giao tiếp và học thuật.

Học sinh Đặng Trần Minh Duy, lớp 5E, Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, phường Tương Mai, TP Hà Nội, chia sẻ: “Các môn khác được học bằng tiếng Anh thì con rất vui, vì giúp con giao tiếp với người nước ngoài và đi được nhiều nơi hơn.”

Đội ngũ giáo viên tiếng Anh còn thiếu

Trường Tiểu học Thịnh Hào, phường Đống Đa hiện có hơn 1.000 học sinh. Ngoài 4 tiết học theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, tùy theo nhu cầu, học sinh từ lớp 3 đến lớp 5 được học thêm 4 tiết tiếng Anh tăng cường, trong đó có tiếng Anh với giáo viên bản ngữ và các môn học tích hợp như toán và khoa học bằng tiếng Anh. Đây là những thuận lợi bước đầu để nhà trường triển khai đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đề ra, tình trạng thiếu giáo viên tiếng Anh vẫn là thách thức lớn nhất.

Cô giáo Trần Thị Lan Hường, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thịnh Hào, phường Đống Đa, TP Hà Nội, cho biết: “Thực tế, thiếu chỉ tiêu biên chế giáo viên tiếng Anh là vấn đề của nhiều nhà trường.”

Dự kiến, toàn ngành giáo dục cần bổ sung khoảng 22.000 giáo viên tiếng Anh, trong đó có 12.000 giáo viên mầm non và 10.000 giáo viên tiểu học. Ngoài ra, để đáp ứng mục tiêu của đề án, cần đào tạo và bồi dưỡng tiếng Anh cùng năng lực chuyên môn cho ít nhất 200.000 giáo viên đang giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh.

Cô giáo Trương Thị Thu Hiền, Hiệu trưởng Trường THCS Nghĩa Tân, phường Nghĩa Đô, TP Hà Nội, cho biết: “Chỉ tiêu biên chế được giao hiện nay chưa đáp ứng đủ nhu cầu giáo viên tiếng Anh.

Theo tính toán, năm học 2025–2026, trường chúng tôi cần khoảng 15 giáo viên, nhưng hiện mới chỉ có 12 chỉ tiêu biên chế, vì vậy nhà trường phải hợp đồng thêm 3 giáo viên.

Các giáo viên hợp đồng tại trường đều có trình độ chuyên môn tiếng Anh rất tốt, song với cơ chế tuyển dụng như hiện nay, nhiều giáo viên không yên tâm gắn bó lâu dài, họ có xu hướng chuyển sang các trường dân lập hoặc trường chất lượng cao, nơi chế độ đãi ngộ ổn định và hấp dẫn hơn.”

Ông Đoàn Tiến Trung, Phó Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội phường Yên Hòa, TP Hà Nội, chia sẻ: “Về phía nhà trường, chúng tôi rất quan tâm và tạo điều kiện tối đa cho các giáo viên hợp đồng, đảm bảo quyền lợi trong khả năng có thể. Tuy nhiên, chế độ hợp đồng hiện nay thực sự chưa đủ để giúp đội ngũ giáo viên tiếng Anh yên tâm, cống hiến và gắn bó lâu dài với nhà trường cũng như với ngành giáo dục địa phương.

Đặc biệt, những giáo viên có trình độ tiếng Anh tốt thường được các doanh nghiệp nước ngoài mời chào với chế độ đãi ngộ hấp dẫn, hoặc có nhiều cơ hội nghề nghiệp khác ngoài trường học.

Điều này khiến nhà trường gặp khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân giáo viên tiếng Anh chất lượng cao, dù nhu cầu giảng dạy ngày càng tăng.”

Tìm lời giải cho bài toán thiếu giáo viên tiếng Anh

Tiết tiếng Anh do cô giáo Trường Trung học Phổ thông Phan Đình Phùng giảng dạy tại Trường Trung học Phổ thông Tân Lập đã thu hút học sinh và các đồng nghiệp của trường bạn bởi nhiều kỹ năng và kinh nghiệm giảng dạy hiệu quả. Đây là một trong những hoạt động cụ thể hóa phong trào “Nhà trường cùng chung tay phát triển – Thầy cô cùng sẻ chia trách nhiệm” do ngành Giáo dục và Đào tạo Hà Nội triển khai, nhằm chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy và quản lý giữa các trường khu vực nội thành với các trường ngoại thành, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục trên toàn thành phố – trong đó có môn tiếng Anh.

Thầy giáo Lý Đức Kim, Hiệu trưởng Trường THPT Tân Lập, xã Ô Diên, TP Hà Nội, nhận xét: “Những năm trước đây, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp của Trường THPT Tân Lập chỉ đạt khoảng 98–99%. Tuy nhiên, nhờ triển khai kế hoạch 4340, kết quả thi tốt nghiệp của các trường THPT Tân Lập đã được nâng lên rõ rệt, với tỷ lệ đỗ tốt nghiệp đạt 100%.

Đặc biệt, nhờ có sự trao đổi, giao lưu và chia sẻ chuyên môn giữa các giáo viên bộ môn ngoại ngữ, chất lượng giảng dạy tiếng Anh của nhà trường đã được cải thiện đáng kể.

Trước đây, điểm thi tốt nghiệp môn ngoại ngữ của học sinh thường thấp hơn mặt bằng chung của thành phố Hà Nội, nhưng năm vừa qua, kết quả của nhà trường đã lần đầu tiên vượt mặt bằng chung của toàn thành phố.”

Cũng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, ngành Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã tổ chức các khóa đào tạo nâng chuẩn trình độ cho giáo viên tiếng Anh ở trong nước và nước ngoài.

Từ năm 2025, hàng nghìn giáo viên tiếng Anh đã tham gia các khóa đào tạo nâng chuẩn IELTS quốc tế. Ngoài ra, gần 500 giáo viên các môn Toán, Khoa học, Vật lý, Hóa học và Tin học cũng được tập huấn phương pháp dạy học bằng tiếng Anh theo chương trình song bằng Cambridge, mở ra hướng tiếp cận mới trong đổi mới giáo dục.

Cô giáo Phương Nhân, Trường THPT Chuyên Chu Văn An, phường Tây Hồ, TP Hà Nội, chia sê: “Trong suốt quá trình thực hiện chương trình hỗ trợ của Câu lạc bộ 200+ dành cho giáo viên giảng dạy tiếng Anh trên địa bàn thành phố Hà Nội, các thành viên của câu lạc bộ đã thể hiện tinh thần rất tích cực và nhiệt huyết.

Không chỉ chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy, chiến lược làm bài thi và xây dựng kế hoạch học tập, các thầy cô trong Câu lạc bộ 200+ còn trực tiếp tham gia giảng dạy, hướng dẫn các bài học mẫu, giúp đội ngũ giáo viên ở khu vực ngoại thành — nơi còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận tài liệu và đổi mới phương pháp giảng dạy tiếng Anh — có cơ hội nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng sư phạm.”

Tại Hà Nội, môn tiếng Anh thường xuyên được lựa chọn là một trong các nội dung của kỳ thi giáo viên dạy giỏi các cấp học. Chất lượng các tiết dự thi đã khẳng định sự chuyển biến tích cực về năng lực và phương pháp giảng dạy của đội ngũ giáo viên tiếng Anh.

Cùng với việc nâng cao chất lượng đội ngũ, cải thiện cơ sở vật chất, điều chỉnh cơ chế, chính sách cũng đang được triển khai đồng bộ, góp phần từng bước hiện thực hóa mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong các trường học tại Hà Nội.

Thu Hiền