Covid-19 vẫn gây chết người nhưng đã thay đổi về nhân khẩu học

Khi bang California (Mỹ) bước qua năm thứ 3 của đại dịch, Covid-19 vẫn tiếp tục đe dọa tử vong nghiêm trọng. Nhưng số người chết và nhân khẩu học của những nạn nhân đó đang thay đổi đáng kể so với hai năm đầu tiên, theo Medscape.

Theo đó, tỷ lệ người gốc Latin tử vong đang giảm dần trong khi xu hướng ở phía người da trắng là ngược lại.

Tiêm chủng tạo sự khác biệt

Với khả năng miễn dịch cộng đồng qua tiêm chủng, tự nhiên và các biện pháp bảo vệ khác, người dân California nhìn chung có nguy cơ ít tử vong vì Covid-19 hơn vào năm 2022. Đây là thời điểm biến chủng Omicron chiếm ưu thế so với hai năm đầu tiên của đại dịch. Xu hướng này được cho là giống với Mỹ và nhiều nước trên thế giới.

Tuy nhiên, mỗi tuần, SARS-CoV-2 vẫn giết chết hàng trăm người California. Tại Mỹ, số ca tử vong vì Covid-19 hàng ngày là 400-500 người. Nó ảnh hưởng nặng nề nhất với những người chưa được tiêm phòng.

Virus này vẫn nằm trong số những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu của bang vào tháng 7, theo sau bệnh tim, ung thư, đột quỵ và bệnh Alzheimer, nhưng vượt xa bệnh tiểu đường, tử vong do tai nạn và một loạt các bệnh suy nhược khác.

Trong 7 tháng đầu năm, khoảng 13.500 cư dân California đã chết vì Covid-19, theo dữ liệu giấy chứng tử của Bộ Y tế Công cộng California. Nếu so sánh với hai năm trước đó, virus đã giết chết khoảng 31.400 người vào năm 2020 và gần 44.000 người vào năm 2021. Điều này cho thấy số ca tử vong vì Covid-19 đã giảm vào năm nay nhưng vẫn là thiệt hại nghiêm trọng.

Từ tháng 4/2020 đến tháng 12/2021, Covid-19 đã giết chết trung bình 3.600 người mỗi tháng, khiến nó trở thành nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 tại California, chỉ sau bệnh tim và ung thư. Từ tháng 12/2020 đến tháng 2/2021, nó đã nhanh chóng vượt qua bệnh tim, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, cướp đi sinh mạng của hơn 38.300 người dân California chỉ trong 3 tháng. Trong thời kỳ đỉnh dịch gần nhất, vào tháng 1/2022, Covid-19 đã cướp đi 5.900 sinh mạng.

Nhân viên y tế tại Bệnh viện Cộng đồng Lincoln ở Hugo, Colorado, Mỹ. Ảnh: Stephen Speranza/New York Times.

Xu hướng ở California và Mỹ nói chung, Covid-19 đã lọt khỏi top 10 nguyên nhân gây tử vong trong thời gian ngắn vào mùa xuân. Song, đến mùa hè, nó lại trở lại top 10 sau khi Omicron tiếp tục lây lan, đột biến. Vào tháng 7, ngay cả khi hơn 70% người dân California được tiêm chủng đầy đủ, Covid-19 vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ năm, giết chết 1.000 sinh mạng.

Các chuyên gia nhận định chiến dịch tiêm chủng đã tạo nên sự khác biệt này. Giáo sư, tiến sĩ Timothy Brewer, chuyên gia về dịch tễ học tại UCLA, cho biết tỷ lệ tử vong do Covid-19 giảm trong những tháng gần đây nhờ vaccine và nhiễm trùng tự nhiên. Nó giúp phần lớn dân số được bảo vệ khỏi nguy cơ bị bệnh nặng. Giáo sư Brewer cho biết biến chủng Omicron dễ lây hơn các chủng khác nhưng dường như là phiên bản nhẹ hơn của virus.

Nghiên cứu về câu hỏi đó này đang được thực hiện. Nhưng dữ liệu sơ bộ cho thấy Omicron ít có khả năng gây ra bệnh nghiêm trọng và tử vong, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ. Cơ quan này cũng lưu ý mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng tiêm chủng, tuổi tác và các vấn đề sức khỏe khác.

Thay đổi nhân khẩu học

Theo Medscape, sự sụt giảm về số người tử vong vì Covid-19 đặc biệt rõ rệt ở dân số gốc Latin ở California.

Trong năm 2020 và 2021, người dân gốc Latin chiếm 47% số ca tử vong ở California - khoảng 35.400 ca - mặc dù họ chiếm 40% dân số của bang. Trong khi đó, người Latin chiếm 34% số ca tử vong từ tháng 1 đến tháng 7/2022, theo dữ liệu của tiểu bang. Nó dẫn đến khoảng 4.600 người chết.

Ngược lại, tỷ lệ tử vong ở người da trắng tăng từ 32% trong hai năm đầu của đại dịch lên 44% trong 7 tháng đầu năm 2022. Điều này tương đương 24.400 ca tử vong liên quan cư dân da trắng vào năm 2020-2021 và khoảng 6.000 ca tử vong trong 7 tháng đầu 2022. Người da trắng chiếm khoảng 35% dân số của bang.

Các nhà nghiên cứu chỉ ra một số yếu tố trong sự thay đổi. Trong hai năm đầu tiên của đại dịch, lượng lớn người lao động tuyến đầu là người Latin, trong khi người da trắng có khả năng làm việc tại nhà nhiều hơn. Đây là thông tin từ cuộc điều tra của Cục điều tra dân số Mỹ. Dữ liệu điều tra dân số cho thấy tình trạng mất cân bằng trong công việc từ xa vẫn còn, nhưng ngày nay phần lớn người lao động gốc Latin và người da trắng ở California đang làm việc trực tiếp.

Theo chuyên gia, cộng đồng người Latin bị ảnh hưởng nặng nề trong đại dịch nên bước sang năm thứ 3, thói quen đeo khẩu trang, ở nhà nhiều, tuân thủ các chính sách y tế vẫn được thực hiện nghiêm túc.

Bên cạnh đó, tuổi tác cũng là yếu tố quan trọng trong sự thay đổi nhân khẩu học.

Người dân California từ 75 tuổi trở lên chiếm 53% số ca tử vong do Covid-19 tính đến tháng 7/2022. Con số này vào năm 2020 và 2021 là 46%. Chỉ khoảng 6% cư dân của bang từ 75 tuổi trở lên. Và người da trắng ở California 75 tuổi trở lên đông hơn người Latin trong nhóm tuổi này với tỷ lệ 3/1.

Trong đợt tiêm chủng ban đầu, California ưu tiên người cao tuổi, tuyến đầu. Nhóm dân số già được tiêm vaccine những người phản ứng đầu tiên và những người làm công tác thiết yếu khác, và trong vài tháng vào năm 2021, những người lớn tuổi có nhiều khả năng được chủng ngừa hơn những người California trẻ tuổi.

Tiến sĩ Timothy Brewer nói: “Tỷ lệ tiêm chủng đã bắt kịp tỷ lệ cộng đồng, ngoại trừ trẻ em, người dưới 18 tuổi. Và chúng ta thấy một xu hướng đang quay trở lại. Đó là tuổi tác vẫn là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất".

Hơn 86% người dân California từ 65 tuổi trở lên được tiêm chủng đầy đủ. Nhưng khả năng bảo vệ của vaccine giảm dần theo thời gian. Nhiều người cao tuổi đã tiêm phòng sớm, nên bước vào đầu năm 2022, khi Omicron lây lan mạnh, họ lại rơi vào nhóm dễ tổn thương. Khoảng 1/3 dân số từ 65 tuổi trở lên ở California không tiêm mũi tăng cường vào đầu năm nay.

Số ca tử vong tại Mỹ vẫn ở mức 400-500 người/ngày nhưng đang có sự thay đổi về nhân khẩu học. Ảnh: Los Angeles Times.

Sự thay đổi về địa lý trong tỷ lệ phân bổ của đại dịch cũng xảy ra trong suốt đại dịch. Tâm chấn đại dịch ở từng khu vực cũng liên tục thay đổi. Cư dân ở khu vực tàu điện ngầm San Francisco-Oakland chiếm 7,8% số ca tử vong của bang vào năm 2022, tính đến đầu tháng 9. Con số này là 5,4% trong giai đoạn 2020-2021. Khu vực này là nơi sinh sống của khoảng 12% cư dân của bang. Khu vực tàu điện ngầm Sacramento cũng chiếm tỷ lệ cao hơn về số ca tử vong do Covid-19 trong năm nay: 6% vào năm 2022, so với 4,5% trong năm 2020-2021.

Bên cạnh đó, cư dân tàu điện ngầm Los Angeles-Long Beach-Anaheim chiếm 42% số ca tử vong do Covid-19 vào năm 2022, giảm nhẹ so với 43% trong năm 2020-2021. Khu vực này là nơi sinh sống của khoảng 33% cư dân của bang. Xu hướng sụt giảm tương tự cũng xảy ra ở khu vực tàu điện ngầm Riverside-San Bernardino gần đó.

Một lần nữa, tuổi tác có thể là yếu tố trong sự thay đổi địa lý. Dữ liệu điều tra dân số cho thấy tỷ lệ cư dân ở San Francisco và Sacramento từ 75 tuổi trở lên cao hơn ở Los Angeles và Riverside.

Các chuyên gia không rõ liệu sự thay đổi này có kéo dài hay không. Los Angeles Times đưa tin số tử vong do Covid-19 tăng nhanh hơn trong tháng 7 ở hạt LA so với ở Vùng Vịnh.

Dữ liệu cũng cho thấy tiêm chủng vẫn là một trong những yếu tố ngăn chặn tử vong do Covid-19 mạnh nhất. Tháng 1-7/2022, người dân California chưa được tiêm phòng tử vong với tỷ lệ gần gấp 5 so với nhóm đã được tiêm chủng. Nhưng khoảng cách đã được thu hẹp. Tháng 4-12/2021, khoảng cách này thậm chí còn gấp 10 lần.

Bên cạnh đó, biến chủng Omicron gây tử vong, bệnh nặng ít hơn nhưng cũng lây nhiễm cho nhiều người hơn.

Xu hướng này được cho là có thể tồn tại trong thời gian ngắn. Và câu hỏi đặt ra là dự báo tiếp theo của bức tranh đại dịch là gì?, Medscape đặt câu hỏi.

Thiên Nhan