Thúc đẩy kinh tế tư nhân khu vực Nam Trung Bộ

Việc giao lưu, xuất khẩu hàng hóa thuận lợi hơn sau khi cảng quốc tế Chu Lai được đầu tư nâng cấp. (Ảnh: TẤN NGUYÊN)

Đầu năm 2000, Luật Doanh nghiệp có hiệu lực. Đây được coi là một bước ngoặt trong đời sống kinh tế. Kinh tế tư nhân đã được “cởi trói”, với nhận thức mới và cơ chế mới: Bình đẳng và thông thoáng hơn trước. Sức người, sức của trong dân được giải phóng. Kinh tế tư nhân ngày càng có nhiều đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế các địa phương.

Thay đổi dần nhận thức về kinh tế tư nhân

Nhiều năm sau ngày đất nước thống nhất, có một thực trạng là người dân có tiền, có vốn, nhưng không dám bỏ ra đầu tư kinh doanh, sản xuất mà chỉ đi sắm vàng, hoặc đem... cất vào tủ. Trong khi đó, sản xuất thì thiếu vốn, nhu cầu sản phẩm của xã hội luôn ở mức cao, nhưng nguồn cung từ kinh tế quốc doanh bao cấp không thể đáp ứng được. Trong nhận thức của không ít người, kinh tế tư nhân dường như là điều kiêng kị, bị định kiến, mặc dù trên thực tế, khu vực này vẫn hiện hữu và có đóng góp không nhỏ vào phát triển kinh tế.

Một nghệ nhân cao tuổi trong làng nghề nón ngựa Phú Gia (Bình Định) tâm sự: “Lúc đó, nói đến làm kinh tế tư nhân là nhiều người nghĩ ngay đến trục lợi cá nhân. Người dân ngại đầu tư mở rộng sản xuất vì sợ bị “chú ý”. Chúng tôi phải mất nhiều năm chứng minh sản phẩm của mình không chỉ tốt mà còn mang giá trị kinh tế, văn hóa thực thụ, lúc đó mới được chấp nhận”. Thời kỳ đấy, các doanh nghiệp nhà nước tại tỉnh Bình Định chiếm lĩnh phần lớn các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như công nghiệp chế biến, xây dựng cơ sở hạ tầng và phân phối hàng hóa... Điều này khiến các doanh nghiệp tư nhân, vốn còn non trẻ và thiếu nguồn lực gặp rất nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm chỗ đứng trên thị trường. “Chúng tôi không chỉ thiếu vốn mà còn thiếu đất sản xuất, cho nên cạnh tranh rất khó khăn...”, ông Nguyễn Văn Linh, chủ xưởng chế biến gỗ tại thành phố Quy Nhơn chia sẻ.

Cũng như những địa phương khác, có một thời kỳ kinh tế tư nhân ở tỉnh Quảng Ngãi phát triển khá e dè, chậm chạp. Lãnh đạo nhiều doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn tỉnh cho rằng, nguyên nhân chủ yếu là do trong nhiều năm ảnh hưởng bởi tư duy bao cấp, đặt kinh tế nhà nước ở vị trí trung tâm, dẫn đến các chính sách và nguồn lực chưa thật sự tạo thuận lợi cho khối tư nhân phát triển. Vì vậy, doanh nghiệp tư nhân khó cạnh tranh về nguồn vốn, đất đai, cơ hội đầu tư với các doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Cụ thể, thủ tục hành chính ở địa phương còn rườm rà, phức tạp, khiến doanh nghiệp tư nhân nhỏ và siêu nhỏ ngại tiếp cận, các chính sách hỗ trợ kinh tế tư nhân tuy có nhưng thiếu tính thực thi cao, khó tiếp cận thực chất…

Phải đến năm 1986, tức hơn 10 năm sau ngày đất nước được giải phóng, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI bắt đầu mở những thắt nút đầu tiên của “sợi dây vô hình” nhưng đang thít chặt kinh tế tư nhân. Và đến đầu năm 2000, Luật Doanh nghiệp có hiệu lực, đã tạo nên bước ngoặt trong đời sống kinh tế, từ đó kinh tế tư nhân đã được “cởi trói”, từng bước phát triển mạnh mẽ cho dù vẫn còn không ít quy định ràng buộc.

Đơn cử tại tỉnh Khánh Hòa, từ năm 2001, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã có kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 10 triệu USD/năm, đồng thời xuất hiện nhiều doanh nghiệp lớn có mức nộp ngân sách nhà nước mỗi năm hơn một tỷ đồng như: Công ty trách nhiệm hữu hạn Thủy sản Nha Trang, Xí nghiệp Tư doanh Điện tử TQT...

Đóng góp đáng kể vào tốc độ tăng trưởng kinh tế

Quảng Ngãi hiện có gần 6.700 doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động, bình quân mỗi năm đóng góp ngân sách nhà nước gần 20 nghìn tỷ đồng, chiếm hơn 83,4% tổng thu nội địa; giải quyết việc làm cho hơn 173 nghìn lao động. Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Anh Nam cho rằng, doanh nghiệp, doanh nhân của tỉnh lớn mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng, có khả năng hoạch định chiến lược kinh doanh, năng động, nhạy bén, thích nghi với môi trường kinh doanh trong thời kỳ hội nhập. Nhờ đó, doanh nghiệp tư nhân có đóng góp đáng kể vào tốc độ tăng trưởng kinh tế chung của tỉnh.

Là một trong những doanh nghiệp tư nhân đi đầu tại Bình Định, Công ty cổ phần Phú Tài đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trong ngành chế biến gỗ, đá granite và bất động sản, khẳng định vị thế không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế. Năm 2024, Phú Tài Group đạt doanh thu hơn 6.000 tỷ đồng với nhiều sản phẩm được xuất khẩu sang hơn 30 quốc gia. Việc mở rộng thị trường quốc tế giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu của tỉnh.

Nói đến khu vực kinh tế tư nhân tại Quảng Ngãi phải kể đến Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi, với hai sản phẩm chính là đường và cồn. Sau khi tiến hành cổ phần hóa và đi vào hoạt động từ tháng 6/2006, đến nay, công ty đã phát triển vượt bậc về quy mô và chiều sâu, tiếp tục khẳng định là cánh chim đầu đàn khu vực kinh tế tư nhân của tỉnh. Năm 2024, Công ty cổ phần Đường Quảng Ngãi đạt doanh thu 10.678 tỷ đồng, tăng 2%; lợi nhuận trước thuế đạt 2.645 tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2023; nộp ngân sách nhà nước hơn 1.000 tỷ đồng.

“Bước ngoặt tạo nên sự phát triển lớn mạnh của công ty là việc chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty tư nhân. Nhờ đột phá thay đổi thể chế quản lý, phát huy cao độ tinh thần dân chủ, phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật của cán bộ, công nhân viên cho nên năng suất lao động tăng lên, lợi nhuận cao hơn”, Tổng Giám đốc Công ty Đường Quảng Ngãi Võ Thành Đàng chia sẻ.

Tiêu biểu trong đầu tư phát triển kinh tế tư nhân tại tỉnh Quảng Nam phải kể đến Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải (THACO). Sau hơn 27 năm phát triển, đến nay, THACO đã trở thành tập đoàn công nghiệp đa ngành, đầu tư kinh doanh vào các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế đất nước, bao gồm ô-tô, nông nghiệp, cơ khí và công nghiệp hỗ trợ; đầu tư-xây dựng, thương mại-dịch vụ và logistics. Theo Chủ tịch Hội đồng quản trị THACO Trần Bá Dương, hiện THACO Chu Lai có tổng diện tích hơn 1.300ha, với tổng vốn đầu tư hơn 4,2 tỷ USD. Năm 2024, THACO Chu Lai nộp ngân sách tỉnh Quảng Nam hơn 19.300 tỷ đồng và giải quyết việc làm cho hơn 15 nghìn lao động tại địa phương.

Đồng chí Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam cho rằng, thành công trong sản xuất, kinh doanh của THACO góp phần to lớn vào sự phát triển, thành công của địa phương. Trong quá trình phát triển, THACO vừa góp nguồn thu đáng kể cho ngân sách, vừa giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động địa phương. Hy vọng thời gian tới, THACO sẽ thực hiện tốt hơn vai trò dẫn dắt, liên kết, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng tham gia vào chuỗi giá trị, xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp phát triển bền vững ngay tại Chu Lai. Quảng Nam cam kết sẽ luôn đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để các doanh nghiệp tư nhân đầu tư và phát triển sản xuất, kinh doanh trên địa bàn.

Nhìn từ góc độ xã hội, với số lượng lao động thu hút lớn như hiện nay, khu vực kinh tế tư nhân góp một phần không nhỏ trong việc giải quyết bài toán việc làm, góp phần thay đổi tâm lý của một bộ phận người dân chỉ thích xin việc vào làm việc tại các cơ quan nhà nước như trước đây...

(Còn nữa)

NGUYÊN TÙNG - CỪ NAM NGUYÊN