Bước ngoặt phát triển kinh tế xanh

Toàn cảnh Lễ công bố Chương trình Net Zero.(Ảnh: MOST)

Huy động nguồn lực trí tuệ tối đa từ cộng đồng

Trước thềm năm mới 2025, Bộ KH&CN công bố Chương trình Net Zero, hướng đến phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Với trọng tâm phát triển các giải pháp công nghệ tiên tiến, Chương trình KH&CN Net Zero sẽ hỗ trợ giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn. Bộ KH&CN cũng kêu gọi sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, các viện nghiên cứu và trường đại học để cùng đóng góp vào hành trình này, hướng tới một Việt Nam phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tại thời điểm công bố Chương trình, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, theo sự chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Bộ KH&CN đã khẩn trương phối hợp với các cơ quan, tổ chức, nhà khoa học, chuyên gia xây dựng và triển khai Chương trình KH&CN cấp quốc gia KC.16/24-30 nhằm phục vụ mục tiêu Net Zero. Đây là hành động cụ thể và kịp thời, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu đã cam kết tại Hội nghị COP26.

Chương trình KH&CN Net Zero là nền tảng quan trọng để thúc đẩy các giải pháp đột phá như công nghệ thu giữ và lưu trữ các-bon, giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn. Đây không chỉ là cơ hội cải thiện chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo việc làm trong ngành công nghệ xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Ông Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, Chương trình không chỉ hướng tới phát triển công nghệ xanh và giảm phát thải khí nhà kính mà còn đóng góp vào tăng trưởng kinh tế bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia.

Cam kết này được khẳng định bởi Tổng Bí thư Tô Lâm trong chuyến công tác Hoa Kỳ vào tháng 9/2024: “Việt Nam đã khẳng định trách nhiệm của mình đối với các công việc chung của cộng đồng quốc tế bằng những đóng góp tích cực, chủ động. Việt Nam được Liên hợp quốc coi là một trong những quốc gia đi đầu trong việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững. Mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức, Việt Nam cam kết thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050”.

Chương trình KH&CN Net Zero hướng đến việc tạo ra các giải pháp công nghệ mang tính đột phá, ứng dụng sâu rộng trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất công nghiệp, giao thông, năng lượng tái tạo đến nông nghiệp thông minh. Điều này không chỉ giúp giảm đáng kể phát thải khí nhà kính mà còn tạo việc làm mới trong ngành công nghệ xanh, cải thiện chất lượng môi trường sống và bảo vệ đa dạng sinh học.

Theo đó, với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm chung tay của cộng đồng KH&CN, doanh nghiệp và các chuyên gia, chúng ta có thể đạt được những bước tiến lớn trong hành trình hướng tới một Việt Nam xanh, bền vững. Chương trình là minh chứng rõ nét cho quyết tâm của Việt Nam trong việc đưa KH&CN trở thành nền tảng cốt lõi để thúc đẩy các mô hình tăng trưởng xanh, đảm bảo phát triển bền vững và chung tay ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu.

Giới thiệu các mục tiêu và những nội dung chính của Chương trình, ông Nguyễn Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định Công nghệ cho biết: Điểm mới nổi bật của Chương trình là phương pháp triển khai dựa trên “tiếp cận từ mục tiêu”, huy động tối đa nguồn lực và trí tuệ từ cộng đồng doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và các cơ quan nhà nước để giải quyết những mục tiêu quốc gia cụ thể. Chương trình này không chỉ song hành cùng các chương trình quốc gia hiện có mà còn tập trung vào các giải pháp KH&CN đột phá, đặc biệt là công nghệ xanh và giảm phát thải khí nhà kính, nhằm thực hiện chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về xây dựng một chương trình quốc gia phục vụ mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Tập trung vào cam kết quốc gia và các giải pháp thực tế

Chia sẻ về kế hoạch triển khai Chương trình, ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Văn phòng các chương trình trọng điểm cấp Nhà nước bày tỏ, việc tổ chức thực hiện Chương trình sẽ tuân theo một mô hình quản lý khoa học, đảm bảo sự tham gia hiệu quả của các nhà khoa học, tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp. Ông cũng đưa ra các điều kiện để tham gia thực hiện nhiệm vụ KH&CN thuộc Chương trình, bao gồm các quy định pháp lý liên quan.

ĐBSCL hướng đến phát triển kinh tế xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu. (Ảnh: CN)

Chương trình này sẽ song hành cùng với các Chương trình KH&CN quốc gia khác đã và đang thực hiện để chung tay thúc đẩy các giải pháp KH&CN, đặc biệt là hướng tới công nghệ xanh, công nghệ giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc năm 2021 (COP26).

Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của Chương trình trong việc triển khai các giải pháp KH&CN để giảm phát thải khí nhà kính. Chương trình có vai trò then chốt trong việc tạo ra sự thay đổi toàn diện về chính sách và hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Theo Thứ trưởng, mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp trong nước và quốc tế, cùng sự tham gia của các trường đại học, viện nghiên cứu và các tổ chức khoa học. Một trong những điểm nhấn quan trọng của Chương trình là cần đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa các lĩnh vực từ lý luận, chính sách, đến các giải pháp kỹ thuật, công nghệ.

Thứ trưởng Hoàng Minh cho biết, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Chương trình không chỉ là giảm phát thải mà còn đảm bảo không làm tăng chi phí cho doanh nghiệp, không gây khó khăn cho quá trình phát triển sản xuất và năng suất lao động.

PGS.TS. Đỗ Văn Mạnh, Chủ nhiệm Chương trình, đã giới thiệu chi tiết các giải pháp KH&CN hỗ trợ Việt Nam đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Ông nhấn mạnh, Chương trình tập trung vào nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các công nghệ xanh, công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon, cũng như các giải pháp quản lý, kỹ thuật tiên tiến trong các ngành công nghiệp chủ chốt như giao thông, xây dựng, nông nghiệp và năng lượng. Một trong những mục tiêu quan trọng là phát triển các mô hình kinh tế xã hội xanh, tuần hoàn và các-bon thấp, kết hợp với việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu của một nền kinh tế phát triển bền vững.

PGS.TS Đỗ Văn Mạnh cũng chia sẻ về việc xây dựng các cơ sở dữ liệu, phần mềm và tiêu chuẩn kỹ thuật hỗ trợ giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời khuyến khích các mô hình hạ tầng giao thông, nông nghiệp và đô thị thông minh, giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.

Đồng thời, các chuyên gia cũng đã đề cập đến sự cần thiết phải hợp tác quốc tế trong việc nghiên cứu và phát triển các giải pháp công nghệ giảm phát thải khí nhà kính. Việt Nam không chỉ cần tập trung vào các giải pháp nội địa mà còn phải mở rộng hợp tác với các quốc gia và tổ chức quốc tế, nhằm học hỏi các mô hình thành công và áp dụng những sáng kiến tiên tiến vào thực tiễn.

Đặc biệt, việc phát triển các sản phẩm công nghệ như thiết bị, quy trình công nghệ phục vụ tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải sẽ đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nền công nghiệp Việt Nam có thể làm chủ được công nghệ, đáp ứng yêu cầu phát triển và bảo vệ môi trường.

Chương trình KH&CN Net Zero là một chiến lược dài hạn, đòi hỏi sự tham gia của nhiều ngành, nhiều đối tượng và sự quyết tâm của toàn xã hội. Thực hiện thành công Chương trình không chỉ giúp Việt Nam giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn tạo cơ hội cho sự phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sống cho người dân và bảo vệ môi trường trong tương lai.

Chương trình hành động cấp quốc gia cho mục tiêu Net Zero

Tại Hội nghị các bên tham gia công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) vào tháng 11/2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo của hơn 150 quốc gia đã cam kết đưa mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Hội nghị COP26, cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đã mở ra một luật chơi mới, nơi các doanh nghiệp không chỉ là những người thực hiện mà còn là những người dẫn đầu trong cuộc chuyển đổi kinh tế. Chính phủ và các tổ chức quốc tế đã đưa ra nhiều chính sách và kế hoạch hành động để thúc đẩy phát triển bền vững, từ đó tạo ra cơ hội và động lực cho các doanh nghiệp.

Nguyễn Mỹ