Tin thế giới 14/5: Tổng thống Pháp lộ tham vọng hạt nhân, cuộc tập trận chung lớn nhất lịch sử Campuchia-Trung Quốc, quyết định bất ngờ của Mỹ

Tổng thống Pháp Emanuel Macron tuyên bố sẵn sàng xúc tiến thảo luận với các quốc gia châu Âu về việc triển khai máy bay chiến đấu Pháp mang vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của họ. (Nguồn: AFP)

Châu Âu

* Tổng thống Pháp Emanuel Macron tuyên bố sẵn sàng xúc tiến thảo luận với các quốc gia châu Âu về việc triển khai máy bay chiến đấu Pháp mang vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của họ – một động thái tương tự như Mỹ đã thực hiện tại Bỉ, Đức, Italy và Thổ Nhĩ Kỳ.

Mặc dù vậy, ông nhấn mạnh 3 điều kiện tiên quyết: Pháp không trả tiền thay cho quốc gia khác, không làm tổn hại đến năng lực răn đe quốc phòng và quyền quyết định cuối cùng vẫn nằm trong tay Tổng thống Pháp với tư cách Tổng tư lệnh quân đội.

Trong bối cảnh Mỹ ngày càng tập trung vào chính sách "Nước Mỹ trước tiên", Tổng thống Macron đã mạnh mẽ kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) tăng cường độc lập chiến lược, nhấn mạnh rằng sẽ là "vô trách nhiệm" nếu các nước EU không chuẩn bị cho sự độc lập này trong vòng 5 - 10 năm tới.

Về xung đột Ukraine, ông Macron khẳng định lập trường nhất quán của Pháp là hỗ trợ Kiev trên phương diện quốc phòng, nhưng “không muốn châm ngòi cho Thế chiến III", đồng thời nhấn mạnh rằng, mục tiêu của Paris là "xung đột phải chấm dứt và Ukraine phải ở vị thế tốt nhất khi bước vào bàn đàm phán". (TF1)

* EU thông qua gói trừng phạt thứ 17 nhằm vào Nga trong ngày 14/5, qua đó siết chặt kiểm soát đội tàu chở dầu “ngầm” của nước này.

Gói trừng phạt bao gồm việc đưa vào danh sách đen khoảng 200 tàu chở dầu được sử dụng để né tránh các biện pháp hạn chế đối với hoạt động xuất khẩu dầu thô của Nga. Các công ty tại một số nước bị cáo buộc hỗ trợ cung cấp hàng hóa cho quân đội Nga cũng sẽ phải đối mặt với các biện pháp hạn chế.

Hàng chục quan chức Nga sẽ bị đưa vào danh sách gần 2.400 cá nhân và tổ chức đã bị cấm thị thực và phong tỏa tài sản. Gói trừng phạt mới cũng áp đặt lệnh trừng phạt đối với các cá nhân Nga liên quan tấn công mạng, vi phạm nhân quyền và phá hoại ở châu Âu. (AFP)

* Pháp trục xuất các nhân viên ngoại giao của Algeria để đáp trả kế hoạch tương tự của Algiers, theo lời Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot ngày 14/5.

Ngoại trưởng Barrot xác nhận việc sẽ triệu Đại biện lâm thời Algeria để thông báo về quyết định mà ông cho là hoàn toàn tương xứng với hành động “vô căn cứ và không thể biện minh được” của Algeria trong thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, phía Pháp không cho biết sẽ trục xuất bao nhiêu nhân viên ngoại giao Algeria. (AFP)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Campuchia-Trung Quốc khởi động cuộc tập trận chung lớn nhất lịch sử mang tên Rồng Vàng 2025, với sự tham gia của các trang thiết bị quân sự hiện đại từ Trung Quốc bao gồm pháo, tàu chiến và chó robot chiến đấu.

Theo thông báo của Các Lực lượng vũ trang Hoàng gia Campuchia (RCAF), gần 900 quân nhân Trung Quốc và hơn 1.300 binh sĩ Campuchia tham gia cuộc tập trận kéo dài từ 14-28/5.

Rồng Vàng 2025 sẽ có sự xuất hiện của các trang thiết bị quân sự hiện đại đến từ Trung Quốc - bao gồm xe bọc thép, trực thăng, tàu chiến, thiết bị bay không người lái (UAV) trinh sát và chó robot chiến đấu. RCAF khẳng định cuộc tập trận song phương thường niên nhằm “phát triển quan hệ và hợp tác sâu rộng hơn” giữa quân đội hai nước. (China Global South Project)

* Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với các quốc gia Mỹ Latinh và Caribbean, theo lời Chủ tịch Tập Cận Bình tại lễ khai mạc Hội nghị Bộ trưởng lần thứ IV của Diễn đàn Trung Quốc-Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribbe (Trung Quốc-CELAC) diễn ra tại Bắc Kinh ngày 13/5.

Nhà lãnh đạo Trung Quốc kêu gọi hai bên tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực truyền thống như cơ sở hạ tầng, nông nghiệp và ngũ cốc, năng lượng và khoáng sản, đồng thời mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mới nổi như năng lượng sạch, mạng không dây 5G, kinh tế số và trí tuệ nhân tạo.

Theo nhà lãnh đạo, trong bối cảnh tình hình thế giới thay đổi nhanh chóng chưa từng thấy với nhiều rủi ro đan xen như hiện nay, chỉ bằng cách hợp tác với nhau mới giúp các nước duy trì hòa bình và ổn định, cũng như thúc đẩy phát triển và thịnh vượng toàn cầu. Ông cho biết thêm sẽ không có bên nào giành chiến thắng trong cuộc chiến thuế quan và thương mại, hành động đơn phương sẽ chỉ dẫn đến tự cô lập. (THX)

Trung Đông-châu Phi

* Đàm phán Gaza có bước tiến quan trọng, các cuộc thương thuyết đang diễn ra song song tại Ai Cập và Qatar, với sự tham gia tích cực của các nhà hòa giải then chốt.

Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff và Đặc phái viên về đàm phán con tin Adam Boehler đã rời Israel đến Doha (Qatar) ngày 13/5 để tiếp tục các cuộc đàm phán. Trọng tâm của các cuộc đàm phán tập trung vào ba vấn đề chính: thiết lập lệnh ngừng bắn, giải phóng con tin đang bị Hamas giam giữ và đảm bảo viện trợ nhân đạo cho Gaza.

Hamas vẫn kiên định với yêu cầu về một thỏa thuận "toàn diện", bao gồm việc trao đổi 58 con tin lấy hàng trăm tù nhân Palestine, chấm dứt xung đột và đòi hỏi Israel rút quân khỏi Gaza. Điểm đáng chú ý là Hamas đề xuất lệnh ngừng bắn kéo dài 70 ngày, cao hơn nhiều so với đề xuất 21 ngày của Washington.

Phong trào này cũng bày tỏ sẵn sàng rút khỏi việc quản lý Gaza - vùng lãnh thổ họ kiểm soát từ năm 2007, để một nhóm chuyên gia Palestine điều hành dưới sự hậu thuẫn của lực lượng an ninh Ai Cập và Jordan. (The National New)

* Israel đánh chặn thành công tên lửa từ Yemen, song vụ việc cũng khiến ít nhất 2 người phụ nữ bị thương khi cố gắng tìm nơi trú ẩn.

Người phát ngôn quân sự Houthi Yahya Saree thừa nhận, phong trào này đã tiến hành vụ phóng tên lửa trên, đồng thời cho biết vụ tấn công nhắm mục tiêu vào Sân bay quốc tế Ben Gurion, cửa ngõ chính của Israel gần Tel Aviv, bằng cách sử dụng “tên lửa đạn đạo siêu vượt âm”.

Sau vụ việc, ngày 14/5, quân đội Israel đã kêu gọi người dân Yemen tránh xa các cảng biển do phong trào Houthi kiểm soát, cảnh báo về khả năng trả đũa vụ tấn công trên. (Times of Israel)

* Mỹ áp đặt trừng phạt mới nhằm vào một mạng lưới quốc tế được cho đang tạo điều kiện vận chuyển hàng triệu thùng dầu thô của Iran đến Trung Quốc với trị giá hàng tỷ USD.

Thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ về lệnh trừng phạt cho hay, mạng lưới này hoạt động thay mặt cho Bộ Tổng tham mưu Các lực lượng vũ trang Iran (AFGS) với công ty bình phong là Sepehr Energy.

Phản ứng lại, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei tuyên bố, việc Mỹ áp đặt trừng phạt mới nhằm vào Tehran giữa lúc hai bên đang đàm phán hạt nhân à “không thể chấp nhận được”.

Trong khi đó, ngày 14/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố, ông sẵn sàng đi đến thỏa thuận với Iran nếu Tehran từ bỏ phát triển vũ khí hạt nhân. (Reuters, TASS)

Châu Mỹ

* Mỹ bất ngờ gỡ trừng phạt Syria, hối thúc Damascus bình thường hóa quan hệ với Israel khi Tổng thống Mỹ Donald Trump có cuộc gặp Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa ngày 4/5 tại Riyadh.

Trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Saudi Arabia, ông Trump đã trở thành vị Tổng thống Mỹ đầu tiên trong 25 năm gặp một nhà lãnh đạo Syria.

Tuyên bố của Nhà Trắng dẫn lời Tổng thống Trump nêu rõ, ông yêu cầu nhà lãnh đạo Syria bình thường hóa quan hệ với Israel thông qua việc tham gia Hiệp định Abraham, trục xuất các chiến binh Palestine và kiểm soát các trại giam giữ những chiến binh của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. (AFP)

* Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu công du Trung Đông, mở đầu bằng chuyến thăm Saudi Arabia và ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác song phương với Thái tử nước chủ nhà Mohammed bin Salman. Riyadh cam kết đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ trong 4 năm tới.

Trong bài phát biểu tại đây, Tổng thống Trump kêu gọi Saudi Arabia sớm bình thường hóa quan hệ với Israel, kỳ vọng Iran "chọn con đường mới và tốt đẹp hơn" cũng như nhấn mạnh người dân Gaza "xứng đáng có một tương lai tốt đẹp hơn".

Kết thúc thăm Saudi Arabia, ông Trump sẽ thăm Qatar và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). (Reuters)

* Thủ tướng Canada Mark Carney công bố nội các mới gồm 28 bộ trưởng và 10 Quốc vụ khanh với lời khẳng định rằng, đội ngũ của ông sẽ nhanh chóng thực hiện các cam kết trong chiến dịch tranh cử của đảng Tự do nhằm tập trung xử lý mối quan hệ giữa nước này và Mỹ cũng như thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong nước.

Một nửa trong số nội các nòng cốt và 9 trong số 10 Quốc vụ khanh là những gương mặt mới, song Thủ tướng Carney vẫn giữ lại các bộ trưởng giàu kinh nghiệm cho các vị trí kinh tế quan trọng như tài chính, quan hệ Canada-Mỹ, thương mại nội địa và ngoại giao.

Ông Carney cho biết đội ngũ của ông sẽ thúc đẩy các khoản đầu tư xây dựng quốc gia nhằm hỗ trợ cho sứ mệnh cốt lõi của chính phủ, đó là tạo ra nền kinh tế mạnh nhất trong Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7), một nền kinh tế phục vụ cho tất cả mọi người. (Reuters)

* Colombia chính thức tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc khi hai nước ký kết thỏa thuận ngày 14/5, trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng thống Colombia Gustavo Petro tới Bắc Kinh.

Tại Bắc Kinh, phát biểu sau cuộc gặp với người ông Gustavo Petro, Chủ tịch Trung Quốc Tập kêu gọi hai nước "tận dụng cơ hội Colombia chính thức gia nhập gia đình Sáng kiến Vành đai và Con đường chất lượng cao để thúc đẩy nâng cấp chất lượng hợp tác". (THX)

Hoàng Hà