Vì sao nhiều ô tô điện không có 'số P'?

Số P trên hộp số ô tô là gì?

Hộp số tự động trên ô tô truyền thống thường sẽ được trang bị 4 số chính R, P, N, D lần lượt là số lùi, số đỗ, số trung gian và số tiến. Đúng với tên gọi của mình, số P được sử dụng trong trường hợp đỗ xe. Kết hợp với phanh tay, số P giúp xe ô tô không bị trôi tự do khi đỗ.

Về phần cấu tạo, số P thực chất là một chốt đỗ hay còn được gọi là bánh răng cóc. Khi cài số P bánh răng hoặc chốt đỗ sẽ khóa cứng các bánh răng của hộp số, nối cứng trục động cơ và trục cầu chủ động giúp cơ cấu bánh xe chủ động bó cứng không quay.

Trên các mẫu xe xăng, dầu thường trang bị hộp số có 4 số chính là P, R, N, D.

Số P là một cơ cấu an toàn, nhưng nếu không sử dụng đúng cách cũng đem lại nhiều rắc rối. Anh Văn Tuyên, chuyên viên kỹ thuật của Toyota Hà Đông cho biết, rất nhiều chủ xe đã lạm dụng số P mà không sử dụng phanh tay. Điều này đã dẫn tới các trường hợp vỡ bánh răng, chốt đỗ vì các chi tiết bánh răng hay chốt đỗ chỉ được thiết kế với khả năng chịu lực không quá lớn. Trường hợp đỗ xe trên dốc cao trong thời gian dài mà không sử dụng sử dụng phanh tay, dẫn tới áp lực lên các chi tiết này quá lớn sẽ gây ra hư hỏng.

Vì sao một số mẫu ô tô điện không trang bị số P?

Về phần cấu tạo cũng như cách thức hoạt động của động cơ xăng, dầu truyền thống (ICE) và động cơ điện (EV) là hoàn toàn khác nhau.

Theo lý thuyết động cơ ICE chỉ sinh công và mô-men xoắn cực đại ở một dải vòng tua nhất định. Nên hộp số của động cơ ICE có công dụng thay đổi các tỷ số truyền khác nhau, giúp chiếc xe có tỷ số truyền thích hợp trong khi động cơ luôn luôn làm việc ở vòng tua lý tưởng.

Hộp càng có nhiều cấp số thì sự hao hụt mô men càng ít giúp chiếc xe tăng tốc mượt mà và bảo toàn được động năng.

Về phần động cơ EV là mô tô điện sẽ sinh ra mô-men xoắn nhất quán ở mọi dải tốc độ, nên việc trang bị hộp số có nhiều cấp số là không cần thiết trên xe EV.

Hộp số trên xe EV chỉ đơn giản như một công tắc đảo chiều. Ở số D với chiều thuận là giúp xe tiến, còn số R là đảo chiều giúp xe lùi và khi ở vị trí trung gian số N sẽ ngắt tín hiệu điện đến mô-tơ.

Việc trang bị số P trên xe điện là vô nghĩa và không cần thiết.

Với sự tối giản về hộp số nên việc trang bị thêm số đỗ trên các mẫu xe điện không thực sự tối ưu và vô nghĩa.

Một số xe điện vẫn được trang bị số P, như Tesla. Khi chủ xe kích hoạt số P khi đỗ, hệ thống phanh đỗ sẽ được kích hoạt giúp khóa cứng bánh xe, thay vì dùng bánh răng cóc để khóa như trên xe động cơ đốt trong.

Việc tối ưu hóa hộp số trên xe EV đem lại lợi ích rất lớn, vừa giúp chủ xe dễ dàng sử dụng, không cần phải lo bảo dưỡng hộp số như trên xe ICE, không những thế còn mang đến sự tăng tốc tốt, không hao hụt mô men.

Ở một số mẫu xe điện có trang bị thêm số B, có thể gọi là phanh tái sinh. Số này thường được sử dụng khi xe xuống dốc, quán tính của xe sẽ được chuyển hóa ngược thành năng lượng sạc cho pin xe điện.

Với đa số xe điện, tài xế chỉ cần về N và kéo phanh tay, hoặc để xe thực hiện việc đó một cách tự động. Việc tích hợp số P trên xe điện dường như chỉ là cách để giúp các tài xế đỡ phải bỡ ngỡ khi chuyển từ xe xăng sang xe điện.

Nguyễn Mạnh Hưng