Ưu thế mới của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Chuyển mình để tiến sâu hơn trong chuỗi cung ứng

Trong quá trình tái cấu trúc mạnh mẽ của chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam đang dần khẳng định vai trò là một trung tâm sản xuất chiến lược tại châu Á, đồng thời bước đầu hình thành lợi thế mới về năng lực công nghệ thông tin và chuyển đổi số.

Ông Haruhiko Ozasa, Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại Hà Nội chia sẻ, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản hiện kỳ vọng cao vào khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa trong lĩnh vực chế tạo của các doanh nghiệp Việt.

Đây có thể trở thành yếu tố tạo nên năng lực cạnh tranh mới trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực này.

“Năm 2025 là thời điểm bản lề buộc doanh nghiệp Việt phải tái cấu trúc, đẩy mạnh công nghệ và phát triển tư duy bền vững nhằm thích ứng với bối cảnh toàn cầu mới”, bà Dhamcharee Varaporn, Tổng giám đốc RX Tradex Thái Lan và Việt Nam nhận định.

Chuyển đổi số, công nghiệp xanh và tự động hóa không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nếu muốn tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc ứng dụng công nghệ mới không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng suất mà còn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ các tập đoàn đa quốc gia.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại thuộc Bộ Công thương cho biết, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đã có bước tiến đáng kể, đóng vai trò nền tảng trong việc gia tăng giá trị và sức cạnh tranh của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam có hơn 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ hoạt động trong các lĩnh vực như dệt may, ô tô, da giày, cơ khí và điện tử.

Tuy nhiên, năng lực cung ứng vẫn còn là thách thức. Hiện các doanh nghiệp trong nước mới chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu linh kiện nội địa. Mỗi năm, Việt Nam vẫn phải nhập khẩu hàng tỷ USD linh kiện để phục vụ sản xuất.

Theo khảo sát năm 2024 của Jetro, có tới 56,1% doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam dự định mở rộng đầu tư trong 1-2 năm tới và 50,9% muốn tăng mua hàng từ đối tác Việt Nam. Đây là tỷ lệ cao nhất ASEAN. Tuy vậy, tỷ lệ cung ứng nội địa hiện mới đạt 36,6%, trong đó chỉ 15,7% đến từ doanh nghiệp thuần Việt Nam, thấp hơn Indonesia, Thái Lan và Malaysia.

Tỷ lệ cung ứng từ doanh nghiệp Việt Nam cho các doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam còn thấp. Nguồn: JETRO

Để tăng cường khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam cần một bước chuyển lớn về năng lực công nghiệp và công nghệ. Các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ đang được triển khai theo hướng này, bao gồm thúc đẩy nội địa hóa, xúc tiến thương mại, ưu đãi đầu tư và đào tạo kỹ thuật.

Bộ Công thương hiện đang triển khai các chương trình nâng cao năng lực sản xuất, quản trị và chuyển đổi số cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, thông qua hợp tác với các tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp FDI lớn. Hàng năm, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đều được phê duyệt để hỗ trợ các tổ chức, cá nhân tăng năng lực và kết nối quốc tế.

Năm 2025, Bộ Công thương sẽ triển khai 118 hoạt động trong khuôn khổ chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tìm hiểu thị trường, kết nối đối tác, tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), quảng bá sản phẩm và tìm nguồn nguyên liệu ổn định.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là triển lãm kép gồm triển lãm công nghiệp hỗ trợ Việt Nam – Nhật Bản (SIE 2025) và triển lãm quốc tế về máy móc và công nghệ ngành công nghiệp chế tạo và công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam (VME 2025).

Triển lãm năm nay sẽ tập trung vào các giải pháp then chốt như chuyển đổi số, tự động hóa linh hoạt, sản xuất không phát thải và chuỗi cung ứng số. Đây là những yếu tố được xem là sống còn cho tương lai ngành sản xuất Việt Nam. Triển lãm dự kiến quy tụ hơn 200 doanh nghiệp đến từ hơn 10 quốc gia, bao gồm các cường quốc công nghiệp như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Đài Loan, Singapore, Trung Quốc và Việt Nam.

Quỳnh Chi