Vai trò của cô đỡ thôn bản trong hành trình 1000 ngày đầu đời - giai đoạn 'vàng' cho trẻ phát triển toàn diện

Thống kê của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ sinh ra được chăm sóc dinh dưỡng tốt, hợp lý để phát triển toàn diện trong những năm đầu đời thấp hơn nhiều so với các quốc gia phát triển. Đặc biệt là ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Thực tế, mới chỉ 60% trẻ được bú sớm trong vòng một giờ đầu sau sinh; 24% trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; 22% trẻ được bú mẹ đến 24 tháng tuổi; 73% trẻ 6-24 tháng tuổi được nuôi bổ sung đúng cách.

Các chỉ số về sức khỏe của bà mẹ và trẻ em ở vùng núi, vùng dân tộc thiểu số còn thấp hơn nhiều so với khu vực đồng bằng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi tại các khu vực này vẫn ở mức cao. Điều này cho thấy chế độ dinh dưỡng và kiến thức về chăm sóc trẻ nhưng những năm đầu đời chưa được làm tốt.

1000 ngày đầu đời là giai đoạn vàng cho trẻ phát triển. Ảnh minh họa

Trước thực trạng đó, cuối năm 2019, Thủ tướng ban hành Quyết định về chương trình "Chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời nhằm phòng chống suy dinh dưỡng bà mẹ, trẻ em, nâng cao tầm vóc người Việt Nam". Phấn đấu đến năm 2030, mục tiêu 85% bà mẹ cho trẻ bú sớm, 30% bà mẹ cho trẻ mẹ bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu; 70% bà mẹ tiếp tục cho trẻ bú mẹ đến khi trẻ được 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn; 80% bà mẹ cho trẻ 6-24 tháng tuổi ăn bổ sung đúng cách.

Để giải quyết được thực trạng này ở các vùng dân tộc thiểu số, bộ phận cô đỡ thôn bản đóng một vai trò quan trọng. Họ được xem là một mắt xích không thể thiếu trong hệ thống y tế cơ sở. Cô đỡ thôn bản không chỉ làm nhiệm vụ chuyên môn mà còn là người truyền thông, thay đổi nhận thức cộng đồng, góp phần quan trọng vào việc thực hiện chương trình "Chăm sóc dinh dưỡng 1000 ngày đầu đời" và nâng cao chất lượng dân số Việt Nam.

Vai trò của cô đỡ thôn bản trong hành trình chăm sóc 1000 ngày vàng

1.000 ngày vàng được tính kể từ thụ thai, mang thai, đến khi trẻ tròn hai tuổi. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng, trong 1000 ngày này, trẻ được nuôi dưỡng đúng cách sẽ có hệ miễn dịch tốt và phát huy hết tiềm năng về thể chất và trí tuệ trong tương lai. Dinh dưỡng đúng cách sẽ giảm 20% nguy cơ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, trẻ sẽ có chỉ số thông minh cao hơn, khả năng học tập tốt hơn. Đây còn là cơ hội có một không hai phòng ngừa sớm các bệnh mạn tính không lây, để cơ thể khỏe mạnh suốt đời.

Ngược lại, trong 1000 ngày đầu đời của trẻ không được nuôi dưỡng đúng cách sẽ bỏ lỡ cơ hội phát triển tối đa về thể chất và trí tuệ.

Cô đỡ thôn bản là điểm tựa cho các bà mẹ và trẻ em vùng cao. Ảnh: BVCC

Trong khi đó, thực tế tồn tại ở nhiều vùng nông thôn miền núi, chế độ ăn của phụ nữ trước và sau sinh còn đơn giản, thiếu kiến thức về dinh dưỡng, cùng với tình trạng vệ sinh kém. Nhiều bà mẹ vẫn còn giữ các hủ tục cũ, như kiêng cữ quá mức khi mang thai và sau sinh, không cho trẻ bú sớm sữa non, hoặc cho trẻ ăn dặm quá sớm. Những tập quán này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Ngoài ra, do khó khăn trong tiếp cận y tế, thiếu thốn cơ sở vật chất và nhân lực y tế khiến việc khám thai định kỳ, tiêm chủng và theo dõi sức khỏe trở nên khó khăn.

Lúc này, vai trò của cô đỡ thôn bản như một mắt xích cơ bản không thể thiếu trong hệ thống y tế cơ sở. Họ không chỉ làm nhiệm vụ chuyên môn mà còn là người truyền thông, thay đổi nhận thức cộng đồng.

Cô đỡ là điểm tựa không thể thiếu cho bà mẹ và trẻ em vùng cao

Để thực hành dinh dưỡng 1000 ngày đầu đời, cô đỡ cần hướng dẫn để các bà mẹ thấy được rằng, khi người mẹ chăm sóc, đầu tư tốt dinh dưỡng cho con, quá trình này diễn ra thuận lợi, trẻ phát triển bình thường. Ngược lại, dinh dưỡng không đủ, dư thừa hoặc thiếu hụt khiến trẻ bị béo phì, thấp còi, trí não chậm phát triển, thậm chí tàn tật trí tuệ.

Bà mẹ và người chăm sóc trẻ cần chủ động đi khám tư vấn dinh dưỡng, được nhận các thông tin đúng, để nuôi con một cách tốt nhất. Kết hợp chăm sóc khoa học, tiêm chủng đầy đủ, giáo dục sớm giúp trẻ phát triển tiềm năng tối đa.

Mục tiêu của cô đỡ thôn bản là khuyến khích sinh tại cơ sở y tế, trong trường hợp khẩn cấp, cô đỡ có thể đỡ đẻ an toàn tại nhà và sơ cứu ban đầu, giúp cứu sống cả mẹ và bé.

Bảo Minh