Tương lai bất định của gói mua 1.000 UAV trang bị AI

UAV XQ-58A Valkyrie bay cùng tiêm kích F-35 trong một cuộc thử nghiệm.

Lầu Năm Góc đã công bố chương trình trị giá 6 tỷ USD để xây dựng một phi đội máy bay không người lái được gọi là Máy bay chiến đấu hợp tác (CCA).

Vào mùa tới, Bộ Quốc phòng Mỹ dự kiến sẽ chọn hai nhà sản xuất để bắt đầu chế tạo máy bay không người lái (UAV). Các nhà thầu quốc phòng Mỹ Boeing, Lockheed Martin, Northrop Grumman, General Atomics và Anduril Industries đã sẵn sàng tranh thầu.

Không quân Mỹ muốn có ít nhất 1.000 chiếc CCA để hộ tống và bảo vệ các máy bay có người lái, bao gồm máy bay chiến đấu Lockheed Martin F-35 Lightning II hoặc máy bay ném bom Northrop Grumman B-21 Raider, đồng thời mang theo thiết bị và vũ khí tấn công các mục tiêu trên không và trên bộ, tiến hành các cuộc tấn công, giám sát và đóng vai trò là trung tâm liên lạc.

Theo Dmitry Drozdenko, nhà phân tích quân sự và tổng biên tập tờ Arsenal của Nga, khái niệm này không có gì mới.

Tháng 10 năm 2023, Thủy quân lục chiến đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm UAV Kratos XQ-58A Valkyrie tại Căn cứ Không quân Eglin, Florida. Các thử nghiệm được thực hiện để đánh giá tiềm năng của việc sử dụng các nền tảng hỗ trợ trí tuệ nhân tạo để nâng cao khả năng hợp tác với máy bay có người lái.

"Máy bay không người lái đó, Valkyrie, thực sự là một người lái máy bay không người lái. Các nhà thiết kế Nga đã trình diễn một máy bay không người lái tương tự, được gọi là Grom (Thunder).

Những máy bay không người lái này bay cùng với máy bay có người lái hiện đại, chẳng hạn như máy bay chiến đấu và thực hiện các nhiệm vụ nguy hiểm nhất. Nhiệm vụ của chúng là tiến về phía trước, tự bắn vào mình, gây nhầm lẫn cho lực lượng phòng không đối phương, chiến đấu với họ; sau đó nhóm có người lái đến và hoàn thành nhiệm vụ", Drozdenko nói.

Máy bay không người lái Grom của Nga

UAV Grom lần đầu tiên được trưng bày tại Diễn đàn Kỹ thuật Quân sự Quốc tế Nga "Quân đội" vào năm 2020. Máy bay không người lái này được Tập đoàn Kronstadt phát triển để hoạt động cùng với các máy bay chiến đấu của Nga, bao gồm Sukhoi Su-35 và Su-57.

Nhiệm vụ chính của UAV là bảo vệ máy bay có người lái. Có thông báo rằng Grom sẽ có khả năng mang nhiều hệ thống vũ khí khác nhau bao gồm bom dẫn đường trên không KAB-500S và tên lửa không đối đất dẫn đường Kh-38.

Máy bay không người lái được hỗ trợ bởi AI sẽ không chỉ có thể hoạt động với máy bay có người lái mà còn có thể hoạt động hoàn toàn tự động và độc lập. Nó cũng sẽ có thể điều khiển một đàn gồm 10 máy bay không người lái tốc độ cao Molniya (Lightning) khác.

Trọng lượng cất cánh của máy bay không người lái lên tới 7 tấn với chiều dài khoảng 14 mét và sải cánh lên tới 10 mét. Tầm bay của nó được cho là khoảng 1.400-2.000 km, trong khi độ cao bay tối đa của nó lên tới 12.000 mét.

Grom được trang bị động cơ phản lực AI-222-25, tương tự động cơ được sử dụng trên máy bay huấn luyện tiên tiến Yak-130. Theo các nguồn mở, công việc trên Grom đã gần hoàn thành vào cuối năm 2023.

Mỹ phải đối mặt với vấn đề với UAV được hỗ trợ bởi AI

Tuy nhiên, theo chuyên gia, các nhà thiết kế Mỹ đã phải đối mặt với những thất bại bất ngờ khi 'dạy' các máy bay chiến đấu không người lái được trang bị AI bay tự động và thích ứng với các điều kiện thay đổi trong chiến đấu.

Tháng 6 năm 2023, Đại tá Tucker Hamilton đã mô tả một cuộc thử nghiệm trong đó một máy bay không người lái AI quyết định "giết" người điều khiển nó để ngăn anh ta khỏi làm điều mà UAV cho là cản trở nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ của nó.

Vụ việc đã gây ra một cuộc tranh luận nảy lửa trong khi Không quân Mỹ vội vàng trấn an giới truyền thông rằng "đây là một thí nghiệm tưởng tượng giả định, không phải mô phỏng". Hamilton cũng khẳng định rằng ông đã "nói sai" trong những tuyên bố trước đó của mình.

Không quân Mỹ có kịp nhận được máy bay chiến đấu hợp tác không?

WSJ đã thừa nhận rằng Không quân Mỹ đang phải đối mặt với một số thách thức trong quá trình nhận được CCA của mình. Chỉ một trong năm đối thủ – MQ-28 Ghost Bat của Boeing – đã bay công khai, trong khi những đối thủ khác hoặc giữ kín máy bay phản lực của họ hoặc chỉ công bố những bức ảnh về máy bay trên không.

Tờ báo lưu ý rằng USAF đã chi ngân sách từ 20 triệu đến 30 triệu USD cho mỗi chiếc UAV và có kế hoạch có hàng trăm chiếc bay vào năm 2029.

Tuy nhiên, Lầu Năm Góc có lịch sử lâu dài về các chương trình trễ và vượt ngân sách. Chương trình của Lầu Năm Góc trung bình mất bảy năm kể từ khi ký hợp đồng cho đến khi bắt đầu phục vụ, trong khi USAF muốn chương trình CCA hoàn thành trong 5 năm.

Các nhà thầu vẫn gặp khó khăn liên quan đến các dự án và hợp đồng trước đây: "Chương trình máy bay quân sự của Boeing đang gặp khó khăn; Lockheed Martin có hàng chục chiếc F-35 đang đậu mà Lầu Năm Góc từ chối tiếp nhận cho đến khi hoàn tất sửa lỗi phần mềm; và Northrop Grumman phải đối mặt với những thách thức về một số chương trình", tờ WSJ chỉ ra.

Chuyên gia Drozdenko nói: "Tổ hợp công nghiệp-quân sự của Mỹ luôn quan tâm đến tiền bạc. Họ sản xuất đạn pháo, và theo như tôi nhớ, tổng chi phí đã tăng 200% hoặc thậm chí hơn. Tức là, chúng được sản xuất theo cùng một cách, nhưng giá lại tăng lên một cách ngu ngốc. Còn với F-35, giá của chúng đã tăng đáng kể so sánh với ước tính ban đầu".

Theo chuyên gia Nga, tổ hợp công nghiệp quân sự Mỹ lãng phí và tham nhũng, trong khi các chương trình của nó bị chính trị hóa sâu sắc, khiến tương lai của chương trình máy bay không người lái AI đầy tham vọng của Mỹ trở nên bất định.

Tiến Thành