Ý thức phân loại rác - góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao ý thức cộng đồng

Chị Thạch Thị Yến Như, Bí thư Xã Đoàn xã Long Đức (bìa trái) hướng dẫn hộ dân phân loại rác tại nhà.

Long Đức là xã vùng ven của thành phố Trà Vinh, xã có 12 ấp, với 5.454 hộ dân, đồng bào dân tộc Khmer chiếm khoảng 10%. Đoàn Thanh niên xã Long Đức có 18 chi đoàn trực thuộc với 254 ĐVTN.

Năm 2019, xã Long Đức được công nhận đạt chuẩn xã NTM nâng cao. Nhằm tiếp tục giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng đến xây dựng xã NTM kiểu mẫu, đặc biệt là tiêu chí về môi trường, một trong những tiêu chí quan trọng, có tác động trực tiếp đến đời sống Nhân dân. Ban Chấp hành Xã Đoàn xã Long Đức đã chọn thực hiện mô hình điểm “Vận động người dân tự thu gom, phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt” tại ấp Long Đại.

Theo chị Thạch Thị Yến Như, Bí thư Xã Đoàn xã Long Đức, trước đây, tại các tuyến đường đal thuộc ấp Long Đại và ấp Long Trị, việc xử lý rác thải sinh hoạt gặp nhiều khó khăn. Rác chủ yếu được đốt hoặc bỏ bừa bãi tại các khu đất trống, vừa gây ô nhiễm môi trường vừa ảnh hưởng đến vẻ mỹ quan. Trước thực trạng đó, năm 2021, Đoàn Thanh niên xã Long Đức đã đề xuất xây dựng mô hình “Vận động người dân tự thu gom, phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt” nhằm thay đổi thói quen xả rác của người dân, bảo vệ môi trường sống, góp phần nâng cao chất lượng tiêu chí môi trường trong xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Mô hình ban đầu thu hút sự tham gia của 34 hộ dân của ấp Long Đại, với sự phối hợp tích cực của ĐVTN tại chỗ và 120 ĐVTN được phân công làm thành viên đội tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện phân loại và xử lý rác tại nguồn. Kết quả nhận được sự đồng thuận cao và ủng hộ nhiệt tình của người dân trên địa bàn. Từ khi phát động thực hiện mô hình, đến nay, Đoàn thanh niên xã đã ra quân thực hiện trên 140 cuộc, có gần 3.000 lượt ĐVTN tham gia.

Để mô hình triển khai hiệu quả và tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, Đoàn Thanh niên xã đã phối hợp tuyên truyền thường xuyên trên trạm truyền thanh xã; cùng Ban Nhân dân ấp Long Đại, cấp phát tờ rơi giới thiệu lợi ích của việc phân loại rác đúng cách. Đồng thời, tiến hành khảo sát, lấy ý kiến và phát phiếu đăng ký tham gia mô hình, tổ chức các buổi tuyên truyền, hướng dẫn trực tiếp cách phân loại rác tại nhà văn hóa ấp. Đoàn thanh niên xã đã thực hiện công tác xã hội hóa vận động mua 348 thùng đựng rác có nắp đậy để chứa rác, 264 sọt rác bảo đảm vệ sinh, với kinh phí 88 triệu đồng, hỗ trợ cho 34 hộ dân ấp Long Đại, mỗi hộ 03 thùng rác để người dân thuận tiện thực hiện phân loại rác tại nhà theo hướng dẫn.

Đoàn viên Huỳnh Minh Hoàng, tham gia tuyên truyền mô hình cho biết: lúc đầu đi vận động, hộ dân cũng còn e ngại, sau khi tuyên truyền tại nhà văn hóa ấp, tụi em tiếp tục đến từng nhà, vừa tuyên truyền, vừa hướng dẫn cách phân loại rác sao cho dễ làm, dễ nhớ. Khi thấy hiệu quả rõ ràng, hộ dân hưởng ứng mạnh hơn, nhiều người còn giới thiệu thêm cho hàng xóm cùng tham gia.

Thực hiện mô hình, các hộ dân được hướng dẫn thực hiện phân loại rác thải sinh hoạt thành 03 thùng chứa riêng biệt. Thùng thứ nhất, chứa rác hữu cơ dễ phân hủy như thức ăn thừa, lá cây, rau củ… để xử lý tại nhà thành phân bón cho cây trồng hoặc làm thức ăn chăn nuôi. Thùng thứ hai, chứa rác có thể tái sử dụng, tái chế như giấy, nhựa, kim loại, hộ dân tự thu gom và bán phế liệu, bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt với tổng số tiền thu được là 11,3 triệu đồng, trung bình mỗi hộ tiết kiệm từ 400.000 - 500.000 đồng/năm, tương đương với khoảng từ 35.000 - 45.000 đồng/tháng. Thùng thứ ba, chứa rác còn lại không thể xử lý hoặc tái chế, được lưu giữ đúng cách, đảm bảo vệ sinh và thuận tiện cho việc thu gom. Loại rác này, các hộ đem ra trục đường chính để xe công trình đô thị thu gom định kỳ đưa về nơi xử lý tập trung. Việc phân loại đúng giúp giảm đáng kể lượng rác thải ra môi trường, tiết kiệm chi phí xử lý và từng bước nâng cao ý thức người dân trong công tác bảo vệ môi trường.

Bà Trần Thị Cẩm Hồng, là một trong 34 hộ tham gia mô hình ở ấp Long Đại phấn khởi nói: từ ngày tham gia mô hình, tôi thấy môi trường xung quanh sạch hơn hẳn. Phân loại rác không khó, chỉ cần để ý một chút là làm được. Tôi còn tận dụng rác hữu cơ để trồng rau, vừa tiết kiệm vừa an toàn. Cả xóm giờ ai cũng có ý thức giữ gìn vệ sinh chung.

Bà Lê Thị Bích Phượng, Trưởng ban Nhân dân ấp Long Đại cho biết: mô hình này rất phù hợp với thực tế ở ấp. Nhờ có ĐVTN phối hợp tốt trong tuyên truyền, vận động, nên người dân chuyển biến tích cực. Đường quê giờ sạch sẽ, không còn rác vứt bừa bãi. Mô hình cần được nhân rộng ra các ấp khác để nâng cao chất lượng tiêu chí môi trường.

Chị Thạch Thị Yến Như, Bí thư Xã Đoàn xã Long Đức chia sẻ: mô hình không chỉ giúp người dân hình thành thói quen sống xanh, sạch mà còn là cách làm cụ thể, gần gũi trong thực hiện việc học và làm theo Bác, từ những hành động nhỏ hàng ngày như giữ gìn vệ sinh, không xả rác bừa bãi, biết tận dụng rác hữu cơ làm phân bón cho cây trồng… Việc tạo ra nguồn thu nhỏ từ rác tái chế cũng giúp người dân có thêm động lực duy trì thói quen phân loại rác lâu dài. Năm 2025, Đoàn Thanh niên xã Long Đức tiếp tục phối hợp UBND xã nhân rộng mô hình ra toàn ấp Long Đại và ấp Long Trị với 729 hộ dân tham gia và một số hộ là ĐVTN ở các ấp còn lại, từng bước triển khai đến các hộ dân, tạo sự lan tỏa tích cực trên toàn xã.

Ngoài thực hiện mô hình, Đoàn thanh niên xã tích cực tham mưu với cấp ủy Đảng trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn gương mẫu, trách nhiệm, tích cực tham gia phong trào tại địa phương. Các hoạt động được tổ chức dưới nhiều hình thức đa dạng như ký kết liên tịch phối hợp, truyền thông môi trường, tổ chức ngày “Chủ nhật xanh”, hỗ trợ xây dựng tuyến đường xanh - sạch - đẹp, thu gom rác thải, bảo vệ môi trường... Từ đầu năm đến nay, Đoàn thanh niên xã đã ra quân 130 cuộc, với trên 2.200 lượt ĐVTN tham gia, thu gom trên 02 tấn rác, khai thông dòng chảy, thực hiện tuyến đường hoa dài trên 07km.

Mô hình “Vận động người dân tự thu gom, phân loại và xử lý rác thải sinh hoạt” tại xã Long Đức không chỉ góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng dân cư mà còn thể hiện rõ nét việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng những việc làm thiết thực.

Sự đồng thuận của người dân, sự vào cuộc trách nhiệm của chính quyền, đoàn thể và lực lượng ĐVTN chính là yếu tố tạo nên thành công bước đầu cho mô hình. Từ hiệu quả thực tiễn, mô hình có tính bền vững, phù hợp để nhân rộng trên toàn xã, góp phần nâng cao chất lượng xã NTM kiểu mẫu, vì một môi trường sống xanh - sạch - đẹp, văn minh và phát triển bền vững.

Bài, ảnh: SƠN TUYỀN