Thị trường tiền tệ tháng 4: NHNN thực hiện hai biện pháp tức thì để giữ ổn định tỷ giá

Thay đổi kỳ vọng giảm lãi suất của Fed

Diễn biến thực tế cho thấy USD Index (DXY) đang kiểm định lại mức đỉnh cũ (105 - 106 điểm), tuy nhiên, diễn biến mới nhất về lạm phát và các số liệu kinh tế Mỹ tích cực đã khiến cho xác suất Fed cắt giảm lãi suất trong tháng 6/2024 giảm chỉ còn khoảng 16%.

Hiện tại, thị trường đang kỳ vọng Fed sẽ giữ nguyên lãi suất điều hành trong 3 cuộc họp kế tiếp và đặt cược vào việc Fed cắt giảm 25 điểm cơ bản vào kỳ họp tháng 9 và giảm thêm 25 điểm cơ bản nữa trong kỳ họp tháng 12/2024.

Kỳ vọng đã xoay chuyển theo hướng đối lập với những gì nhà đầu tư nhìn nhận về hướng đi của Fed trong giai đoạn đầu năm 2024, từ đó áp lực đối với tiền đồng đang mạnh hơn.

Trong phát biểu mới nhất Chủ tịch Fed Jerome Powell đã cố gắng để ngỏ các lựa chọn chính sách khi giữ vững nhận định rằng lãi suất đã đủ hạn chế và lạm phát nhiều khả năng sẽ quay lại xu hướng giảm. Tuy nhiên, trong tuyên bố chính sách, Fed vẫn phát đi thông điệp cũ là ngân hàng trung ương này nhiều khả năng sẽ cắt giảm lãi suất chứ không phải tăng lãi suất. Các chuyên gia gọi đây là lập trường nghiêng về hướng nới lỏng.

Hai động thái của NHNN để can thiệp tỷ giá

Tỷ giá USD đã tiếp tục ghi nhận biến động mạnh trong tháng 4. Theo số liệu của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) tính đến ngày 25/4, tiền đồng đã mất giá khoảng 3,8-4,3% trên thị trường chính thức và phi chính thức. Trong bối cảnh đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có hai động thái can thiệp nhằm ổn định tỷ giá là bán ngoại tệ giao ngay và đấu thầu vàng.

Theo đó, ngày 19/4, NHNN công bố bán ngoại tệ giao ngay với mức giá bán can thiệp là 25.450 VND/USD, thấp hơn 27 VND/USD so với mức tỷ giá bán ở mức trần đang được giao dịch bởi một số ngân hàng.

Với việc bán ngoại tệ giao ngay, NHNN đã định hướng quản lý kỳ vọng mất giá tiền đồng xoay quanh ngưỡng 25.500 đồng/USD. Theo số liệu không chính thức, NHNN đã bán ra khoảng 350 - 370 triệu USD (tương đương 8.907 - 9.416 tỷ đồng) trong hai ngày 22-23/4.

Tiếp đó, NHNN công bố bắt đầu tổ chức đấu thầu vàng từ ngày 22/4 với mục đích tăng cung vàng SJC và thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới. Tuy nhiên, trong 3 phiên đấu thầu vàng được tổ chức thì đã có hai phiên bị hủy do không đủ đơn vị tham gia. Trong phiên đấu thầu duy nhất thành công ngày 23/4 chỉ có hai thành viên trúng thầu với quy mô rất thấp là 3.400 lượng vàng (tương đương khoảng 276,5 tỷ đồng).

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, việc đấu thầu vàng bị "ế" có thể đến từ hai nguyên nhân gồm giá vàng thế giới đang chưa rõ xu hướng ở vùng đỉnh và giá vàng tham chiếu để tính cọc mà NHNN đưa ra chưa đủ hấp dẫn đối với các tổ chức.

NHNN cho biết sẽ tiếp tục thực hiện đấu thầu vàng vào sáng ngày 3/5 với giá tham chiếu 82,9 triệu đồng/lượng. Tổng khối lượng vàng miếng dự kiến đấu thầu vẫn như các lần trước đó là 16.800 lượng.

Kết quả này cho thấy đấu thầu vàng có lẽ chưa phải một công cụ hiệu quả ở định hướng và thực thi. Nếu xét chung cả việc bán vàng và bán ngoại tệ, lượng tiền đồng mà NHNN hút về là chưa đến 10.000 tỷ đồng.

Vẫn còn dư địa can thiệp bằng dự trữ ngoại hối

Theo số liệu từ NHNN và IMF, dự trữ ngoại hối của Việt Nam tính đến cuối năm 2023 và đầu năm 2024 ước khoảng 93-100 tỷ USD, trong đó dự trữ vàng ước tính chỉ khoảng 666 triệu USD (tương đương 7-8 tấn vàng) tại thời điểm tháng 11/2023. Với quy mô nhập khẩu bình quân 12 tháng gần nhất khoảng 28 tỷ USD/tháng thì mức dự trữ ngoại hối chỉ hơi dư so với ngưỡng an toàn.

Đợt can thiệp gần nhất của NHNN vào năm 2022 khiến cho dự trữ ngoại hối bị giảm khoảng 22 tỷ USD so với năm 2021. Các chuyên gia phân tích của VDSC cho rằng hiện dư địa can thiệp bằng dự trữ ngoại hối là có, tuy nhiên khả năng kiểm soát mức mất giá của tiền đồng trong phạm vi 5% sẽ còn phụ thuộc rất nhiều vào diễn biến bên ngoài.

"Trong trường hợp chỉ số DXY tiếp tục tăng vượt ngưỡng 110 thì tỷ giá cũng khó có thể kiềm giữ ở mức 5% như mong muốn của NHNN", theo VDSC.

Thanh khoản hệ thống có dấu hiệu căng thẳng nhẹ

Trên thị trường mở, NHNN đã bơm ròng trở lại trong tháng này với lượng tiền bơm ròng vào hệ thống tính đến ngày 25/4 là khoảng 220.000 tỷ đồng, trái với lượng tiền hút ròng 171.000 tỷ đồng trong tháng 3. Trong đó, khoảng 122.000 tỷ đồng là do tín phiếu phát hành kỳ hạn 28 ngày trong tháng trước đáo hạn.

Đồng thời, NHNN bắt đầu sử dụng kênh cầm cố với tần suất dày hơn từ đầu tháng 4, quy mô bơm ròng qua kênh cầm cố tính đến ngày 25/4 đạt xấp xỉ 98.000 tỷ đồng. Đây cũng là quy mô đang lưu hành của kênh cầm cố, gần gấp đôi quy mô tín phiếu NHNN đang lưu hành là khoảng 50.000 tỷ đồng.

Cùng với đó, số thành viên tham gia phiên đấu thầu qua kênh cầm cố cũng tăng dần về cuối tháng cho thấy nhu cầu thanh khoản trong hệ thống đang tăng trở lại.

Điểm đáng chú ý hơn là trong phiên đấu thầu từ ngày 22/4 trở đi, lãi suất trúng thầu trên kênh cầm cố đã tăng 25 điểm cơ bản so với các phiên trước đó lên mức 4,25%/năm.

Theo các chuyên gia khó có thể nói là do hành động can thiệp để ổn định tỷ giá mà NHNN phải bơm ròng trên thị trường mở. "Trong ngắn hạn, chúng tôi cho rằng diễn biến này cần theo dõi thêm, cũng có khả năng đây là bước đi thăm dò nhằm chuẩn bị cho việc nâng lãi suất điều hành của NHNN nhằm ứng phó với áp lực mất giá của đồng nội tệ", VDSC nhận định.

Tuy nhiên, điều này cho thấy thanh khoản nội tại của hệ thống ngân hàng có dấu hiệu căng thẳng, có thể bắt đầu từ giữa tháng 4/2024. Kiểm tra chéo với diễn biến lãi suất trên thị trường liên ngân hàng cũng có thể xác thực cho điều này.

Lãi suất các kỳ hạn dưới 2 tuần tăng 139-177 điểm cơ bản so với cuối tháng trước lên lần lượt là 4,1%/năm đối với kỳ hạn qua đêm, 4,4-4,5%/năm đối với kỳ hạn 1-2 tuần. Tương tự, lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn 1-6 tháng đã tăng mạnh hơn tháng trước, mức tăng cao nhất được ghi nhận ở kỳ hạn 6 tháng (6,6%/năm tại ngày 23/04), mức cao nhất kể từ tháng 10/2023.

Điểm tích cực là do mặt bằng lãi suất liên ngân hàng tăng cao nên chênh lệch lãi suất giữa USD-VND thu hẹp đáng kể. Tại ngày 25/4, chênh lệch lãi suất USD-VND đối với kỳ hạn dưới 1 tháng khoảng 60-120 điểm cơ bản, điều này sẽ giúp hạn chế hoạt động kinh doanh chêch lệch lãi suất.