Đào tạo nghề miễn phí: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để giảm nghèo bền vững

Trong Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, dự án số 4 “Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững” được xem là bước đi chiến lược, tập trung đầu tư cho con người - nhất là lực lượng lao động trẻ. Trong thời gian qua, nhiều cơ sở đào tạo nghề trên cả nước đã triển khai chính sách ưu tiên mạnh mẽ dành cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn từ miễn, giảm học phí, hỗ trợ học tập, đến kết nối doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra việc làm.

Lớp học tiếng Nhật tại Trường Cao đẳng nghề Hà Nam.

Tại tỉnh Ninh Bình sau sáp nhập, Trường Cao đẳng nghề Hà Nam là một trong những điểm sáng trong việc thực hiện chính sách này. Nhà trường không chỉ miễn 100% học phí cho học sinh hộ nghèo, cận nghèo, mà còn tổ chức các khóa học tiếng Nhật, kỹ năng 5S và văn hóa doanh nghiệp miễn phí, tạo điều kiện để các em vừa học nghề, vừa tiếp cận văn hóa lao động hiện đại.

Chia sẻ về quyết định học nghề của mình em Trương Thị Minh Hương – Khoa Điện công nghiệp, Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (Ninh Bình) cho biết, tốt nghiệp cấp 3 em chọn con đường lập nghiệp sớm đi làm công nhân vì hoàn cảnh gia đình khó khăn nên em đã không dám mơ đến việc đi học tiếp. Thế nhưng khi biết tại Trường Cao đẳng nghề Hà Nam có chính sách miễn giảm học phí cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, hộ nghèo em đã quyết định nghỉ công nhân và đăng ký đi học.

“Hiện em đã là sinh viên năm thứ 2 em thấy quyết định của mình là đúng đắn. Bởi đi học nghề có được bằng nghề em sẽ có được cho mình công việc ổn định với mức lương khá hơn làm công nhân. Từ đó em có thể hỗ trợ cho bố mẹ em phần nào chi phí sinh hoạt” - Hương chia sẻ.

Cũng theo Minh Hương, học tại trường ngoài được miễn giảm học phí em còn được học bổng của doanh nghiệp (DN) do Nhà trường có chính sách liên kết với các DN trên địa bàn. “ Với số tiền học bổng 9 triệu đồng/năm đã giúp em có thể tự trang trải về sinh hoạt trong một năm đi học nghề. Ngoài ra quá trình đi thực tập ( 3 tháng theo quy định của nhà trường) em cũng được DN trả lương với mức thu nhập từ 6 đến 8 triệu đồng. Số tiền này em đã gửi về quê để đỡ đần bố mẹ có thêm kinh phí mua con giống, vật nuôi để tái tạo sản xuất”, Minh Hương chia sẻ thêm.

Cùng cảnh ngộ với Minh Hương, em Nguyễn Thị Thanh Xuân không nghĩ mình có cơ hội được đi học. Bố mẹ Xuân là hộ nghèo nên dù rất cố gắng Xuân cũng chỉ được học hết cấp 3 buộc phải nghỉ. Đang trong lúc lo lắng cho tương lai của mình nhất thì Xuân nhận được thông tin mình thuộc diện được miễn giảm 100% học phí khi đi học nghề tại Trường Cao đẳng nghề Hà Nam. Ngoài học nghề Xuân còn được tham gia lớp học tiếng Nhật miễn phí. Sau tốt nghiệp, Xuân sẽ có cơ hội sang Nhật làm việc với mức lương từ 35 triệu đồng đến 45 triệu đồng/tháng mà không phải đóng bất kỳ một khoản phí nào.

“Với hoàn cảnh của gia đình mình em không nghĩ mình có cơ hội được đi học. Thật may tỉnh cũng như trường đã có những chính sách hỗ trợ học nghề cho con em hộ nghèo. Đi học nghề, có công việc ổn định em sẽ có điều kiện giúp bố mẹ mình thực hiện giấc mơ thoát nghèo bấy lâu”, Xuân giãi bày.

Công nghệ ô tô được đánh giá là ngành thế mạnh của Trường Cao đẳng nghề Hà Nam.

Theo ông Nguyễn Đình Hoàng — Trưởng khoa Công nghệ ô tô, Trường Cao đẳng nghề Hà Nam- tỉnh Ninh Bình, với những em tại gia đình khó khăn việc học nghề đem đến cho các em có cơ hội việc làm tốt hơn. Bởi nhiều em nếu đi học đại học thì không thể đi học được, nhưng với sự hỗ trợ của Nhà nước thì các em vẫn đến trường học nghề, có được việc làm luôn… Chính vì vậy, trong thời gian qua cùng với việc đẩy mạnh chất lượng đào tạo nhà trường cũng tăng cường truyền thông để các em biết đến chính sách hỗ trợ này từ đó học nghề để tạo dựng tương lai. Bên cạnh đó nhà trường cũng đẩy mạnh liên kết, kết nối với DN để có những suất học bổng, sự hỗ trợ về kinh phí cho các em.

Được biết hiện nay Trường Cao đẳng nghề Hà Nam đào tạo 26 ngành nghề, trong đó có 2 nghề trọng điểm quốc gia (Công nghệ ô tô và Hàn) và 1 nghề trọng điểm quốc tế (Điện công nghiệp). Giai đoạn 2020–2024, nhà trường tuyển sinh hơn 6.500 học sinh – sinh viên, trong đó có đến trên 95% học sinh, sinh viên có việc làm trong vòng 3–6 tháng sau tốt nghiệp. Tỷ lệ này phản ánh khả năng gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo và DN. Trong số này có nhiều em là con em hộ nghèo, cận nghèo và khó khăn. Nhiều em sau khi ra trường có việc làm ổn định đã trở thành hạt nhân thúc đẩy kinh tế gia đình mình vượt khó đi lên.

Không chỉ ở Ninh Bình, hiện nhiều tỉnh đã ghi nhận hiệu quả của giáo dục nghề nghiệp đối với giảm nghèo. Kết quả, trong 5 năm qua, cả nước có gần 177,8 nghìn người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo được hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề; 146 cơ sở, được hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo. Xây dựng 131 bộ chuẩn về giáo dục nghề nghiệp; 1.981 chương trình, giáo trình, học liệu. Cùng với đó, có hơn 9.400 lượt nhà giáo và cán bộ quản lý được đào tạo, bồi dưỡng, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác giáo dục nghề nghiệp. Nhờ đó, nhiều địa phương đã hình thành các mô hình đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường lao động, tạo điều kiện để người học có thể tự tạo việc làm, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động, nâng cao thu nhập, góp phần giảm nghèo bền vững.

Thực tế, giáo dục nghề nghiệp đã đóng góp quan trọng vào công tác giảm nghèo bền vững ở Việt Nam thông qua việc nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo; đưa tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ ngày càng tăng, đạt 29,5% trong quý III/2025, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Phát triển giáo dục nghề nghiệp giúp giảm nghèo bền vững là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Đề cập về vấn đề này, ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên- Bộ GDĐT cũng khẳng định: Trong giai đoạn vừa qua, tỷ lệ nghèo của chúng ta giảm nhanh. Tuy nhiên, việc giảm nghèo vẫn phải tiếp tục với chuẩn nghèo đa chiều mới, và chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh hoạt động đào tạo nghề cho các nhóm yếu thế, đặc biệt là vùng nông thôn, vùng dân tộc, vùng ít người và hải đảo. Hiện tại chúng ta đang tiếp tục đánh giá chương trình Mục tiêu về giảm nghèo bền vững để thiết kế cho chương trình giai đoạn mới, trong đó cấu phần đào tạo nghề tiếp tục được chú trọng.

“Công tác giáo dục nghề nghiệp đã góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng, thông qua đào tạo trang bị kỹ năng nghề và kiến thức nghề, giúp lao động địa phương đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Điều này thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và góp phần giảm nghèo bền vững bằng cách nâng cao năng suất lao động, tạo việc làm, thu nhập ổn định và tăng khả năng cạnh tranh của lao động địa phương”, ông Vũ Hữu Ý — Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Hà Nam,tỉnh Ninh Bình chia sẻ.

Khanh Lê