Thanh niên và kỹ năng sống: Chìa khóa cho tương lai đất nước

Kỹ năng ở đây không chỉ đơn thuần là những kỹ năng nghề nghiệp, mà còn bao gồm kỹ năng sống, kỹ năng mềm, kỹ năng tư duy và kỹ năng thích ứng trong xã hội hiện đại. Những kỹ năng như giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, quản lý thời gian, tư duy phản biện, tự học, tự lập... đều đóng vai trò then chốt trong quá trình trưởng thành của một người trẻ.

Trong khi đó, nền giáo dục hiện nay vẫn còn nặng tính hàn lâm, chú trọng vào kiến thức sách vở, trong khi chưa chú trọng đúng mức đến việc rèn luyện kỹ năng thực tế cho học sinh, sinh viên. Điều này dẫn đến thực trạng phổ biến, nhiều thanh niên khi ra trường gặp khó khăn trong việc hòa nhập với môi trường làm việc, thiếu tự tin, thiếu khả năng thích nghi và đôi khi không đủ năng lực để giải quyết các tình huống đơn giản trong cuộc sống thường ngày.

Nỗ lực của cộng đồng và các tổ chức trong, ngoài nước

Nhận thức được vai trò quan trọng của kỹ năng trong quá trình phát triển thanh niên, nhiều tổ chức trong và ngoài nước đã vào cuộc một cách mạnh mẽ.

Các tổ chức quốc tế như UNICEF, UNESCO, UNDP thường xuyên triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng sống, kỹ năng lãnh đạo, hướng nghiệp cho thanh niên tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Các tổ chức phi chính phủ như Plan International, Save the Children, AIESEC… cũng có nhiều sáng kiến hỗ trợ thanh niên phát triển kỹ năng thông qua các dự án cộng đồng, chương trình trao đổi quốc tế, trại hè và các khóa huấn luyện kỹ năng.

Hội thảo "Kỹ năng cho thanh niên vì một tương lai bền vững"

Trong tháng 4/2025, các chuyên gia trong nước và quốc tế, cộng đồng địa phương và đại diện các cơ quan báo chí, truyền thông, đã quy tụ tại trường Đại học Cần Thơ, tham gia cuộc họp tham vấn hai ngày về Kỹ năng cho thanh niên vì một tương lai bền vững. Đây là sự kiện thuộc khuôn khổ Chương trình Kết nối Thanh niên (Youth Connect) của Hội đồng Anh, hợp tác với Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu (DRAGON-Mekong), trường Đại học Cần Thơ và chương trình hợp tác toàn cầu của Hội đồng Anh với Ngân hàng Hồng Kong và Thượng Hải (HSBC), Kỹ năng về khí hậu - Hạt giống cho chuyển đổi xanh (Climate Skills).

Biến đổi khí hậu là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Anh và Việt Nam, Hội đồng Anh và các viện nghiên cứu của Việt Nam, những tổ chức đang thúc đẩy các hợp tác thực tiễn. Báo cáo Nghiên cứu Thế hệ trẻ Việt Nam của Hội đồng Anh, cùng chuỗi Đối thoại Thế hệ trẻ Việt Nam, đã phân tích và cụ thể hóa các phát hiện của báo cáo, nêu bật các vấn đề quan trọng đối với thanh niên Việt Nam ngày nay, bao gồm việc tham gia các hoạt động xã hội, bình đẳng giới, ứng phó với biến đổi khí hậu, khởi nghiệp, giáo dục và đào tạo kỹ năng.

Tiếp theo kết quả của báo cáo Nghiên cứu Thế hệ trẻ Việt Nam, Hội đồng Anh đã triển khai một số dự án thuộc khuôn khổ chương trình Kết nối thanh niên dựa trên những phát hiện này. Các dự án này bao gồm: Dự án "Nâng cao năng lực chống chịu của thanh niên với tác động của biến đổi khí hậu khu vực Đồng bằng sông Cửu Long" (Y–CoRe) và Kỹ năng về khí hậu - Hạt giống cho chuyển đổi xanh ở Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, thuộc chương trình hợp tác toàn cầu của Hội đồng Anh với Ngân hàng HSBC.

Sau hơn hai năm triển khai dự án Y-CoRe và 1,5 năm của dự án Kỹ năng về Khí hậu tại Việt Nam, sự kiện ngày hôm nay tại TP. Cần Thơ với sự kết hợp của hai dự án để cùng chia sẻ thông tin, sự học hỏi, giới thiệu và trình bày các dự án của thanh niên và thúc đẩy đối thoại. Để hỗ trợ đối thoại quốc tế về vấn đề toàn cầu này, một nhóm gồm bảy nhà giáo dục và đại biểu của chương trình Kỹ năng về Khí hậu tại Indonesia đã cùng tham gia sự kiện, chia sẻ kỹ năng và xây dựng cộng đồng toàn cầu.

Ông James Shipton, Giám đốc Hội đồng Anh tại Việt Nam, chia sẻ: Chương trình Kết nối là chương trình lãnh đạo thanh niên toàn cầu của Hội đồng Anh, hỗ trợ các bạn trẻ phát triển kỹ năng, tìm kiếm cảm hứng và tạo kết nối để giải quyết những thách thức lớn có ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Bằng cách mời các chuyên gia từ Vương quốc Anh và Việt Nam tham gia, chúng tôi đang thu hẹp khoảng cách văn hóa, mang đến những góc nhìn đa dạng và ít được biết đến trong đối thoại về biến đổi khí hậu, thúc đẩy sự tôn trọng đối với đa dạng văn hóa. Hôm nay, tôi rất vui mừng khi thấy kết quả và thành tựu từ các sáng kiến của chúng tôi, đặc biệt là những kết quả tích 2 cực và số liệu từ các dự án Y-CoRe và Kỹ năng về Khí hậu.

Chương trình Kết nối là chương trình lãnh đạo thanh niên toàn cầu của Hội đồng Anh, hỗ trợ các bạn trẻ phát triển kỹ năng, tìm kiếm cảm hứng và tạo kết nối để giải quyết những thách thức lớn có ảnh hưởng đến tất cả chúng ta.

Ông Tim Evans, Tổng Giám đốc Ngân hàng HSBC Việt Nam chia sẻ, kể từ khi thành lập tại Việt Nam vào năm 1870, Ngân hàng HSBC luôn hướng tới không chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam mà còn hỗ trợ cộng đồng địa phương. Trong thời gian hoạt động tại Việt Nam, chúng tôi hiểu rằng đất nước cần các giải pháp bền vững để hỗ trợ cho tham vọng dài hạn và tầm quan trọng của việc đầu tư vào thế hệ trẻ trong việc thúc đẩy sự phát triển liên tục và thành công của đất nước. Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức cấp bách về biến đổi khí hậu và bình đẳng xã hội. Việc trang bị đầy đủ các kỹ năng phù hợp cho thế hệ hiện tại và tương lai để ứng phó với các thách thức này là điều cần thiết cho sự phát triển liên tục của Việt Nam và tham vọng đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Bên cạnh đó, trong nước, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Sinh viên Việt Nam và nhiều tổ chức xã hội đã tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa, diễn đàn, hội thảo, các lớp kỹ năng mềm, kỹ năng khởi nghiệp nhằm khơi dậy tinh thần sáng tạo và trách nhiệm xã hội trong giới trẻ.

Không thể không kể đến sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp tư nhân như Google, Microsoft, Viettel, FPT, các trung tâm đào tạo kỹ năng... thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng số, kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng công nghệ. Những chương trình này đã mở ra nhiều cơ hội cho thanh niên, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa – nơi điều kiện học tập và tiếp cận kỹ năng còn hạn chế.

Tuy nhiên, dù có bao nhiêu chương trình, bao nhiêu hỗ trợ từ cộng đồng, thì điều quan trọng nhất vẫn nằm ở chính thái độ và tinh thần tự học hỏi của mỗi bạn trẻ. Không ai có thể rèn luyện kỹ năng thay chúng ta. Không tổ chức nào có thể truyền đạt được trọn vẹn nếu bản thân người học không chủ động tiếp nhận.

Cần sự nỗ lực của thế hệ trẻ

Kỹ năng không giống như kiến thức sách vở – học thuộc là xong. Kỹ năng đòi hỏi sự trải nghiệm, thực hành và rèn luyện lâu dài. Nó đến từ quá trình sống, từ những thất bại, từ những va chạm trong công việc và xã hội. Vì vậy, thanh niên cần xác định rõ rằng: chính mình phải là người chịu trách nhiệm cho sự trưởng thành và phát triển bản thân.

Cơ hội là dành cho tất cả, nhưng không phải ai cũng đủ bản lĩnh để nắm lấy. Nếu thế hệ trẻ không có tinh thần cầu tiến, không chủ động học hỏi, không dám thay đổi – thì dù có hàng trăm chương trình hỗ trợ cũng chỉ là bề nổi. Còn nếu một người trẻ có ý thức tự rèn luyện, không ngừng trau dồi, thì ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn nhất, họ vẫn có thể vươn lên và tạo ra giá trị cho bản thân và cộng đồng.

Nếu thế hệ trẻ không có tinh thần cầu tiến, không chủ động học hỏi, không dám thay đổi thì dù có hàng trăm chương trình hỗ trợ cũng chỉ là bề nổi.

Phát triển kỹ năng cho thanh niên không chỉ là trách nhiệm của các tổ chức, nhà trường hay gia đình, mà còn là sứ mệnh của chính mỗi người trẻ. Khi thanh niên được trang bị kỹ năng tốt, họ không chỉ có cơ hội thay đổi cuộc đời mình mà còn góp phần kiến tạo một xã hội tiến bộ, năng động và sáng tạo hơn. Trong một thế giới luôn vận động, kỹ năng không chỉ là công cụ – đó là hành trang không thể thiếu để thanh niên vững bước tương lai và đóng góp cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Đức Hiền